Inna Stepanenko
Baş Analist | ASAP Agri

Kateryna Mudriian
Baş Analist | ASAP Agri

2024 tahıl piyasası, değişen ticaret politikaları ve sektörün direncini test eden öngörülemeyen hava koşullarının damgasını vurduğu inişli çıkışlı bir dönem oldu. Gerçek ve mecazi fırtınaların ortasında, sektör dikkate değer bir uyum ve güç gösterdi. ASAP Agri, uzman görüşleri ve çarpıcı analizleriyle 2024'ü unutulmaz bir yıl haline getiren belirleyici anları ve temel eğilimleri ele alırken, 2025'te tahıl piyasasını bekleyen fırsatları da ortaya koyuyor.

TAHIL PİYASASI FIRTINASI: 2024 FİYATLARINDA İNİŞ VE ÇIKIŞLAR

CBOT buğday fiyatları aralık ortasında ton başına yaklaşık 200 dolar civarında seyrederek yıl başındaki 226  dolar/ton seviyesinden geriledi ve en son Eylül 2020'de görülen seviyelere yaklaştı. Bu düşüş, 2020/21 sezonunda görülen bol küresel arz ve yoğun rekabeti yansıtıyor. Grafik 1, benzer piyasa dinamiklerini işaret ederek mevcut durumla karşılaştırılabilir bir fiyat eğilimi gösteriyor. 2023/24 sezonunun kapanışında Karadeniz'deki mahsul hacmi ve AB'deki üretimin azalmasına ilişkin endişelerin yol açtığı kısa süreli bir fiyat artışı yaşandı. Bu korkulara rağmen, 2024/25 küresel buğday hasadının rekor seviyelerde olacağı tahmin ediliyor ve bu da piyasayı daha da baskılıyor. 

Mısır fiyatları buğdaya kıyasla daha az değişkenlik gösterse de hava koşulları ve jeopolitik faktörlerin etkisiyle önemli dalgalanmalara sahne oldu. Yılın başlarında, CBOT mısır vadeli işlemleri, küresel piyasaların ABD ve Brezilya'dan bol miktarda arz beklemesi nedeniyle 157 $/t seviyesine kadar düştü. Buna ek olarak, Çin gibi önemli ithalatçılardan gelen zayıf talep de fiyatları aşağı yönlü baskıladı. Arjantin ve Güney Avrupa'daki kuraklık sıkıntısının ardından yıl ortasında 183 $/t’a çıkan dramatik artış, rekoltenin düşeceği endişelerini artırdı. Ancak Brezilya ve ABD'de rekor kıran üretim, önceki endişeleri ortadan kaldırarak fiyatları ağustos ayında 2020'den bu yana en düşük seviye olan 145 dolar/tona indirdi. ABD'nin ticaret politikası açıklamaları Aralık ayında vadeli işlemlerin 170 dolar/tonu aşmasına neden olurken, son çeyrekte yeniden dalgalanma görüldü. 

2024 TAHIL SEZONUNUN LİDERLERİ

Buğday

Rusya, 2024 yılında dünyanın önde gelen buğday ihracatçısı konumunu sağlamlaştırarak, üretimdeki önemli düşüşe rağmen uluslararası pazardaki hakimiyetini sürdürdü. 2024 buğday hasadı, ülke tarihindeki en büyük beşinci hasat oldu ve Rusya'nın küresel sahnede önemli bir fiyat belirleyici rolünü sürdürmesini sağladı.

Rekabetçi fiyatlandırma ile Rusya, küresel buğday ticaretinin dinamiklerini yeniden şekillendirerek etkisini daha da güçlendirdi. Orta Doğu, Afrika ve Asya gibi kritik bölgelerin en önemli tedarikçisi olmaya devam eden Rusya, küresel buğday talebinin karşılanmasındaki önemli rolünü de bir kez daha ortaya koydu.

