“Karadeniz buğdayının en büyük tüketicisi yine Afrika olacak. Mısır yine en önemli ithalatçı olacak. Bu pazarda; Rusya, Ukrayna, Fransa ve Romanya buğdayları arasında kıyasıya rekabet söz konusu olacak. Cezayir, Etiyopya ve Sudan’ın buğday ithalatının da toplamda 1,8 milyon ton artacağı tahmin ediliyor. Stoklarını artırmak isteyen Cezayir, Fransa’nın odaklandığı bir pazar. Etiyopya pazarına ise ihracatçı ülkelerin eşit miktarlarda girmesi bekleniyor. Sudan’da ise AB ve Rusya rekabeti söz konusu olacak. Buğdayda daha çok Rusya’yı tercih eden Türkiye’nin bu yılki ithalatının 1 milyon ton artacağı tahmin ediliyor. Suriye ve İran pazarlarında da Rusya’nın başarısı sürecek. Asya’daki rekabetin de sıkı olması bekleniyor.”

Christina Serebryakova Tarımsal Emtia Brokerı Analiz Departmanı Şefi

Nisan ayı yağmursuz geçti ancak mayıs ayında nem oranının artmasıyla dünya genelinde 2020/21 buğday hasadı için beklentiler yükseldi. WASDE raporu da Amerikalı analistlerin Rusya’nın 2021/22 döneminde dünyanın 1 numaralı buğday ihracatçısı unvanını koruyacağını düşündüklerini ortaya koydu. ABD Tarım Bakanlığı, Rusya’nın 2021’de 85 milyon ton buğday üretmesini bekliyor. SovEcon’un tahmini ise 81 milyon ton. Ancak SovEcon’un tahminleri gerçekleşse bile başlangıç stoklarının bir önceki yıla göre 5 milyon ton yüksek olması sayesinde, bu düşüş telafi edilebilir. Peki Napolyonvari ihracat planı gerçekleşecek mi? Bu başarının önündeki başlıca engeller neler olabilir?

ABD Tarım Bakanlığı’nın (USDA) 2021/22 döneminde Rusya-Ukrayna-Kazakistan için tahminleri, önceki yüksek miktarların bir tekrarı niteliğini taşıyor. USDA, mayıs ayı raporunda 2021 yılı mahsulü için uygulanan yöntem, piyasadaki paydaşların ilgisini çekmişti. Karadeniz ülkelerinde buğday üretimi için yüksek tahminler açıklayan Amerikalı analistlerin, önceki raporlardan kopyala-yapıştır yaptıkları şeklinde espriler ortaya çıkmıştı. USDA raporuna göre Kazakistan’da 2021 yılında 14 milyon buğday üretilecek (geçtiğimiz yıl olduğu gibi yüksek bir düzey). Ukrayna’da ise bir önceki yıla göre 3,6 milyon ton artışla, buğday rekoltesi 29 milyon tona (2019’daki rekor düzeye çıkacak). Karadeniz’in yıldızı Rusya için buğday üretim tahmini ise 85 milyon ton. Yani geçtiğimiz yılki 85,4 milyon tona yakın.

SovEcon analistleri ise Amerikalılarla aynı fikirde değil. Ruslar, mayıs ayı ortasında açıkladıkları üretim tahminini ay sonundaki açıklamada 0,8 milyon ton revize ederek 80,9 milyon tona düşürdü. Gerekçe olarak; kışlık buğday ekim alanlarındaki düşüş, doğu bölgelerinde ve Volgograd’da kış aylarında bitki ölümlerinin görülmesi ve son dönemdeki kuraklıktan ötürü bahar buğdayı için hava şartlarının hızla elverişsiz hale gelmesi gösterildi. Bu durumu; kışlık buğdaydan elde edilen yüksek verim ve bahar buğdayı için ekim alanlarının artması kısmen de olsa telafi etti. Rusya Tarım Bakanlığı tarafından 28 Mayıs tarihinde yapılan açıklamada, yazlık buğday ekilen alanların 11,8 milyon hektar gibi rekor bir rakama ulaştığı belirtildi. Yani bahar aylarının nispeten soğuk geçmesine ve operasyonların ağır başlamasına rağmen yazlık buğday ekim faaliyetleri başarılı geçti. Ancak önümüzdeki birkaç hafta kritik önemde. SovEcon’un bildirdiğine göre, yazlık buğdayın yetiştirildiği Volga, Urallar ve Sibirya gibi bölgelerde acilen yağmura ihtiyaç duyuluyor. Rusya’da bu çeşidin en çok yetiştirildiği Sibirya ve Uralların bir kısmında kuvvetli yağışlar bekleniyor. Yazlık buğday, Rusya’nın toplam buğday üretiminin %30’unu oluşturuyor.

