Son üç yılda ABD buğday fiyatları; kuraklığın etkileri, stokların daralması ve dünya buğday piyasasındaki dalgalanmalar nedeniyle yükseldi. Ancak 2023’teki piyasa koşulları, Amerikan buğdayının küresel piyasada daha rekabetçi bir konuma gelmesine yardımcı oldu. Ortalama ABD buğday ihracat fiyatı (FOB), Ocak 2023’ten bu yana %22 düştü. Başta Karadeniz’den olmak üzere sert fiyat rekabeti, buğday fiyatlarını baskıladı. ABD’nin azalan tahıl ihracat hacmi, limanlarda kapasite fazlası yaratarak Amerikan buğdayının rekabet gücünü artırdı.

Tyllor Ledford 
Piyasa Analisti
ABD Buğday Birliği

Amerika Birleşik Devletleri (ABD), geniş ve çeşitli buğday ekim bölgelerine sahip bir ülke. Yarı kurak çöllerden uçsuz bucaksız kırlara ve verimli ovalara kadar çeşitlilik gösteren iklim, altı benzersiz buğday çeşidinin üretimini destekliyor: Sert Kırmızı Kışlık Buğday (HRW), Sert Kırmızı İlkbahar Buğdayı (HRS), Yumuşak Kırmızı Kışlık Buğday (SRW), Yumuşak Beyaz Buğday (SW), durum buğdayı ve Sert Beyaz Buğday (HW). Bu geniş üretim bölgelerini tamamlayıcı olarak ABD, buğdayı dünyanın dört bir yanındaki ithalatçıların ihtiyaçlarını karşılamak için yurtiçi yetiştirme alanlarından Meksika Körfezi, Büyük Göller ve Kuzeybatı Pasifik’teki üç ana ihracat noktasına taşıyabilen sofistike ve güvenilir bir tedarik zincirine de sahip.

Son üç yılda ABD buğday fiyatları, buğday yetiştirilen birçok bölgedeki kuraklığın etkileri, ABD buğday stoklarının daralması ve dünya buğday piyasasındaki dalgalanmalar nedeniyle yükseldi. ABD, 2023/24 sezonu ikinci yarısına girerken, yılın şu ana kadarki durumunu değerlendirmenin ve 2023/24 sezonunun 4. çeyreği ile 2024 hasadını planlamak için mevcut bilgileri kullanmanın tam zamanı. 

ABD’de, ülke genelindeki çeşitli iklim koşulları sayesinde altı sınıf buğday yetiştirilmekte. 
Kaynak: ABD Buğday Birliği

2023/24 sezonu ABD buğday arz ve talep durumunu tam olarak anlamak için 2023 kışlık buğday mahsulünün ekildiği 2022 sonbaharına geri dönmemiz gerekiyor. O dönemdeki yüksek buğday fiyatları, çiftçileri ekim yapmaya teşvik etti. Sonuç olarak, ABD’nin toplam buğday ekim alanı %9 artışla 20,07 milyon hektara (49,6 milyon dönüm) ulaşarak 2018’den bu yana ilk kez artış gösterdi ve 2016’dan bu yana ekilen en büyük alan oldu. 

ABD buğdayının yıllık başlangıç stokları, üretimi ve ihracatı. (2023/24 sezonu verileri tahminidir.) Kaynak: USDA

Kuraklığın devam eden etkilerine rağmen, ekili alandaki artış ABD buğday üretimini bir önceki yıla göre %10’luk bir yükselişle 49,3 milyon tona çıkarmış olsa da bu rakam, kuraklık öncesi beş yıllık ortalamanın %6 gerisinde kalmıştır. Kuraklığın neden olduğu rekolte düşüşleri ve HRW tarlalarının neredeyse rekor düzeyde terk edilmesi, ABD’nin nihai toplam buğday üretimini ciddi ölçüde azalttı. Bununla birlikte, SRW için 5,2 ton/hektar ile rekor verim kaydedildi ve üretim 2014’ten bu yana en yüksek yumuşak kırmızı kışlık buğday üretimi olan 12,2 milyon tona ulaştı. Benzer şekilde, sert kırmızı ilkbahar buğdayı üretimi de ilk beklentileri aşarak 12,7 milyon ton olarak gerçekleşmiş ve bir önceki yıla göre %5’lik bir artış görülmüştür. 

BUĞDAY İHRACAT GÖRÜNÜMÜ

Bu yılın başı itibariyle, ABD Tarım Bakanlığı’nın (USDA) en son Dünya Tarım Arz ve Talep Tahminleri Raporu (WASDE), ABD’nin 2023/24 dönemi için buğday ihracatını bir önceki aya göre %4 artışla 19,7 milyon ton olarak tahmin etse de bu rakam, bir önceki yılın %5 altında kalmaya devam ediyor. Çin, 4-8 Aralık 2023 tarihleri arasında 2023/24 sezonunda teslim edilmek üzere 1,12 milyon ton SRW satın alarak SRW ihracatında yıldan yıla %82’lik bir artışı destekledi. Benzer şekilde, HRS satışları 4,9 milyon ton ile bir önceki yılın %8 üzerinde seyretti ve toplam ABD buğday ihracatının %32’sini oluşturdu. USDA’nın 28 Aralık tarihli haftalık İhracat Satış Raporu’na göre, 2023/24 sezonu için bugüne kadar tüm buğday sınıflarının bilinen toplam satışları ve kümülatif ihracatı 15,3 milyon ton olarak gerkçekleşti. (2022/23 döneminin %2 üzerinde).