Mısır

Brezilya, 2024 mısır sezonunda açık ara galip gelerek küresel bir güç merkezi olarak konumunu sağlamlaştırdı. Elverişli hava koşulları, en son tarım teknolojisine yapılan stratejik yatırımlar ve genişletilmiş ekim alanlarından yararlanan Brezilya, rekor bir hasat elde etti.

Avrupa, Asya ve Orta Doğu'daki alıcılar, rekabetçi fiyatı ve güvenilirliği sayesinde giderek daha fazla Brezilya mısırına yöneldi. Bu değişim, Brezilya'nın küresel sahnede artan etkisinin altını çizerek hakimiyetini pekiştirdi ve gelecek yıllar için piyasa görünümünü yeniden şekillendirdi.

OYUNA DAMGA VURANLAR: 2024'ÜN DÖNÜM NOKTALARI

Ukrayna yeniden bağlanıyor: Küresel tahıl pazarlarına güçlü dönüş

2024’ün temmuz, ağustos ve eylül ayları, tamamen faaliyete geçen tahıl koridoru sayesinde Ukrayna'nın tahıl ihracatında yeniden bir canlanma getirdi. Bu durum ürün akışında önemli bir artış sağlayarak aylarca süren belirsizliğin ardından piyasada çok ihtiyaç duyulan rahatlamayı sağladı.

Hasat başladığında rekoltenin daha küçük olması ve doğrudan büyük limanlardan ihracat yapılabilmesi sayesinde iç lojistik baskılar önemli ölçüde azaldı. Bu verimli süreç, lojistiğin istikrara kavuşmasında ve sevkiyatların zamanında yapılmasında çok önemli bir rol oynadı.

Olivier Bouillet
Head of Analytics & Insights 
ASAP Agri

Konuyla ilgili değerlendirmede bulunan KMR Agro Satış Müdürü ve ASAP Agri Analiz Direktörü Olivier Bouillet, “Koridor daha sorunsuz operasyonlara olanak sağladıkça, Ukrayna tahıl fiyatları ile Euronext'teki fiyatlar arasındaki korelasyon güçlenmeye başladı. Bu artan uyum, piyasa dinamiklerinde artan entegrasyon ve şeffaflığa işaret ederek tüccarlara daha fazla öngörülebilirlik ve güven sağlıyor.” dedi.

KARADENİZ TAHIL TİCARETİNE DEVLET MÜDAHALELERİ

Ukrayna: Ukrayna hükümeti Aralık 2024 başından bu yana, prosedürleri kolaylaştırmayı ve şeffaflığı artırmayı amaçlayan bir dizi ihracat politikası değişikliğini uygulamaya koydu. Temel önlemler arasında KDV mükelleflerinin zorunlu kaydı ve gümrük beyannamelerinde malların düşük değerlenmesini önlemek için tasarlanan asgari ihracat fiyatlarının oluşturulması yer alıyor.

Ivan Kasynyuk
partner at AGA Partners

Bu politika değişiklikleri piyasaya daha fazla istikrar ve adalet getirmeyi amaçlarken, Ukraynalı ihracatçılar bu mevzuat ortamında önemli zorluklarla karşılaştı. AGA Partners ortağı Ivan Kasynyuk, bu düzenlemelerle ilgili olarak, “Bu sezon Ukraynalı tedarikçiler, kargo belgelerinin yetkililer tarafından düzenli olarak kontrol edilmesi nedeniyle emtia ihracatında önemli zorluklarla karşılaştı. Bu kontroller, sevkiyatlarda gecikmeler, gemilerin alıkonulması ve savaş riski sigortasının armatörler tarafından geri alınmasına ilişkin sorunlar gibi bir dizi anlaşmazlığa neden oldu.” yorumunu yaptı. Bu engellere ek olarak, sahte bitki sağlığı sertifikaları ve Türk makamlarının uzun süreli belge denetimleri daha fazla komplikasyon doğurdu. Ukraynalı tüccarların karşılaştığı çok yönlü zorlukların altını çizen Kasynyuk, “Bu sorunlar, sözleşmeler kapsamındaki ödemeler ve gemi demurajı konusunda anlaşmazlıkları tetikledi.” diye konuştu.

