Inna Stepanenko
Senior Grain Analyst
ASAP Agri

2024/25 sezonunun ilk yarısında güçlü bir ihracat performansı sergileyen Ukrayna’nın buğday sevkiyatları şimdi artan zorluklarla karşı karşıya. Görünüm büyük ölçüde Rusya’nın ihracat kotasına bağlı. Bu kota kısıtlayıcı olursa, Ukrayna’nın Mısır ve Türkiye gibi kilit pazarlardaki yerini güçlendirmesi için fırsatlar doğabilir. Ancak Türkiye’nin ithalat kısıtlamaları ve Mısır’ın değişen alım politikaları ticaret beklentilerini zorlaştırıyor. Güney Yarımküre’den bol miktarda buğday arzı ise daha ucuz Avustralya buğdayının hakim olmaya devam ettiği Güneydoğu Asya’da rekabeti artıracak. 

BUĞDAY İHRACATINDA GÜÇ KAYMASI

2024/25 sezonunda küresel buğday ihracatında bir değişim yaşanacak. Karadeniz bölgesi ve AB›deki geleneksel tedarikçiler ihracat potansiyelinin azalmasıyla karşı karşıya kalırken, Güney Yarımküre ve Kuzey Amerika›daki ihracatçılar bu boşluğu doldurmak için adım atıyor.

ABD Tarım Bakanlığı (USDA), ocak ayı Dünya Tarımsal Arz ve Talep Tahminleri (WASDE) raporunda, Rusya’nın buğday ihracat tahminini geçen sezonki 55,5 milyon tondan keskin bir düşüşle azaltarak 46 milyon tona indirdi. Ukrayna’nın ihracat görünümü de 0,5 milyon ton azaltılarak 16 milyon tona indirildi ve bu rakam geçen yılki seviyenin 2,6 milyon ton altına düşerek Ukrayna hükümetinin ihracat limitinin hemen kaldı. Gerçekleşmesi halinde bu, Ukrayna’nın 2014/15 sezonundan bu yana en düşük buğday ihracat hacmi olacak. 

AB’nin buğday ihracat potansiyeli de darbe aldı ve geçen sezonki 38 milyon tondan keskin bir düşüşle 2018/19’dan bu yana en düşük seviye olan 29 milyon tona geriledi. FranceAgriMer’e göre, AB’nin en büyük buğday ihracatçısı Fransa’nın 2024/25 sezonunda AB dışına 3,5 milyon ton yumuşak buğday göndermesi bekleniyor. Bu da 2000/01 sezonundan bu yana en düşük seviyeye. Düşüş, zayıf bir hasat ve Rusya’dan gelen arzın neden olduğu yoğun rekabetten kaynaklanıyor. Avrupa Komisyonu verilerine göre, mahsul gelişimi sırasında uzun süren yağışlar Fransa’nın buğday üretimini 2023’teki 34,8 milyon tondan 2024’te 25,4 milyon tona düşürdü.

Buna karşılık, Avustralya ve Arjantin güçlü ihracat artışına hazırlanıyor. Avustralya’nın buğday ihracatının geçen sezon 19,8 milyon tondan 25 milyon tona yükseleceği tahmin edilirken, Arjantin’in de 2023/24 sezonunda 8,2 milyon tondan güçlü bir artışla 11,5 milyon tona ulaşması bekleniyor.

Kuzey Amerika da küresel arzı desteklemeye hazırlanıyor. ABD’nin buğday ihracatının geçen sezon 19,2 milyon tondan son dört yılın en yüksek seviyesi olan 23,1 milyon tona yükselmesi bekleniyor. Kanada’nın buğday ihracatı ise 2024/25 sezonunda 25,4 milyon tondan biraz daha yükselerek 26 milyon tona ulaşabilir.

UKRAYNA BUĞDAY İHRACAT GÖRÜNÜMÜ

Ukrayna 2024/25 sezonunun ilk yarısında güçlü bir buğday ihracat performansı sergileyerek temmuz ve aralık ayları arasında 9,9 milyon ton buğday sevkiyatı gerçekleştirdi. Bu rakam, 2023/24 sezonunun aynı dönemindeki 7,6 milyon tona kıyasla önemli bir artışa işaret ediyor. 