ROMANYA VE BULGARISTAN, BUĞDAY İHRACAT PİYASALARINA GERİ DÖNÜYOR

Romanya ve Bulgaristan’da ürünler elverişli hava şartlarından yararlanmaya devam edecek. İki ülkede sıcaklıklar ortalamanın biraz altında ve üst üste yağışlar görülüyor. Nisan ayında ise bölgede sıcaklıkların düşmesinden dolayı Bulgaristan’da bitkinin gelişimi yavaşlarken, Romanya’da sorun yaşanmamıştı. Geçtiğimiz yıl kuraklığın görüldüğü iki ülkede bu yıl hava şartlarının daha elverişli olmasının üretim miktarını da olumlu etkilemesi bekleniyor. Avrupa Komisyonu’nun tahminlerine göre Romanya’nın 2021’deki buğday üretimi bir önceki yıla göre 2,7 milyon ton olacak. Bulgaristan için ise 1,1 milyon ton artışla 5,78 milyon ton buğday üretimi bekleniyor. Bu tahminlere göre, iki ülkedeki üretim miktarı 2019’un biraz altında kalacak.

Agritel’e göre Romanya düzlüklerinin yanı sıra Ukrayna’nın orta kesimleri ve Rusya’nın Kuban bölgesi haziran ayı içerisinde bir haftada 30 mm’lik yağış aldı. Bölgede yoğun yağışların devam etmesi ve daha önce kurak hava şartlarının hakim olduğu Ukrayna’nın güneydoğusu ve Rusya’nın merkez bölgelerinin de yağış görmesi ile buğday üretiminde artış bekleniyor. Ancak mahsulün kalitesini korumak için mantarla mücadelenin uygun şekilde yapılması da şart.

FRANSA, KARADENİZ İLE REKABET HALİNDE

Kuzey Afrika pazarında Karadeniz’in en büyük rakibi ise Avrupa Birliği ya da adını tam olarak koymak gerekirse Fransa. AB Komisyonu’nun tahminlerine göre, Fransa’nın yumuşak buğday üretimi bir önceki yıla göre 6,4 milyon ton artarak 2021’de 35,5 milyon tona yükselecek.

Asya pazarında ise Karadeniz buğdayıyla ABD ve Arjantin rekabet ediyor. USDA’nın tahminlerine göre, ABD’de buğday üretimi 1,3 milyon ton artarak 50,9 milyon tona yükselecek. Arjantin ise 2,9 milyon tonluk artışla 20,5 milyon tonluk rekor kırılacak. Fakat Arjantin ile ilgili kesin bir tahminde bulunmak için henüz erken. Çünkü mayıs ayı sonları itibariyle 6,5 milyon hektarlık buğday tarlalarının yalnızca %10’unda ekim işlemleri tamamlandı. Yani geçtiğimiz yıla göre ekim işlemleri %3,3 daha yavaş ilerledi.

Avustralya ve Kanada da Asya’da Karadeniz buğdayı ile rekabet halinde. Bu ülkelerde de gayet iyi üretim miktarları bekleniyor. Bununla birlikte, Avustralya’nın 27 milyon ton buğday üreteceği tahmin ediliyor. Bu miktar geçtiğimiz yılki rekor üretime göre 6 milyon ton daha düşük bir rekolte. Yine de Avustralya’nın buğday üretimi hakkında konuşmak için henüz erken. Kanada’nın buğday üretiminin ise bir önceki yıla göre 3,2 milyon ton azalarak 32 milyon ton olması bekleniyor.

BUĞDAY İHRACAT PAZARLARINDA SERT REKABET

Karadeniz buğdayının en büyük tüketicisi yine Afrika olacak. Mısır yine en önemli ithalatçı olacak. 2021/22 sezonunda Mısır’ın ithalatının 200 bin ton artış göstermesi bekleniyor. Bu pazarda; Rusya, Ukrayna, Fransa ve Romanya buğdayları arasında kıyasıya rekabet söz konusu olacak. Rusya’da yüksek üretim beklentisine rağmen, ihracat vergisi ile ilgili belirsizlikler Rusya’nın rekabet gücünü kırıyor. Mısır’ın yeni sezon için açtığı buğday alım ihalesini Rusya değil Romanya kaynaklı ürün kazandı.

Cezayir, Etiyopya ve Sudan’ın buğday ithalatının da toplamda 1,8 milyon ton artacağı tahmin ediliyor. Stoklarını artırmak isteyen Cezayir, Fransa’nın odaklandığı bir pazar. Etiyopya pazarına ise ihracatçı ülkelerin eşit miktarlarda girmesi bekleniyor. Sudan’da ise AB ve Rusya rekabeti söz konusu olacak. Fas ve Tunus buğday ithalatını azaltacağı için Ukrayna ürününe bu ülkelerden talep düşecek. Aynı şekilde Nijerya’nın da Rusya’dan daha düşük miktarda buğday ithal etmesi bekleniyor.