Rusya: Rusya Tarım Bakanlığı 11 Ekim 2024 tarihinde kapalı kapılar ardında gerçekleştirdiği bir toplantıda ihracatçılara uluslararası ihalelerde minimum 250 dolar/ton FOB buğday fiyatı belirlemeleri talimatını verdi. Hükümet ayrıca uluslararası tüccarları tahıl ticareti sürecinden dışlayarak Mısır, Tunus, Suudi Arabistan ve Hindistan dahil olmak üzere belirlenen 13 ülkeye doğrudan ihracata öncelik verdi. Bu arada AB, 1 Temmuz 2024'ten itibaren Rus ve Belarus hububat ve yağlı tohumlarına 95 EU/t olarak belirlenen gümrük vergileri uygulayarak Rus ticaretini daha da kısıtladı.

TÜRKİYE VE MISIR'DA TİCARET POLİTİKASI DEĞİŞİMLERİ

Türkiye: Haziran ayında Türkiye, iç piyasaları istikrara kavuşturmak için buğday ithalatını geçici olarak yasakladı. Yasak ekim ayında kısmen kaldırılarak Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) tarafından yönetilen kotalar kapsamında ithalata izin verildi. Ayrıca Türkiye, ekim ve aralık ayları arasında 1 milyon tona kadarmısır ithalatı için ithalat vergilerini %130'dan %5'e indirerek yem sanayisini destekledi ve özellikle Ukrayna ile ticareti canlandırdı.

Mısır: Mısır'ın buğday tedarik sisteminde büyük bir değişim yaşandı ve hükümet, GASC tarafından yönetilen geleneksel ihaleye dayalı sistemi değiştirdi. Yeni kurulan bir birim, satın alma süreçlerini kolaylaştırmak için doğrudan satın alma anlaşmalarını ihalelerle birleştiren karma bir yaklaşım getirdi.

Kuraklıktan sağanak yağışa: 2024'ün iklim hikayesi

Amerika kıtasında elverişli hava koşulları görüldü ve ABD ile Brezilya rekor düzeyde mısır hasadı gerçekleştirdi. Buna karşılık Arjantin ve Güney Avrupa’da kuraklık ve sıcaklık sorunuyla mısır rekoltesiönemli ölçüde düştü. Bu iklimsel farklılıklar, tarımın küresel hava koşullarına karşı süregelen kırılganlığının altını çizdi.

AB ve Ukrayna: Sağlam bir ortaklık

Ukrayna, AB için kritik bir tedarikçi rolünü yeniden teyit etti. Güney Avrupa'nın üretim açığı nedeniyle AB, açığı kapatmak için büyük ölçüde Ukrayna ve Brezilya mısırına bel bağladı. Artan lojistik maliyetlere ve Brezilya'nın rekabetine rağmen Ukrayna, AB'nin en büyük mısır tedarikçisi olmaya devam ederek bu ticari ilişkinin sağlamlığını gözler önüne serdi.

Çin'in Brezilya mısırına yönelişi

Çin, 2023/24 sezonunda ithal ettiği mısırın %64'ünü Brezilya'dan tedarik ederek 293 milyon tonluk rekor iç üretimini önemli miktarda ithalatla dengeledi. Ancak Brezilya'da yükselen fiyatlar, 2024/25 sezonunda ABD'den mısır ithalatının artacağı tahminlerini güçlendirdi. Çin aynı zamanda tedarikçilerini de çeşitlendirdi ve Pekin'in ticari gerilimlerin ortasında ABD ithalatına bağımlılığı azaltma stratejisinin bir parçası olarak Arjantin temmuz ayında bu pazara girdi. Bu hamleler, Çin'in küresel piyasa dalgalanmalarını yönetirken gıda güvencesini artırmaya odaklandığını gösterdi.