Asya ve Kuzey Afrika, Ukrayna’nın ihracat artışını destekliyor

Asya ve Kuzey Afrika’ya yapılan ihracat 2024/25 sezonunun ilk yarısında artarken Endonezya, Ukrayna’nın en büyük ikinci buğday ithalatçısı konumuna yükseldi. Endonezya’ya yapılan sevkiyatlar iki kattan fazla artarak 2023/24 sezonunun ilk yarısında 551 bin tondan bu sezon 1,5 milyon tona yükseldi ve Ukrayna’yı pazarın baskın tedarikçisi haline getirdi. Diğer önemli Asyalı alıcılar da alımlarını artırdı:

•  Vietnam ithalatını neredeyse üçe katlayarak 293 bin tondan 816 bin tona çıkardı.
•  Tayland 47 bin tondan 638 bin tona çıkarak etkileyici bir artış kaydetti.
•  Bangladeş ithalatını 129 bin tondan 467 bin tona yükseltti.

Dr. Mykhailo Lytvyn
MVE PROSPERA AG CEO’su

Kuzey Afrika da Ukrayna’nın buğday ihracatındaki sıçramada önemli bir rol oynadı. İsviçre merkezli ticaret şirketi MVE PROSPERA AG CEO’su Dr. Mykhailo Lytvyn, “İthalat prosedürlerindeki değişiklikler nedeniyle büyük ölçüde pasif kalan Türkiye’nin aksine Cezayir, Tunus ve Mısır, sezonun ilk yarısında Ukrayna’nın %11,5 proteinli ekmeklik buğdayı için başlıca varış noktaları oldu.” dedi. 

•  Mısır, geçen yıl 608 bin ton olan alımlarını 800 bin tona çıkardı.
•  Cezayir’in ithalatı ise 32 bin tondan ciddi bir artışla 748 bin tona fırladı.
•  Tunus’un Ukrayna’dan buğday ithalatı da 45 bin tondan 448 bin tona yükseldi.

Bu artışların çoğu AB ihracatçılarının aleyhine gerçekleşti ve Ukrayna’nın bu pazarlarda artan rekabet gücünü gösterdi.

AB VE TÜRKIYE’YE SEVKIYATLARDA GERİLEME 

Ukrayna, Asya ve Kuzey Afrika’da ilerleme kaydederken, AB’ye yapılan sevkiyatlar 2023/24 sezonunun ilk yarısında 4,6 milyon tondan bu sezon 3,4 milyon tona düştü. Bu düşüş büyük ölçüde, Ukrayna’nın derin deniz limanlarının yeniden faaliyete geçmesiyle Romanya’nın Köstence limanı üzerinden yapılan sevkiyatın azalmasından kaynaklandı. Düşüşe rağmen AB, Ukrayna’nın en büyük buğday ihracat noktası olmaya devam ediyor. AB’deki en büyük Ukrayna buğdayı alıcısı olan İspanya, ithalatını çok az azaltarak 2,6 milyon tondan 2,4 milyon tona düşürürken, İtalya alımlarını 371 bin tondan 395 bin tona çıkardı.

Türkiye’ye sevkiyatlar ise önemli bir gerileme yaşadı. Türkiye›ye buğday sevkiyatı, 6 Haziran-3 Ekim 2024 tarihleri arasında uygulanan ithalat yasağı nedeniyle 370 bin tondan sadece 34 bin tona geriledi. Yasak hafifletildikten sonra bile yeni kota sistemi Ukrayna’nın ithalatını sınırladı.

SEZONUN İKİNCİ YARISI İÇİN ÖNGÜRÜLER

Şimdi kilit soru şu: Ukrayna’nın buğday ihracatı sezonun ikinci yarısında nasıl bir performans gösterecek?

Rusya’nın ihracat kotası rekabet baskısını bir nebze hafifletebilecek olsa da Ukrayna’nın önünde hala engeller var:

• Güney Yarımküre ve Kuzey Amerika’dan yükselen rekabet.
• Ukrayna hükümeti ve piyasa katılımcıları arasında imzalanan mutabakat uyarınca, 
• Ukrayna’nın buğday ihracatı bu sezon 16,2 milyon ton ile sınırlandırıldı. Geçen sezon bu rakam 18,6 milyon tondu. 