Sınıflarına göre ABD’deki buğday ekim alanı. (2023/24 sezonu verileri, Aralık 2024 itibariyle tahmin edilmiştir.) Kaynak: USDA

Bununla birlikte, HRS ve SRW için olumlu ihracat görünümü, yine düşük arz, rakip tedarikçilere göre yüksek fiyatlar ve HRW ihracatındaki düşüş nedeniyle ABD buğdayına yönelik azalan genel talebi telafi edememektedir. 2023/24 sezonunda HRW ihracatının bir önceki yıla göre %35 düşüşle 3,9 milyon tona gerileyeceği ve beş yıllık ortalamanın %55 altında kalacağı tahmin ediliyor. Rekabeti olumsuz etkileyen bu faktörler sadece buğdaya özgü değil. Tüm tahıl ve yağlı tohumların ihracatı diğer dünya tedarikçilerinin sert rekabetiyle karşı karşıya kalırken, en büyük darbeyi Çin pazarındaki Güney Amerika rekabeti nedeniyle soya fasulyesi alıyor. USDA’ya göre, 28 Aralık 2023’te sona eren haftada, tüm ABD tahılları (buğday, mısır ve soya fasulyesi) için ihracat denetimleri geçen yılın aynı dönemine göre %19 azaldı ve üç yıllık ortalamanın %39 altında kaldı.

İLERİYE DÖNÜK TAHMİNLER 

Bu eğilimi kıran 2023’teki piyasa koşulları, ABD buğdayının küresel piyasada daha rekabetçi bir konuma gelmesine ve piyasanın ithalatçılara dönmesine yardımcı oldu. Ocak 2023’ten bu yana, ortalama ABD buğday ihracat fiyatları (FOB), tüm sınıflarda ve ihracat noktalarında %22 düştü. Başta Karadeniz’den olmak üzere sert fiyat rekabeti ABD ve dünya buğday fiyatlarını baskıladı. Aynı zamanda, azalan tahıl ihracat hacmi ABD limanlarında kapasite fazlası yaratarak ABD ihracat taban seviyelerini düşürdü ve ABD buğdayının rekabet gücünü artırdı. En son 5 Ocak 2024’te yayınlanan U.S. Wheat Associates (USW) Fiyat Raporu’na göre, Körfez ve Kuzeybatı Pasifik için ortalama HRS ihracat fiyatı beş yıllık ortalamanın %15 altındayken, HRW ve SRW sırasıyla beş yıllık ortalamanın %31 ve %27 altında yer alıyor.

Bu grafikte, 1 Haziran - 28 Aralık 2024 tarihleri arasındaki ABD buğday ihracat rakamları, geçen sezonun aynı dönemdeki satışlarla karşılaştırılmıştır. Kaynak: USDA Federal Hububat Denetim Servisi.

2023/24 sezonunun ikinci yarısına girerken, yıl sonu arzı daha net bir şekilde ortaya çıkıyor. USDA halihazırda ABD’nin yıl sonu stoklarını 17,9 milyon ton olarak tahmin ediyor. Bu rakam yıllık bazda %13’lük bir artış ve 2015/16’dan bu yana ilk artış anlamına geliyor. Artış, ABD buğday stok dengesinin rahatlamasına yardımcı olsa da, son stoklar hala 2016/17’de ulaşılan en yüksek seviyenin 14,2 milyon ton altında bulunuyor.

2014/15 sezonundan bu yana ABD buğdayı kapanış stokları. (2023/24 sezonu verileri tahminidir.) Kaynak: USDA

Son olarak, 2024 hasadı için erken sezon görünümü ihtiyatlı iyimserliğini korumaktadır. Yaz ve sonbahar boyunca nem, ABD’nin Güney Ovaları’ndaki kuru toprağın yenilenmesine yardımcı olarak sonbahar ekimine katkıda bulundu ve erken sezon ekin büyümesini ve çıkışını destekleyerek, kuraklık koşulları yaşayan ABD kış buğdayı alanlarının keskin bir şekilde azalmasına yol açtı. USDA’nın 27 Kasım 2023’te yayınladığı son toplam Mahsul Gelişim Raporu, kışlık buğdayın %50’sini 2020’den bu yana en yüksek seviye olan “iyi” ila “mükemmel” kategorisinde gösterdi. 

Bir yıl önce, ABD kışlık buğdayının %65’i kuraklık koşullarının yaşandığı bir alandaydı. 2 Ocak 2024 itibariyle bu oran %32’ye
düştü ve 2023/24 sezonu ABD kışlık buğday mahsulünde toplam üretimi artırma potansiyeli ortaya çıktı. 

İyileşen fiyat trendleri, elverişli kapasite, ABD’nin nihai stoklarında ve 2024 üretim tahminlerinde potansiyel artışla birlikte, ABD buğdayının değerini artırmak için benzersiz fırsatlar ortaya çıkabilir. Piyasa koşullarını doğru bir şekilde tahmin etmek zor olsa da ABD buğday üreticilerinin, dünyanın dört bir yanındaki müşterilerin güvenebilecekleri yüksek kaliteli buğday yetiştirmeye kararlı oldukları değişmez bir gerçek.