BİYOYAKIT PATLAMASI: MISIR PİYASALARI İÇİN CAN SİMİDİ

Küresel olarak, biyoyakıt endüstrisi, dalgalanan yem talebinin ortasında mısır piyasalarına kritik destek sağladı. Etanol üretimi Brezilya ve ABD'de artarak yenilenebilir enerjiye geçiş yönündeki küresel çabalarla uyumlu hale geldi. Mısıra yönelik bu sürekli talep, tarım ve enerji piyasaları arasındaki sinerjinin altını çizdi.

Hindistan: Hindistan'ın iddialı etanol programı, ülkeyi net mısır ihracatçısından ithalatçısına dönüştürerek oyunun kurallarını değiştirdi. Hindistan, mısır bazlı etanol üretimini artırarak başta Brezilya ve ABD olmak üzere küresel tedarikçiler için yeni fırsatlar sundu. Bu değişim, yenilenebilir enerjinin tarım piyasalarınışekillendirmedeki artan rolünü ortaya koydu.

2025'TE TAHIL PİYASALARINI NELER BEKLİYOR?

ASAP Agri, bu makalede aynı zamanda önümüzdeki yılı belirleyecek trendler ve zorluklar hakkında da öngörüler sunarak izlenmesi gereken temel faktörleri sıralıyor.

Kasım 2024'ün sonlarında Rus gümrük alt komisyonu 15 Şubat - 30 Haziran 2025 tarihleri arasındaki dönem için 11 milyon tonluk bir buğday ihracat kotası açıkladı. Bu, geçen yılın aynı döneminde tüm tahıllar için 29 milyon tonluk kotadan önemli ölçüde daha düşük.

Bir yandan kotanın düşürülmesi, içinde bulunduğumuz sezonun ikinci yarısında Rusya'dan çok daha kısıtlı bir buğday arzı olacağına işaret ediyor ki bu da fiyatlar açısından olumlu görünüyor. Ancak Rus ihracatçıların kısıtlamalar yürürlüğe girmeden önce buğday satışlarını maksimize etmeye çalışarak önümüzdeki aylarda fiyatlar üzerinde ilave aşağı yönlü baskı oluşturma ihtimali de bulunuyor.

2025 yılında ABD Başkanı Donald Trump'ın önerdiği ticaret politikalarının küresel piyasalar üzerinde derin bir etki oluşturacağı öngörülüyor. En önemli önlemler arasında Çin'den ithal edilen mallara uygulanması planlanan %60 oranındaki gümrük vergisinin yanı sıra Kanada ve Meksika'yı hedef alan benzer adımlar yer alıyor. Bu kapsamlı gümrük vergilerinin misilleme önlemleri tetiklemesi, ihracat akışlarını bozması ve uluslararası ticarete yeni belirsizlikler getirmesi beklendiğinden şimdiden geniş çaplı endişelere yol açtı.Soya fasulyesi ve mısırın en çok etkilenen emtialar arasında olması ve dünya çapında tarım piyasaları için riskleri artırması muhtemel. 

Buğday piyasası şu anda, her ikisi de umut verici hasat sezonlarının ortasında olan Avustralya ve Arjantin'den gelen arz görünümüne göre şekilleniyor. Her iki ülkede de üretimin geçen yılki seviyeleri aşması, ihracat hacimlerinin yükselmesi ve özellikle Asya'daki önemli alıcılar için küresel pazarlarda rekabetin artması bekleniyor.