Buğdayda daha çok Rusya’yı tercih eden Türkiye’nin bu yılki ithalatının 1 milyon ton artacağı tahmin ediliyor. Suriye ve İran pazarlarında da Rusya’nın başarısı sürecek. İran ve Avrasya Ekonomik Birliği arasındaki geçici ticaret anlaşması sayesinde Rus ürünleri İran pazarında imtiyazlara sahip. Rusya, 2021 yılında Suriye’ye 1 milyon ton buğday satacak. Bunun üçte biri bahar aylarında teslim edildi. Ürdün’ün 2021/22 döneminde buğday ithalatını 300 bin ton azaltması bekleniyor. Yani Ürdün yerine Mısır, Filipinler, İsrail, Sudan, Lübnan ya da Libya’ya daha fazla Romanya buğdayı sevk edilebilir.

Asya’daki rekabetin de sıkı olması bekleniyor. Ukrayna buğdayı Endonezya ve Filipinler’deki konumunu güçlendirebilir. Bangladeş ise hem Ukrayna hem de Rusya’dan daha fazla buğday talep edebilir. Çin pazarının ise daha çok ABD, Kanada ve Fransa’nın rekabet alanı olacağı tahmin ediliyor. Çin’in buğday talebinin 0,5 milyon ton düşmesi bekleniyor. Asya pazarında buğday talebi en çok düşecek olan ülke ise 2,8 milyon tonluk düşüş ile Pakistan. Bu pazarın ihtiyacı 2020/21’de daha çok Rusya ve Ukrayna tarafından karşılandığı için 2021/22’de yeni rotasını bulmaya çalışacak çok miktarda buğday olacak.

HASAT DÖNEMİNDE FİYATLARIN DÜŞMESİ: OLMAK YA DA OLMAMAK

Geçtiğimiz yıl ithalatçı ülkeler, buğday fiyatlarının düşeceği beklentisiyle hasat dönemini gözlemişti. Ancak fiyatlarda her zamanki kadar düşüş meydana gelmedi. Hasadın normalden geç başlaması ve büyük ithalatçıların COVID’den dolayı stok yapmayı tercih etmesi fiyatları desteklemişti. Bu yıl da hasadın geç başlaması fiyatları destekleyici bir etki yapabilir. Bununla birlikte, en önemli üreticilerde kışlık buğday rekoltesinin artması fiyatlar üzerinde baskı oluşturuyor.

28 Mayıs 2021 itibariyle, ağustos ayında teslim edilecek yeni mahsul için fiyatlar $255/MT FOB Novorossiysk (%12,5 protein oranı) ve $242/ MT FOB Berdyansk (%11,5 protein oranı) şeklinde oluştu. 9 Mayıs 2021’a göre fiyatlarda 20 dolarlık düşüş olsa da geçtiğimiz yılın aynı döneminde 53-55 dolarlık artış söz konusu. Ayrıca, Ukrayna mısırının 2015/16’dan bu yana ilk kez buğdaydan daha pahalı olması da çok önemli bir gelişme. Yani buğdayın yem endüstrisinde mısıra göre daha avantajlı hale geldiği görülüyor.

[box type="shadow" align="" class="" width=""]BUĞDAY PİYASALARI AÇISINDAN İZLENMESİ GEREKEN FAKTÖRLER: •ABD’deki hava şartları: Mayıs ayındaki yağışlar, fiyatlar üzerinde baskı oluşturdu, Kansas mahsulünde verim artışı tespit edildi. Gelişmeler takip edilmeli. •Karadeniz’de buğdayın gelişimi; Haziran ayındaki yağışlar nedeniyle mantar hastalığı tehlikesi var; hasadın gecikmesi fiyatları destekleyebilir; •Nisan ayındaki kuru havanın ardından Avrupa’ya yağışlar geldi ve kışlık buğdayın verimi arttı; •Mısır fiyatlarındaki artış, buğdaya talebi daha da yükseltebilir; Brezilya’da son 91 yılın en şiddetli kuraklığının ardından mahsulün durumu takip edilmeli; •Rusya’da buğdaya getirilen dinamik ihracat vergisi uygulaması 2 Haziran 2021’de başladı. İlk hafta için vergi ton başına 28 dolar oldu. SovEcon, vergi oranının düşük olmasından dolayı, haziran ayında ihracatın önemli ölçüde artmasını bekliyor. Çünkü 2 Haziran’a kadar sabit olan ihracat vergisi oranı 61 dolar düzeyindeydi. •Çin’in yemlik buğday talebi ve stokları; •Karadeniz ve diğer bölgelerde resmi ve gayri resmi ihracat düzenlemeleri •Büyük ithalatçılardan gelecek talep[/box]