Temmuz-Aralık 2024 döneminde 9,9 milyon ton buğday sevkiyatı gerçekleştiren Ukrayna’nın 2024/25 sezonunun ikinci yarısında ihraç edebileceği sadece 6,1 milyon ton ya da toplam kotanın %38’i kaldı. Hatırlatmak gerekirse, Ocak WASDE raporu Ukrayna’nın ihracat potansiyelini 16 milyon ton olarak aşağı yönlü revize etmişti. Rekabetin kızışması ve arz kısıtlamalarının sıkılaşmasıyla birlikte Ukrayna’nın buğday ihracatındaki ivme yavaşlayacak ve sezonun ikinci yarısı daha zorlu geçecek.

İHRACAT KISITLAMALARINA RUSYA’DAN GÜÇLÜ REKABET

USDA tahminlerine göre, Rusya’nın buğday üretimi 2024/25’te 10 milyon ton azalarak 81,5 milyon tona geriledi. Buna rağmen Rusya, Temmuz-Aralık döneminde bir önceki yıl 25,1 milyon ton olan ihracatını 28 milyon tona çıkardı. Rus buğdayının AB arzının yerini aldığı Mısır, Fas ve Cezayir’de önemli artışlar kaydedildi.

USDA tüm sezon için Rusya’nın buğday ihracatını 46 milyon ton olarak öngörürken, Rus analistler SovEcon ve IKAR sırasıyla 43,7 milyon ton ve 43,5 milyon ton ile biraz daha düşük tahminlerde bulunuyor. Halihazırda sevk edilen 28 milyon ton ile Rusya’nın 15,5-18 milyon ton ihraç edilebilir fazlası kaldı. Ancak, hükümetin koyduğu 10,6 milyon tonluk ihracat kotası (15 Şubat - 30 Haziran, 2025) geçen sezonki 29 milyon tonluk kotaya kıyasla %62’lik keskin bir düşüşe işaret ederek Rusya’nın pazardaki varlığını sınırlıyor. Bununla birlikte, kota hala değiştirilebilir.

GÜNEY YARIMKÜRE’DEKİ ÜRETİM KÜRESEL BUĞDAY ARZINI GÜÇLÜ TUTACAK

Rusya’nın potansiyel ihracat kısıtlamalarına rağmen, Avustralya ve Arjantin’in üretim hacimlerini geri kazandıktan sonra ihracatlarını önemli ölçüde artırmasıyla küresel buğday arzı yeterli olmaya devam ediyor. Avustralya’nın 2024/25 sezonunda 25 milyon ton ihracat yapması bekleniyor. Hasat ekim ile şubat arasında gerçekleşiyor, bu da arzın büyük kısmının hâlâ piyasaya girmekte olduğu ve rekabeti artırdığı anlamına geliyor. Bununla birlikte, Avustralya’nın Çin’e ihracatı, Pekin’in yerel çiftçileri korumayı amaçlayan daha sıkı ithalat kısıtlamaları nedeniyle düştü. Raporlar, Çin devlet şirketi Cofco Corp’un, Avustralya buğday sevkiyatlarını Endonezya ve Tayland’a yeniden sattığını ve alternatif pazarlarda rekabetin yoğunlaştığını gösteriyor.

Ayrıca, kalite endişeleri de Avustralya’nın ihracat performansını etkileyebilir. Aralık ayındaki şiddetli yağışlar yaklaşık 2,5 milyon ton buğdayı ekmeklik kaliteden yem kalitesine düşürerek toplam mahsulün %8-16’sını etkiledi.

Benzer şekilde, Arjantin de buğday ihracatını artırıyor. USDA, geçen sezon 15,9 milyon ton rekolte elde eden Arjantin’in bu sezon 17,5 milyon ton buğday hasat edeceği tahminine dayalı olarak, 2024/25 sezonunda ihracatın 11,5 milyon ton olacağını öngörüyor. Ancak Buenos Aires Tahıl Borsası (BAGE) nihai hasadın 18,6 milyon ton olacağını bildirerek Arjantin’in ihracat için daha da fazla buğdaya sahip olabileceğini öne sürdü. Arjantin hükümeti, rekabet gücünü artırmak amacıyla 27 Ocak-30 Haziran 2025 tarihleri arasında geçerli olmak üzere önemli tarımsal ürünlere uygulanan ihracat vergilerinde indirime gitti. Buğday için vergi %12’den %9,5’e düşürülerek ihracat potansiyeli daha da desteklendi.

