Namık Kemal Parlak
Editör
Dünyanın iki tahıl devi Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş, hububat piyasaları tarafından kaygıyla izleniyor. Rusya’nın Ukrayna’ya askerî operasyon başlatmasının ardından Chicago borsasında buğday fiyatları 2008 yılından bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Karadeniz’den tahıl ihracatı sekteye uğrarken, bazı uzmanlar, Rusya ve Ukrayna’daki tahılın uluslararası piyasalara ulaşamaması halinde buğday fiyatlarının ton başına 400 dolara kadar çıkabileceğini ileri sürüyor. Küresel gıda fiyatlarının halihazırda zaten yüksek olduğu bu dönemde, Karadeniz’deki gerilimle beraber fiyatların daha da artmasından, dünyanın bir gıda kriziyle karşı karşıya kalmasından endişe ediliyor.
Son 30 yılda Karadeniz bölgesi, tahılda önemli bir küresel tedarikçi olarak ortaya çıktı. 1990'ların başında, eski Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından bölge net bir tahıl ithalatçısıydı. Bugün ise Rusya ve Ukrayna’nın ihracatı, dünyada ticareti yapılan toplam kalorinin yaklaşık %12'sini oluşturuyor. İki ülke, buğday, arpa, ayçiçeği ve mısır dahil olmak üzere birçok önemli tahıl ve yağlı tohum için ilk beş küresel ihracatçı arasında yer alıyor.
Birçok ithalatçı ülke, Ukrayna ve Rusya'dan gelen tahıla bağımlı. Kuzey Afrika ve Ortadoğu, tahıl ihtiyacının %50'den fazlasını Ukrayna ve Rusya'dan karşılıyor. Savaşın uzaması ile gıda fiyatlarının daha da artmasının, düşük gelirli net gıda ithalatçısı Ortadoğu ülkeleri için ciddi sonuçlar doğurabileceği ifade ediliyor.
İki Karadeniz komşumuzun Türkiye’nin hububat ithalatındaki payı da büyük. Ukrayna ve Rusya’nın tahıl ithalatımızda yüzde 81 civarında payı var. Bakliyat ithalatımızın da yüzde 22’sinin bu iki ülkeden yapıyoruz.
Savaşın tahıl piyasaları üzerindeki muhtemel etkilerine dair görüşlerini sorduğum Karadeniz bölgesinin en güvenilir uzmanlarından biri olan SovEcon Genel Müdürü Andrey Sizov, iki senaryodan bahsediyor. İyimser senaryo savaşın nispeten yakında, yani martta sona ermesi ve birkaç hafta içinde ihracatın yeniden başlaması. Karamsar senaryo ise savaşın birkaç ay sürmesi. Krizin Karadeniz’den buğday sevkiyatına devasa etkisi olduğunu belirten Sizov, “Azak Denizi kapalı. Ukrayna’nın ana limanları Odessa ve Nikolaev kapalı. Karadeniz'deki Rus tahıl terminalleri açık ama savaş riskleri nedeniyle oraya giden yeni gemi yok. Rusya’nın Karadeniz limanlarında yüklenen birkaç gemi dışında tahıl ihracat akışı durdu.” bilgisini verdi. Rus uzman, savaşın, küresel bir gıda krizine neden olup olmayacağı sorusuna ise, “Bu, savaşın uzunluğuna bağlı. Ancak 2022 başlarında istikrara kavuşmaya yakın olan küresel gıda fiyatları, maalesef kısa vadede yükselmeye devam edecek.” karşılığını verdi.
Sizov’un piyasa beklentilerine dair yorumlarını, yanı başımızdaki savaşın sektörümüze muhtemel etkileriyle ilgili kapsamlı haber ve analizleri, dergimizin ilerleyen bölümlerinde okuyabilirsiniz.
Umarım bu savaş en kısa sürede son bulur, bölgemize ve dünyamıza yeniden barış hakim olur…