Uzmanlar ve iş çevreleri, ABD ile Çin arasında yaşanan ticaret savaşlarının Karadeniz bölgesinin son yıllarda ciddi artış gösteren tahıl ve yağlı tohumlar ihracatını yukarıya çekebileceğini söylüyor.

Son zamanlarda sergiledikleri performansla Nijerya ve Meksika gibi pazarlarda ABD’nin tahtını sarsan Rusya, Ukrayna ve Kazakistan gibi Karadeniz bölgesinin ana ihracatçılarının, Çin’e ve hatta Avrupa Birliği ülkelerine buğday, mısır ve soya fasulyesi satabilmeleri için yeni fırsatları doğacağı belirtiliyor. Reuters’ın haberine göre, ABD ve Çin arasında yaşanan gümrük restleşmeleri Karadeniz bölgesine yarayacak. İki ülkenin birbirlerini mallarına uyguladıkları misilleme gümrük vergilerinin hacmi 34 milyar dolarlık hacme ulaşırken Pekin, Washington’ı “tarihin en büyük ticaret savaşı”nı tetiklemekle suçluyor. Uluslararası Hububat Konseyi rakamlarına göre Karadeniz bölgesinin uluslararası buğday pazarındaki payı 2017/18 sezonunda yüzde 37’ye tırmandı. Reuters’in haberinde bu rakamın ABD ve Kanada’nın toplam payından daha yüksek olduğuna dikkat çekiliyor. Çin buğday üretiminde zirvede olsa da iç talep nedeniyle her yıl 4 milyon tonluk ihracat yapıyor. Washington verilerine göre ABD, 2017/18 sezonunda bu ülkeye 902 bin ton, bir önceki sezon da 1 milyon 560 bin ton buğday ihraç etmişti. Pekin’in “Bir Kemer Bir Yol” politikası, ticaret savaşları kızışmadan önce de ülkenin Kazakistan’dan buğday ihracatını artırırken, yaşanan süreç bu değişimi daha da belirginleştirdi. Ajansa konuşan Çinli bir işadamı, “Bu sene ilk defa Kazakistan’dan buğday alımına başladık. İlk sipariş birkaç bin tondu. Satışlara ve kâra bakacağız. Durum iyi olursa, ithalatı tabi ki artırırız. Bu, şimdiki ticaret savaşlarının durumuna da bağlı. Amerikan buğdayını getiremediğinize göre Kazakistan’dan alım yapmak daha cazip. Ve Kazak buğdayı ticaretiniz belli bir hacme ulaştığında devletin imtiyazlı desteğini alabiliyorsunuz.” değerlendirmesini yaptı. Ancak bazı Çinli tedarikçiler ise buğdayda Karadeniz bölgesine yönelmenin lojistik zorluklar ve Rus ve Kazak buğday kalitesindeki istikrarsızlık gibi riskleri olduğunu kaydediyor. Kalite kaygısı güden alıcılar nedeniyle Karadeniz buğdayının ABD’ninki ikame etmesinin zor olduğunu, bazı tedarikçilerin bunun yerine Kanada’ya yönelebileceğini de belirtiyor. Resmi rakamlara göre, buğdayı daha önce Kuzey Afrika ve Ortadoğu’ya ihraç eden Rusya ve Ukrayna 2017/18 sezonunda Vietnam, Endonezya, Filipinler, İspanya, Tunus, Tanzanya, Sudan, Umman, Meksika ve Kenya’ya buğday ihracatına başladı. Rusya’nın ABD’ye rakip olduğu bir diğer ülke ise tıpkı Brezilya gibi normalde Amerikan sert kış buğdayı gibi yüksek proteinli tahılları tercih eden Nijerya.

ÇİN’E REKOR SOYA FASULYESİ İHRACATI ABD’li buğday tüccarlarını endişelendirecek bir işaret de Brezilya’dan geldi. Brezilya, son sekiz yıldır ilk kez Rusya’dan buğday aldı. Rus tarım ürünlerinin ticaretini yapan Solaris’in genel müdürü Swithun Still, “Şimdiki ticaret savaşları çağında kelimelerin değil, fiyatların sesi duyuluyor.” dedi. Still, Çin’in tahıl ve yağlı tohum ticaretinde Karadeniz’e, soya fasulyesi için de Güney Amerika’ya yönelmesini beklediğini kaydetti. Son süreç, Karadeniz’den mısır ve soya fasulyesi ihracatını da artırabilir. Rus yetkililer, 2017-2018 sezonunda Çin’e 850 bin ton gibi rekor bir hacimde soya fasulyesi ihraç edildiğini kaydediyor. Karadeniz piyasası uzmanı Svetlana Malysh, bu rakamın geçen yılki 340 bin tonluk ticaretin iki katından daha fazla olduğuna dikkat çekiyor. Malysh, “Karadeniz ülkeleri, özellikle de Rusya, ABD ürünlerinin teslimatında bir aksama yaşanması hâlinde Çin’e soya fasulyesi ihracatını yoğunlaştırabilir.” diyor. ABD ile yaşanan ticaret anlaşmazlığı Ukrayna için de Amerikan mısırına haziran ayında yüzde 25’lik gümrük vergisi koyan AB ülkelerine mısır ihracatının önünü açan bir fırsat olabilir. ABD’den mısır alımını azaltması hâlinde Çin de bu ürün için Ukrayna ve Rusya’ya yönelebilir.