KUZEY AMERİKA GÜÇLÜ İHRACAT POZİSYONUNU KORUYOR

ABD’nin buğday ihracatı Japonya, Güney Kore ve Filipinler’den gelen güçlü taleple Temmuz-Kasım döneminde bir önceki yılki 7,2 milyon tondan 9,7 milyon tona yükseldi. Ancak ABD, Karadeniz buğdayının daha fazla talep görmesiyle Orta Doğu’da pazar payını kaybetti. 2024/25 ihracat tahmini 23,1 milyon ton olan ABD’nin sezonun geri kalanı için 13,4 milyon tonluk stoku bulunuyor.

Kanada’nın buğday ihracatı da Çin’den gelen talebin yavaşlaması ancak önemli Asya pazarlarındaki istikrarlı satışlarla aynı dönemde 10 milyon tona ulaştı. 2024/25 için toplam ihracat hedefi 26 milyon ton olan Kanada’nın sezonun geri kalanı için hala 16 milyon tonluk stoku bulunuyor. 

AB, REKABETÇİ BASKILAR KARŞISINDA GERİDE KALIYOR

Üretimdeki keskin düşüş ve yoğunlaşan küresel rekabet nedeniyle pazar gücünü korumakta zorlanan AB, bu sezon büyük oyunun dışında kaldı. AB’nin yumuşak buğday ihracatı temmuzdan kasıma kadar geçen sürede 11,9 milyon ton oldu. Bir önceki yıl ise bu rakam 15 milyon tondu. 

En büyük kayıplar, AB buğdayının Mısır ve Fas’ta Karadeniz menşeli ürünlerle rekabet etmekte zorlandığı Orta Doğu’da yaşandı. Cezayir’de hacimler sabit kaldı, ancak Cezayir ve Fransa arasındaki diplomatik gerilimler Fransız buğdayını devlet ihalelerinin dışında bırakarak Ukrayna ve Rusya için fırsatlar doğurdu. Endonezya ve Güney Kore de dahil olmak üzere Asya’ya yapılan sevkiyatlar da azalırken, Ukrayna ve Kuzey Amerika pazardaki varlıklarını artırdı.

AB Komisyonu, 2024/25 sezonu için AB yumuşak buğday ihracatını 25 milyon ton olarak tahmin ediyor; bu, geçen yılki 32,7 milyon tondan keskin bir düşüşü işaret ediyor. Komiayona göre AB’de hala 13,1 milyon tonluk ihracat arzı mevcut. Ancak Strategie Grains, 24 milyon tonluk daha da düşük bir ihracat hacmi öngörüyor ki bu da AB’nin ihracat fazlasının daha da az olabileceği anlamına geliyor. Düşüşe rağmen, AB’nin en büyük buğday ihracatçılarından biri olan Romanya’nın sezonun son yarısı için hala oldukça büyük miktarları mevcut.

KİLİT PAZARLARDAKİ BUĞDAY İHRACAT FIRSATLARI

Daha önce de belirttiğimiz gibi, Ukrayna’nın bu sezonki buğday ihracatı, Ukrayna tahıl koridorunun istikrarlı işleyişi sayesinde önemli ölçüde Asya pazarlarına doğru kaydı. Endonezya, Vietnam, Tayland ve Bangladeş gibi önemli destinasyonlar Ukrayna buğdayına olan bağımlılıklarını artırarak bölgedeki pazar payını yeniden şekillendirdi.

Endonezya’da, Ukrayna’nın buğday pazar payı bu sezon Temmuz-Kasım döneminde %33’e yükselerek bir yıl önceki %3’lük orana göre keskin bir artış gösterdi. Bu artış Avustralya, ABD, Rusya ve Bulgaristan’dan tedarikçilerin aleyhine gerçekleşti. USDA, Endonezya’nın buğday ithalatını, geçen sezona göre bir milyon düşüşle 12 milyon ton olarak öngörüyor. Kasım ayına kadar ithal edilen 4,5 milyon ton ile birlikte ülkenin kalan talebi 7,5 milyon tona ulaşıyor ve bu da ihracatçılar için önemli bir fırsat sunuyor.

Benzer bir eğilim, Ukrayna’nın buğday ithalatındaki payının geçen sezonun ilk yarısında %17 iken bu yıl %48’e yükseldiği ve Avustralyalı tedarikçilerle rekabeti yoğunlaştırdığı Vietnam’da da görülüyor. USDA, Vietnam’ın 2024/25 sezonunda 5,3 milyon ton buğday ithal etmesini bekliyor. Kasım ayına kadar teslim edilen 1,7 milyon tonla birlikte, ülkenin öngörülen talebi karşılamak için hala 3,6 milyon tona ihtiyacı var.

