Inna Stepanenko
Baş Analist
ASAP Agri

Ukrayna’da 2024/25 mısır sezonu başladı. Ülke, Çin’in talebini bekliyor, ancak herhangi bir canlanma belirtisi yok. Çin, 2023/24 sezonunda (Ekim-Eylül) Ukrayna’dan mısır ithalatını 4,6 milyon tona düşürdü. Önceki sezonda bu rakam 5,5 milyon tondu. Şimdiye kadar, önemli sayıda faktör 2024/25 sezonunda Çin’den herhangi bir menşeli mısır talebinin düşük olmasına yol açabilir. Asya ülkesine yapılan toplam mısır ithalatı 2024/25 sezonunda son beş yılın en düşük seviyesine gerileyebilir. USDA 19 milyon ton, Çin’deki yerel USDA ofisi 20 milyon ton olarak tahmin ederken, Çin Tarım Bakanlığı’nın son tahmini ise ithalatın sadece 13 milyon ton olacağını öngörüyor. Bazı analistler ithalatın 10 milyon tona kadar düşebileceğini de göz ardı etmiyor. 2023/24 sezonu için gümrük verileri Çin’in mısır ithalatını 23,5 milyon ton olarak bildiriyor. 

ASAP Agri, bu makalede Atria Brokers’ta broker olarak görev yapan Daria Marchenko’nun katkılarıyla Çin’in mısır ithalatının yeniden canlanma ihtimalini değerlendiriyor. En güncel bilgileri sunmak amacıyla, Karadeniz bölgesinde derin uzmanlığa ve yılların tecrübesine sahip danışmanlarla aktif olarak işbirliği yapıyoruz. Onların görüşleri ve derinlemesine analizleri sayesinde, piyasa dinamikleri hakkında şeffaf veriler sunmaya ve okuyucularımızın en son trendler hakkında bilgi sahibi olmalarına yardımcı olmaya çalışıyoruz.

ÇİN’İN MISIR İTHALATINDAKİ DÜŞÜŞÜN SEBEPLERİ

Çin pazarına dair asıl endişe kaynağı hükümetin ticaret sürecine müdahalesidir. Nisan 2024’te basında yer alan haberlere göre Çinli yetkililer alıcılardan gümrüklü sahalara yabancı mısır alımlarını sınırlandırmalarını istedi. Her ne kadar resmi bir doğrulama yapılmamış olsa da bu haberin ardından Ukrayna’dan gelenler de dahil olmak üzere önceden rezerve edilmiş bazı kargoların iptal edilmesi, mısır ithalatında gayri resmi kısıtlamaların çok muhtemel olduğunu gösteriyor. Bu adımın temel sebebi, Çin yetkililerinin ilkbahar ekim dönemi öncesinde yerel çiftçileri destekleme ve yerel hayvancılık endüstrisinden gelen yetersiz talep şartları altında aşırı iç arzı azaltma arzusuydu.

Ağustos 2024’te, iç stokların yüksek olması ve küresel piyasadaki cazip fiyatlar sebebiyle yerel tüketicilerden gelen talebin yetersiz kalması sebebiyle Çin hükümetinin tüccarlardan arpa ve sorgum ithalatını sınırlamalarını ve aynı şekilde mısır alımlarını azaltmalarını istediği şeklinde haberler yayınlandı.

Aylık ithalat istatistikleri Çin’e mısır arzında büyük bir düşüş olduğunu gösteriyor. Eylül ayında ülkeye sevk edilen 310 bin ton mısır, Mart 2020’den bu yana en düşük seviye olarak kayıtlara geçti. Bu durum, Ağustos ayında ithalatın 430 bin tonun altına inerek yıllık bazda yaşanan %64’lük bir düşüşün ardından geldi.

Bu noktada Çin’de 2024 yılı için 7,2 milyon ton olarak belirlenen bir mısır ithalat kotasının geçerli olduğu ve eylül ayında aynı kotanın 2025 yılı için de belirlendiği ve hacmin %60’ının devlete ait şirketler tarafından karşılanacağı notunu düşmek gerekiyor.

Bununla birlikte, bir önceki sezon 18,7 milyon ton düzeyinde olan ithalat 2023/24 sezonunun tamamında (Ekim-Eylül) 23,5 milyon tona yükselerek 29,5 milyon ton mısırın Çin’e sevk edildiği 2020/21 sezonundan bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.

2023/24 sezonunda ithalatta yaşanan artış, özellikle sezonun ilk yarısında Çin’e yapılan güçlü Brezilya mısırı arzından kaynaklandı. Hatırlatmak gerekirse, Çin ve Brezilya Mayıs 2022’de Brezilya mısırının Çin’e ithalatına izin veren bir anlaşma imzalamış ve Kasım 2022’de de bitki sağlığı standartları kabul edilmişti. Brezilya mısırının Çin’e ilk gözle görülür sevkiyatı Ocak 2023’te gerçekleşti. Yeni Brezilya mısır mahsulünün piyasaya çıkmasının ardından, 2023/24 sezonu Eylül-Mart arası dönemde Çin’e yapılan sevkiyatlarda bir artış gözlemledik.

