Rusya, Ukrayna'nın
doğusundaki ayrılıkçı Donetsk ve Luhansk'ın bağımsızlığını tanımasının ardından
bu iki bölgeye askerî güç gönderme kararı aldı. Dünya buğday ihracatının dörtte
birinden fazlasını karşılayan iki ülke arasındaki muhtemel çatışma, Karadeniz’den
tahıl sevkiyatını etkileyebilir. Reuters’a konuşan Singapur merkezli bir tahıl
tüccarı, “Gemiler, savaş riski nedeniyle Karadeniz'e girmekten kaçınıyor.”
dedi.
Moskova ile Ukrayna arasındaki gerilim, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ukrayna'nın doğusundaki Donetsk ve Luhansk'ı bağımsız ülkeler olarak tanıyarak bu iki bölgeye askerî güç gönderme kararı ile daha da tırmandı. Dünyanın iki tahıl devi arasında yükselen tansiyonun, zaten son 10 yılın en yüksek seviyesinde olan gıda fiyatlarını daha da yukarı çekmesinden endişe ediliyor. Uzmanlar, artan gerilimin, buğday, mısır ve ayçiçek yağı ithalatçısı ülkeleri alternatif menşelere yönlendireceğini söylüyor.
Rusya'nın Ukrayna'nın doğusundaki ayrılıkçı iki bölgenin bağımsızlığını tanımasının ardından, salı günü Chicago buğday vadeli işlemleri %2'den fazla yükseldi, mısır yedi ayın zirvesine çıktı. Brent ham petrolünün fiyatı da son yedi yılın en yüksek seviyesi olan 98 dolara ulaştı, küresel borsalar düşüşe geçti.
Rusya ve Ukrayna’nın birlikte küresel buğday ihracatının yaklaşık %29'unu, dünya mısır arzının %19'unu ve dünya ayçiçek yağı ihracatının da %80'ini oluşturduğuna dikkat çeken uzmanlar, herhangi bir askeri müdahalenin Karadeniz’den tahıl sevkiyatını etkileyeceğini ifade ediyor. Bundan dolayı da Rus ve Ukrayna tahılını alan ithalatçı ülkelerin, yeni tedarik destinasyonları bulmak için yarışa girebileceği kaydediliyor.
Reuters’a konuşan National Australia Bank tarım ekonomisi uzmanı Phin Ziebell, “Karadeniz bölgesi tahıl arzındaki aksamalar genel küresel tahıl bulunabilirliğini etkileyecektir. Ortadoğu ve Afrika'daki alıcılar alternatif kaynaklar arayacaktır.” değerlendirmesinde bulundu. Dünya buğday ihracat lideri Rusya, 2021'de buğdayının yaklaşık %70'ini Ortadoğu ve Afrika'daki ülkelere gönderdi.
İTHALATÇI ÜLKELER
BUĞDAY İÇİN ALTERNATİF TEDARİKÇİ ARIYOR
Tüccarlar, artan gerilimin, bazı alıcıların herhangi bir savaşın patlak vermesinin uzun lojistik gecikmelerine yol açacağı endişesiyle gemileri şimdiden başka tedarikçi ülkelere yönlendirmesine neden olduğunu söylüyor. Reuters, Singapur merkezli bir tahıl tüccarının, “Gemiler, savaş riski nedeniyle Karadeniz'e girmekten kaçınıyor. Karadeniz’den tedarik aksamaları zaten yaşanıyor.” dediğini aktardı. Karadeniz bölgesinden gelen arzın sekteye uğraması da Amerika Birleşik Devletleri Kanada ve Avustralya buğdayına talebi artırabilir.
Tansiyonun yükseldiği iki Rusya ve Ukrayna, dünya buğday ihracatının dörtte birinden fazlasını karşılıyor. Rusya, uluslararası buğday ihracatının yaklaşık yüzde 20’sini tek başına sağlıyor. Rusya ve Ukrayna buğdayının en büyük alıcıları Mısır ve Türkiye. Türkiye, 2019 yılında ithal ettiği buğdayın yüze 74’ünü bu iki ülkeden alarak 1.6 milyar dolar para ödedi. Türkiye, 2021-2022 sezonunda da 31 Aralık tarihine kadar Rusya’dan 4.5 milyon ton buğday satın aldı. Mısır da aynı dönemde 3.2 milyon ton Rus buğdayı aldı. Dünyanın beşinci en büyük buğday ihracatçısı olan Ukrayna da, küresel buğday ihracatının yüzde 7’sini karşılıyor.