Tayland’da da Ukrayna, geçen sezon %3 olan pazar payını 2024/25’te %41’e çıkararak Avustralya, ABD, Kanada ve Bulgaristan’dan gelen buğdayın yerini aldı ve önemli kazanımlar elde etti. USDA, Tayland’ın bu sezon toplam ithalatının geçen yılki 3,3 milyon tondan artışla 3,6 milyon ton olacağını tahmin ediyor. Kasım ayı sonu itibariyle ülkeye 2 milyon ton buğday teslim edildi ve sezonun geri kalanı için 1,6 milyon tonluk talep kaldı.

En ciddi değişim, Ukrayna’nın 2023/24 Temmuz-Kasım döneminde %7 olan pazar payının bu sezon %55’e yükseldiği Bangladeş’te yaşandı. Bu büyüme AB, Kanada ve Avustralya’dan tedarikçilerin kaybı pahasına gerçekleşti. USDA, Bangladeş’in buğday ithalatını 2024/25 sezonunda 6,9 milyon ton olarak öngörüyor. Kasım ayına kadar ithal edilen 0,9 milyon tonla birlikte ülkenin kalan talebi 6 milyon ton olacak ve bu da Bangladeş’i Ukrayna buğdayı için bir diğer önemli hedef haline getirecek.

Bu Asya pazarları, sezonun ikinci yarısı için hala önemli buğday ithalat potansiyeline sahip. Ancak, ABD, AB ve Kanada bölgedeki varlıklarını genişletirken, Avustralya’nın daha büyük hasadının daha rekabetçi fiyatlarla pazara girmesiyle rekabet yoğunlaşacak. Bölgdeki rekabeti yorumlayan Dr. Lytvyn, “Şu anda Güneydoğu Asya, Ukrayna buğdayı için rekabetçi olmayan bir pazar olmaya devam ediyor, çünkü buradaki alıcılar Avrupalı ithalatçıların sunduğu fiyatlarla karşılaştırılabilir fiyatlar ödemek istemiyor.” dedi. 

Bu faktörler göz önüne alındığında, Ukrayna’nın bu pazarlardaki hakimiyetini sürdürme kabiliyeti 2024/25 sezonunun geri kalanında önemli ölçüde zor gözüküyor. 

UKRAYNA AVRUPA BİRLİĞİ PAZARINDAKİ LİDERLİĞİNİ KORUYOR, ANCAK TALEP DARALIYOR

Avrupa Komisyonu 2024/25 sezonu için toplam yumuşak buğday ithalatını 7 milyon ton olarak öngörürken, bu rakam geçen sezonki 9,6 milyon tondan keskin bir düşüşü yansıtıyor. Kasım ayı sonu itibariyle, AB halihazırda 4,1 milyon ton ithalat yaptı. Geriye sadece 2,9 milyon tonluk bir talep kaldı ki bu da geçen yılın aynı döneminde kaydedilen 5,6 milyon tonun çok altında bir miktar. Bu durum, sezonun ikinci yarısı için çok daha dar bir ithalat penceresine işaret ederek ihracatçılar için fırsatları sınırlıyor.

Bu arada, Avrupa Komisyonu’na göre, Temmuz-Kasım 2024/25 döneminde pazar payının %63’ünü elinde bulunduran Ukrayna, AB’ye buğday arzında hakim olmaya devam ediyor. Ancak, AB’deki genel buğday talebi düşüşte. Dr. Lytvyn’e göre İtalya ve İspanya’dan yemlik buğday talebi var, ancak Ukrayna sezonun ikinci yarısında sınırlı yemlik buğday arzı nedeniyle bunu yeterince karşılayamıyor.

AB’deki en önemli Ukrayna buğdayı ithalatçısı olan İspanya, bu sezon Ukrayna’dan yapılan sevkiyatlarda bir artış gördü ve Ukrayna’nın toplam buğday ithalatındaki payı Temmuz-Kasım döneminde bir önceki yılki %39 seviyesinden %58’e yükseldi. İspanya yemlik buğdayı ağırlıklı olarak Ukrayna’dan temin ederken, ekmeklik buğday talebi büyük ölçüde Avrupalı tedarikçiler tarafından karşılanıyor. 