BREZİLYA’NIN ÇİN PAZARINDAKİ YÜKSELİŞİ

Genel olarak, Çin’in Brezilya mısırına kapılarını açmasının ardından, Güney Amerika ülkesi Çin’in en önemli mısır tedarikçisi haline geldi. Bu durum ABD’li mısır satıcıları üzerinde önemli bir baskı oluştururken, savaş zamanı ticaretle uğraşan Ukraynalı ihracatçıların sıkıntılarını da arttırıyor.

Brezilya’dan yapılan büyük hacimli alımlar, yetersiz iç talep ve hükümetin dış alımları kolaylaştırmaya yönelik adımlarıyla birleşince, Çin’in ithalat iştahı 2023/24 sezonunun ikinci yarısında keskin biçimde azaldı.

Çin’in mısır talebinin azalması Brezilya’dan yapılan sevkiyatların da azalmasıyla aynı zamana denk geldi. Brezilya’nın mısır ihracatı genellikle ağustos ayında zirveye ulaşır. Ancak bu yıl resmi verilere göre sevkiyatlar ağustos ayında yıllık seviyenin %35 altında kaldı. Eylül ayında ise yıllık bazda %27 oranında azaldı.

Kilit tedarikçiden daha kısıtlı mısır akışına rağmen, Çin alternatif kaynaklara yönelik canlı bir talep göstermiyor ve bu da esas olarak ABD’li mısır ihracatçılarına zarar veriyor. Çin’in resmi verilerine göre, Brezilya’dan arzın zayıf olduğu Nisan-Eylül 2023/24 döneminde ABD’den yapılan mısır ithalatı 1,2 milyon ton oldu. Bir önceki sezonun aynı döneminde bu rakam 3,4 milyon tondu.

YÜKSEK STOK VE DÜŞÜK İÇ FİYAT, ZAYIF TALEBE KATKIDA BULUNUYOR 

Daria Marchenko
Broker 
Atria Brokers

Ukrayna’nın durumu ise biraz daha iyiydi. Brezilya menşeli arzın buharlaşmasının ardından Çin, 2023/24 sezonunun ikinci yarısında yaklaşık 3 milyon ton Ukrayna mısırı ithal etti. Bu miktar bir yıl önce ithal edilen 3,25 milyon tonun altında kaldı ve mevcut talep zayıf seyretmeye devam ediyor.

Atria Brokers’tan Daria Marchenko, konuyla ilgili olarak şu değerlendirmeleri yapıyor: “Şimdilik, Çin’in Ukrayna mısırı ithalatının olağan olduğu aylarda piyasa sessizliğini koruyor ve COFCO, ITG, CND gibi ana ithalatçılar tarafından hiçbir gemi işlem görmüyor. Bunun sebebi, büyük ihtimalle sadece yıl sonuna kadar yenilenecek olan gayri resmi devlet yasağında yatıyor (tabii ki 29 Ocak 2025’e denk gelen Çin yasağı). 

Çinli meslektaşlarımla yaptığım görüşme sonrası şunu vurgulayabilirim: Çin’de mısır stokları şu an dolu ve yerel fiyatlar gerçekten düşük – Eylül-Ekim döneminde yaklaşık 2200 CNY/ton seviyesinde (bu da yaklaşık 300 USD/ton eşdeğerinde, marj bırakmıyor). Bu sebeple sadece Ukrayna değil, hiçbir üretici Çinli alıcılar tarafından talep görmüyor. Yeni yıldan sonra yeni bir yasa çıkacak ve stokların iç piyasada tüketilmesi yerel fiyatları yukarı çekecek, bu da marj yakalayabileceğimiz bir durum teşkil edecek. Şu anda sessizce yapılan tek ithalat, mısır ve arpa için, gümrüklü sahalardaki derin işleme fabrikalarında işleniyor. Kota miktarı zaten sınırlanmış durumda, ancak fabrikaların çalışması gerekiyor. Aynı durum arpa için de geçerli. Çin tarafında görülen tek düşük talep, şu anda CIF bazında 245 USD/ton fiyatla Avustralya arpası için; bu fiyat Ukrayna kaynaklı ürünlerin karşılayamayacağı bir seviyede. Ayrıca Ukrayna arpası kalite sorunlarıyla karşı karşıya kaldı – TCK riski (Tilletia controversa Kuhn mantar hastalığı), bu da Çinli COFCO gibi büyük alıcıların Ukrayna kaynaklı ürünleri satın almasını engelledi ve fiyatlar Ukrayna’nınkinden yüksek olmasına rağmen arpa büyük ölçüde Avustralya, Arjantin, Kanada ve Fransa’dan ithal edildi. Yine de Çin limanlarında yüksek miktarda arpa stoku bulunuyor.