Aralık WASDE raporuna göre, Avustralya'nın 2024/25 sezonundaki buğday ihracatının bir önceki döneme göre 5,1 milyon ton artışla 25 milyon ton olacağı tahmin ediliyor. Arjantin'in buğday ihracatı ise 3,3milyon ton artışla 11,5 milyon ton olarak öngörülüyor. Bu büyük arz, diğer büyük ihracatçıları zorlayarak rekabeti artıracak.

Güney Amerika'da, 2024/25 sezonunda mısır rekoltesi, Brezilya'da ekimin gecikmesine ilişkin ilk endişelere rağmen güçlü bir şekilde gerçekleşiyor. Aralık WASDE raporunda Brezilya'nın mısır üretiminin 127 milyon ton ve Arjantin'in 51 milyon ton olarak tahmin edildi ve her ikisinin de geçen yılki rakamları aştığı belirtilerek tahminler korundu.

Bu iki ülkenin birlikte küresel pazara 84 milyon ton mısır tedarik etmesi ve 2024/25 küresel ihracat tahmininin %40'ından fazlasını oluşturması öngörülüyor. Bu da küresel mısır ihracatında %33'lük bir paya sahip olması beklenen ABD'ye karşı önemli bir avantaja işaret ediyor. Güney Amerika'nın güçlü üretimi, küresel mısır piyasasında artan hakimiyetinin altını çiziyor ve ihracatçılar arasındaki rekabeti daha da kızıştırıyor

Rusya: En endişe verici gelişme Rusya'da yaşanıyor. Devlet hava tahmin ajansı, 2025 hasadı için kış mahsullerinin %37 gibi olağanüstü yüksek bir oranının kötü durumda olduğunu ya da filizlenemediğini bildiriyor. Mahsullerin sadece %31'i iyi durumda olarak değerlendirilirken, bu oran geçen yılki %74'lük orana göre keskin bir düşüşe işaret ediyor. Ancak Sovecon, iklim değişikliği nedeniyle birçok bitkinin daha geç çimlendiğini belirterek bu durumun felaket olarak görülmemesi gerektiği yönünde görüş bildirdi. Şiddetli hava koşullarından kaçınılması halinde kış mahsullerinin hala iyileşme şansı var.

Ukraine: Sonbahar ekim sezonunda yaşanan uzun süreli kuraklık, başta buğday olmak üzere kışlık ürünlerin çimlenmesini ve erken büyümesini önemli ölçüde geciktirdi. Birçok tohum erken dormansiye girmiş ve kışın güçlü bir şekilde hayatta kalması için gerekli olan kritik kardeşlenme aşamasına ulaşamadı.Bu durum, mahsulleri dondurucu soğuklar ve yetersiz kar örtüsü gibi kış streslerine karşı oldukça savunmasız bıraktı.

Ekim sezonundaki elverişsiz hava koşullarının meydana getirdiği zorluklara rağmen Ukrayna'da buğday ekim alanlarının artması bekleniyor. Olivier Bouillet, “Önümüzdeki yıla ilişkin görünüm, Ukrayna'da buğday ekim alanlarında artışa işaret ediyor ve bu da üreticiler arasında artan güveni yansıtıyor. 2025 hasadı için vadeli sözleşmeler, %11,5 proteinli buğday için CPT bazında yaklaşık 195 dolar/ton seviyesinde sunuluyor.  Oysa geçen yıl, 2024 hasadına yönelik sözleşmeler ancak Mart 2024’te 170 dolar/tonseviyesindeydi. Bu erken kontrat imkanları ve daha yüksek fiyatlar, buğday piyasasındaki operasyonların geleceğine dair dikkate değer bir iyimserliği yansıtıyor.” değerlendirmesini yapıyor.

Avrupa: Kasım ayı MARS raporuna göre, Avrupa'nın çoğu bölgesinde ortalama veya ortalamanın üzerinde sıcaklıklar ve normalden daha kuru koşullar yaşandı ve bu da kış ekim faaliyetlerini hızlandırdı. Bu koşullar aynı zamanda yeni ekilen ürünlerin ortaya çıkmasını ve erken gelişmesini de destekledi. Ancak İspanya, İtalya, Romanya ve Bulgaristan'ın geniş bölgelerinde elverişsiz hava koşulları devam ederken mahsul gelişiminde zorluklar yaşandı.