Manuel Alcaraz
Garsan S.L.
Genel Müdür

İspanya’nın en büyük tahıl tüccarlarından Garsan S.L.’in Genel Müdürü Manuel Alcaraz, konuyla ilgili olarak yaptığı değerlendirmede, “İspanya; Ukrayna, Bulgaristan ve Kuzey Avrupa’dan yemlik buğday ithal ediyor. Bu sezon, Ukrayna yemlik buğdayı İspanya’da en rekabetçi olanı, çünkü Romanya ve Bulgaristan’daki mahsuller Ukrayna’dakilerden daha iyi öğütme kalitesine sahip ve başka yerlere satılabiliyor. Sezonun ilerleyen dönemlerinde tüketim buğday, mısır ve soya küspesi arasındaki fiyat farkına bağlı olacak. Mısır-buğday farkı 4-5 $/T seviyelerinde kaldığı sürece Ukrayna’dan yemlik buğday ithal etmeye devam etmeyi bekliyoruz.” dedi.

Christina Serebriakova
CEO, ASAP Agri

Ispanya’nın ekmeklik buğday talebine dair ise ASAP Agri CEO’su Christina Serebriakova, “Bu sezon, İspanya piyasası Ukrayna’nın %11,5 proteinli buğday mahsulüne rekabetçi fiyatlar ödemek istemedi. Bunun yerine Baltık ülkelerinden yüksek proteinli ekmeklik buğday tedarik ederken bu kaliteyi Fransız buğdayı ile değiştirmeyi tercih etti.” dedi.

Mısır ve Türkiye’deki zorluklar, Ukrayna’nın ihracat fırsatları üzerinde baskı oluşturuyor

Önümüzdeki aylarda Ukrayna buğdayına yönelik talep beklentilerini paylaşan Dr. Lytvyn, “Sezonun ikinci yarısına baktığımızda, Mısır ve Tunus’tan gelen talebin devam etmesini bekliyoruz. Ayrıca, Rusya buğday ihracat kotasını uygularsa Mısır’a sevkiyatlar artabilir.” dedi. Rusya, Mısır’ın buğday piyasasına hakim olmaya devam ederek Ukraynalı tedarikçiler için önemli bir sıkıntı oluşturuyor. Temmuz-Kasım 2024 arasında, Rusya’nın Mısır›ın ithalatındaki payı geçen sezonki %58’lik orandan %73’e yükseldi. Buna karşılık aynı dönemde Ukrayna’nın pazar payı %13’ten %10’a düşerken, AB’de de düşüş görüldü. Rusya’nın agresif fiyatlandırma stratejisi, diğer ihracatçıların rekabet etmesini zorlaştıran önemli bir avantaj olmaya devam ediyor.

Mısır’ın buğday tedarik sürecinin değiştiği Aralık 2024’te büyük bir dönüşüm yaşandı. Yeni kurulan Mostakbal Misr, daha önce GASC tarafından yönetilen stratejik emtiaların ithalat sorumluluğunu devraldı. Bu geçişin ardından Mostakbal Misr önemli miktarlarda Rus buğdayı satın aldı ve Avrupalı tedarikçilerle anlaşmalar imzaladı, ancak kesin ayrıntılar belirsizliğini koruyor. Bu şeffaflık eksikliği, Mısır’ın kalan buğday talebinin ne kadarının hala rekabete açık olduğunu değerlendirmeyi zorlaştırıyor.

USDA, Mısır’ın toplam buğday ithalatını 2024/25 sezonunda 12,5 milyon ton olarak tahmin ediyor ve başlıca ihracatçı ülkelerin verilerine göre bunun 6,7 milyon tonunu kasım ayı itibariyle satın alınmış durumda. Bu da geriye 5,8 milyon tonluk bir talep bırakıyor. Ancak, son tedarik anlaşmalarıyla ilgili sınırlı şeffaflık göz önüne alındığında, ihracatçılar için hala açık olan kesin hacim belirsiz.

Ukrayna buğdayı Türkiye’de daha da büyük zorluklarla karşı karşıya. Buğday ithalat yasağının 3 Ekim 2024 tarihinde gevşetilmesine rağmen, Türk alıcılardan gelen talep zayıf kalmaya devam ediyor. Ukrayna buğdayının Türkiye pazarındaki payı, hem hükümet tarafından uygulanan kısıtlamalar hem de Rus tedarikçilerin güçlü rekabeti nedeniyle geçen sezon %12 iken bu yıl %3’e düştü.