Özetle, Çin talebinin hâlâ düşük olduğunu ve ihtiyaçlarının kendi stoklarıyla karşılandığını söyleyebiliriz. Bu sebeple, tüm tüccarlar yeni yılı bekliyor; gayri resmî devlet yasağının kaldırılmasıyla diğer kaynakların (çoğunlukla Ukrayna) ithalatının nihayet gerçekleşmesi umuluyor.”

REKOR MISIR HASADI ÇİN’İN TALEP DENGESİNİ DEĞİŞTİRECEK Mİ?

Çinli alıcılardan gelen talebin artmasına katkı sağlamayacak bir diğer etken, ülkenin iç piyasada mısır üretiminin rekor seviyelere ulaşması. USDA tahminine göre üretimin 292 milyon ton, resmi tahmine göre ise 297 milyon ton olması bekleniyor. Çin, 2023/24 sezonunda 289 milyon ton mısır hasadı gerçekleştirmişti. Hasadın artması, hükümetin yerel stokları azaltma hedefini zorlaştıracak.

Ancak bazı yerel analistler, yaz ve sonbahar aylarında aşırı yüksek sıcaklıklar ve bazı bölgelerde yaşanan sel baskınları gibi olumsuz hava şartları sebebiyle mısır üretiminin rekor tahminlerin altında kalabileceğini öne sürüyor.

Olivier Bouillet
Head of Analytics & Insights
ASAP Agri

Çin’de hâlen devam eden mısır hasadının kasım ayında tamamlanması planlanıyor. Piyasalar nihai üretim rakamını beklerken, üretim düşük kalsa bile, bol stoklar ve durgun talep sebebiyle arzın yine de yüksek olacağı öngörülüyor.

Çin’in mısır talebinin yeniden canlanmasına yönelik beklentiler oldukça iç karartıcı. Düşük küresel fiyatlar, devasa miktardaki ABD mahsulünün potansiyel baskısıyla birleştiğinde talebi canlandırabilir, ancak asıl soru yurt içi stokların ne kadar yeterli olduğu ve Çin hükümetinin ticaret sürecine ne ölçüde müdahale edebileceğidir. Çin’in yerel ekonomiye yönelik son teşvikleri de özellikle yerel hayvancılık sektörünü destekleyip desteklemeyeceği açısından izlenmesi gereken bir faktör.

UKRAYNA ÇİN PAZARINDA FIRSAT ARAYIŞINDA

Özellikle Ukrayna mısırı açısından, Çin talebinin yenilenmesi durumunda, 2023/24 hasadından itibaren Brezilya mısır ihracatındaki düşüşten ve 2024/25’te beklenen yalnızca sınırlı sevkiyat toparlanmasından fayda sağlayabilir, çünkü Güney Amerika ülkesinde artan yurt içi tüketim, daha düşük ihracat rakamlarına katkıda bulunacaktır. Buna karşılık, ABD’nin Çin pazarındaki konumunu belirgin bir şekilde iyileştirme ihtimali de şüpheli. Zira Çin şu ana kadar 2024/25 mahsulünden Amerikan mısırı almaya neredeyse hiç ilgi göstermedi. Buna ek olarak, ABD’deki başkanlık seçimlerinin sonuçları da izlenmesi gereken bir diğer faktör. Herkes Trump’ın başkanlığı döneminde ABD-Çin ticaret savaşını hatırladığından, bu durum soya fasulyesi tüccarları arasında şimdiye kadar endişelere yol açtı. Ancak, iki küresel dev arasındaki geleneksel diplomatik gerginlik ortamında, seçim faktörü bir miktar gerginliğe sebep olabilir.

Ancak şu anda Ukrayna mısırı çok pahalı. ASAP Agri Analitik Direkörü Olivier Bouillet’e göre, 1 Eylül 2024’ten bu yana ve 22 Ekim itibariyle, CBOT mısır için aralık teslimatı sadece 8 sent/buşel veya 2 USD/ton kaydederken, Ukrayna fiyatları 25 USD artışla 175’ten 200 USD/ton CPT’ye yükseldi. Son gelişmelerle beraber Ukrayna menşeli mısır, Fransız menşeli mısırın hemen ardından dünyanın en pahalı mısırı olarak gösteriliyor. ABD, Arjantin ya da Brezilya ile karşılaştırıldığında Ukrayna menşei 12-15 USD daha pahalı. Ukrayna bir noktada rekabet gücü eksikliği ile bağlantılı sorunlarla karşı karşıya kalacaktır. Bu sebeple, pazar payını ele geçirmek için Ukrayna mısırı gerçek konsolidasyonunun peşinden gitmelidir.