ABD: ABD'de kışlık buğday geçen yıla kıyasla daha iyi durumda uyku haline girdi. USDA'nın 24 Kasım tarihli verilerine göre geçen yıl %50 olan mahsulün %55'i iyi ila mükemmel durumda. Kasım ayında yağan elverişli yağmurlar topraktaki nem seviyesini artırarak kış yaklaşırken mahsulün sağlığını destekledi.

La Niña Görünümü: 11 Aralık 2024 itibariyle Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO), iki ay önce %71 olarak tahmin edilen La Niña koşullarının önümüzdeki üç ay içinde gelişme olasılığının %50'den fazla olduğunu rapor etti. Bu iklim olayının zayıf ve kısa ömürlü olması bekleniyor. La Niña tipik olarak Güney Amerika'da yağışların azalmasıyla ilişkilendirilir ve bu da özellikle Arjantin ve güney Brezilya'daki kuraklık koşullarını daha da kötüleştirebilir.

Güney Amerika

 5. Avrupa Pazarlarında Ukrayna Mısırı İçin Artan Rekabet

Avrupa'nın Ukrayna mısırına olan bağımlılığının, özellikle Güney Avrupa'nın kalıcı kuraklık ve sıcak stresi de dahil olmak üzere iklim değişikliğinin uzun vadeli etkileriyle boğuşmaya devam etmesi nedeniyle önemli olmaya devam etmesi bekleniyor. Bu zorluklar yerli üretimi azaltmakta ve bölgenin ithalata olan bağımlılığını daha da artırmaktadır.

Artem Rozhkov
Co-Founder of
Atria Brokers
and ASAP Agri.

Bununla birlikte, rakip menşelerin zemin kazanmasıyla Ukrayna mısırı için artan rekabet belirtileri belirginleşiyor. Donald Trump'ın önerdiği gümrük vergisi politikalarının küresel ticaret dinamiklerini bozması halinde bu eğilim daha da yoğunlaşabilir. Konuyla ilgili değerlendirmede bulunan Atria Brokers ve ASAP Agri Kurucu Ortağı Artem Rozhkov. “İspanya, Ukrayna mısırına sırtını döndü ve bunun yerine daha önce hiç olmadığı kadar ABD menşeli ürünlere yönelmiş durumda. ABD'den ithalat hacimleri en az altı yıldır görmediğimiz seviyelere ulaştı. Neden mi? Çünkü ucuz ve onlar için mantıklı. Brezilya mısırı mı? Çok pahalı. Ukrayna mısırı? Kalitemiz, Karadeniz bölgesinin en iyisi olduğu için bu yıl kalite endişesi olmamalı, ancak fiyat bizi İspanyol pazarının dışına itiyor. Dolayısıyla, şu anda İspanyol alıcıların gözdesi ABD mısırı.” diyor.

6. Çin'in Mısır Talebi Durgunlaşıyor

Çin'in bu sezonki mısır talebi son derece zayıf. USDA, aralık raporunda Çin'in talebini 2 milyon ton daha azaltarak ithalat tahminini 2024/25'te sadece 14 milyon tona düşürdü. Talepteki zayıflık, büyük iç stoklar, yüksek üretim seviyeleri ve yerel hayvancılık sektöründen gelen zayıf talep gibi çeşitli faktörlere bağlanıyor. Buna ek olarak, hükümetin Nisan 2024 başında yaptığı ve ağustos ayında yinelediği açıklamaların ardından gümrüksüz bölgelere yapılan ithalat gayri resmi olarak kısıtlandı.