USDA, Türkiye’nin buğday ithalatının 2024/25 sezonunda 5,5 milyon ton olacağını öngörüyor ki bu da geçen sezonki 9,4 milyon tonluk seviyeden keskin bir düşüş anlamına geliyor. Kasım ayı sonu itibariyle Türkiye, 1,4 milyon ton buğday ithal etti ve geriye 4,1 milyon tonluk bir talep kaldı ki bu da ihracatçılar için önceki yıllara kıyasla çok daha küçük bir fırsat anlamına geliyor.

Dolayısıyla, Ukrayna’nın sezonun ikinci yarısında Mısır ve Türkiye’ye yapacağı ihracat büyük ölçüde Rusya’nın ihracat kotasına bağlı olacak. Rusya’nın kotasında yapılacak herhangi bir revizyon Ukrayna’nın ihracat potansiyelini doğrudan etkileyebilir. Ancak Mısır’da devam eden piyasa belirsizliği ve Türkiye’deki kısıtlayıcı devlet politikaları, bu pazarlarda iş yapmayı giderek zorlaştırıyor. Rusya’nın hakimiyeti ve agresif fiyatlandırma stratejileri, Ukrayna’nın bu pazarlarda genişleme kabiliyetini sınırlayarak daha fazla baskı oluşturuyor.

Buna karşılık Ukrayna, 2024/25 sezonunun ikinci yarısında Cezayir ve Tunus pazarlarında kendini gösterme şansına sahip olabilir. Bu sezon şimdiye kadar bu ülkelerden Ukrayna buğdayına olan talep, ithalatçıların AB menşeli buğdaydan uzaklaşmasıyla bir önceki sezona kıyasla çok daha iyi. Cezayir de Rus buğdayı alımlarını artırdı. Ancak, Rusya’nın ihracat kotalarının yürürlükte olmasıyla Ukrayna, Kuzey Afrika pazarındaki varlığını genişletme fırsatı bulabilir.

Önemli tedarikçilerden alınan ihracat verilerine göre Cezayir, 2024/25 sezonunda Temmuz ve Kasım ayları arasında yaklaşık 3,6 milyon ton buğday ithal etti. Ülkenin devlet tahıl ajansı OAIC de nisan ayına kadar teslim edilmek üzere yaklaşık 2,3 milyon ton yumuşak ve durum buğdayı için anlaşma yaptı. Cezayir’in sezon için toplam buğday ithalat potansiyeli USDA tarafından 9 milyon ton olarak tahmin edilirken, yaklaşık 3,1 milyon ton alım için açık kalıyor ve bu da ilave Ukrayna sevkiyatları için alan sağlıyor.

ASAP Agri, Ukrayna buğdayının önümüzdeki aylarda talep görebileceğ pazarları şöyle sıralıyor:

 Yeşil ışık veren pazarlar: Kuzey Afrika - özellikle Mısır, Tunus ve Cezayir. Bu ülkeler, Rusya’nın ihracat kısıtlamalarının Ukrayna’nın pazar payını genişletmesine izin vererek kapıları daha geniş açabileceği yerler.

 Sarı ışık veren pazarlar: AB, özellikle İspanya ve İtalya. Ancak Ukrayna’daki yemlik buğday arzının sınırlı olması, ihracat için mevcut miktarları kısıtlayabilir.

 Kırmızı ışık yakan pazarlar: Güneydoğu Asya (Endonezya, Bangladeş, Tayland, Vietnam). Bu pazarlarda Ukrayna buğdayı, daha ucuz fiyatlı Avustralya buğdayı karşısında rekabetçi olamayacak. Türkiye’nin kısıtlayıcı ithalat politikaları ve Rusya’nın pazar hakimiyeti de bu sezon Türkiye’nin Ukrayna’dan buğday ithalat talebini sınırlıyor.

*Bu analiz, ASAP Agri uzmanları tarafından yapılan detaylı araştırmaların sonucunda, bilgilerin doğruluğu teyit edilerek hazırlanmıştır. 

*ASAP Premium Raporları ile tahıl piyasaları hakkında özel bilgilerin kilidini açabilir, gerçek zamanlı veriler ve fiyatlar, ihale gelişmeleri ve uzman analizlerine erişebilirsiniz.