Christina Serebriakova
CEO | ASAP Agri
Broker | Atria Brokers

ASAP Agri CEO'su ve Atria Brokers Brokeri Christina Serebriakova, “Aralık ayı başında Ukrayna Çin'e bir panamax dolusu mısır sattı, ancak Çin'in talebinde kayda değer bir artış şu aşamada pek olası görünmüyor. Bu alım, gelecek yılki tahsisin azalmasını önlemek için açık ithalat kotasını kullanmak isteyen bir alıcı tarafından yapıldı. Bu arada Ukraynalı satıcılar dikkatlerini, piyasa katılımcılarının yeni ticaret fırsatları yaratabilecek %5 gümrük vergisiyle 1 milyon tonluk yeni mısır ithalat kotasının açıklanmasını merakla beklediği Türkiye'ye çevirmiş durumda.” diye konuşuyor.

Türkiye'nin 2024 yılında mısır ithalat vergilerinde yaptığı geçici indirim iç piyasada kısa vadeli bir rahatlama sağladı, ancak gıda güvenliği ve piyasa istikrarının sağlanması için uzun vadeli stratejiler önemini koruyor. Özellikle Ukrayna ile ticarete ilişkin gelecekteki politika kararlarının, bölgesel tedarik zincirleri ve daha geniş tahıl ticareti üzerinde önemli bir etkiye sahip olması bekleniyor.

Aralık 2024 başı itibariyle, Türkiye'nin %5 indirimli gümrük vergisiyle 1 milyon ton mısır ithalatı kotası neredeyse tükenmiş olup, geriye sadece 34,2 milyon ton kaldı. Ülkenin 2024/25 sezonundaki toplam ithalat ihtiyacının 1,9 milyon ton olacağı tahmin edildiğinden, hükümetin bu açığı kapatmak ve iç piyasayı desteklemek için 1 milyon tonluk yeni bir ithalat kotası ilan etmesi bekleniyor.

Hindistan'ın mısır ithalatına yönelik artan talebi küresel ihracatçılar için umut verici bir pazar oluştururken, yenilenebilir enerjiye yönelik devam eden baskı etanol için güçlü bir talep meydana getirecektir. Bu eğilimin mısır üreticileri için istikrarlı bir çıkış noktası oluşturması ve dalgalanan yem piyasaları karşısında bile büyümeyi desteklemesi muhtemeldir.

Çin ve Rusya gibi büyük oyuncuların dahil olduğu jeopolitik gerilimler küresel ticaret akışları için önemli riskler oluşturuyor. Ticari anlaşmazlıklar, yaptırımlar ve tırmanan çatışmalar ihracat dinamiklerini yeniden şekillendirme potansiyeline sahip olup hem ihracatçılar hem de ithalatçılar için belirsizlik teşkil ediyor.Ukrayna için devam eden çatışma, önümüzdeki yıl üretim ve ihracatı sürdürme kabiliyetini etkileyecek kritik bir faktör olmaya devam ediyor.

Bu zorluklara rağmen, istikrar işaretleri de var. Ivan Kasynyuk, “Çeşitli faktörler ışığında anlaşmazlıkların sayısında bir azalma bekliyoruz. İlk olarak, piyasa oyuncuları jeopolitik çalkantılara uyum sağlayarak ticareti daha öngörülebilir hale getirdi. İkincisi, çok uluslu şirketlerin Ukrayna pazarına geri dönmesi durumu istikrara kavuşturuyor ve anlaşmazlıkların hacmini sınırlıyor.” diyor. Ancak Kasynyuk, jeopolitik belirsizlik ortamında küresel ticaretin karmaşık ve değişen doğasının altını çizerek, ‘piyasadaki dalgalanmaların neden olduğu klasik anlaşmazlıkların devam edeceğini’ belirtiyor.

*Kesintisiz piyasa gelişmeleri ve her adımda sizi bilgilendirecek canlı günlük analizler için ASAP Agri Premium'a abone olun.