“ABD-Çin arasındaki ticaret savaşlarını sona erdirmeye yönelik müzakerelerin seyri tahıl piyasalarının ana gündemi. ABD Başkanı Trump’ın Çin’e yönelik ek vergi tehdidi piyasaları korkuttu. Kışlık buğday şartları ve dünya genelindeki mahsul gelişimini de yakından izliyoruz. Hava koşulları, Rusya, ABD ve Avrupa Birliği’nin büyük bir kısmında iyi durumda. Avustralya ise yağmurlara bağımlı olmaya devam ediyor. Buğday hasadının Rusya’da 83 milyon ton, AB’de 149 milyon ton, ABD’de 51 milyon ton, Kanada’da 34 milyon ton ve Ukrayna’da da 27 milyon ton olması bekleniyor. Mısır ve soya fasulyesi açısından tahmin yapmak içinse çok erken. Ancak önümüzdeki ay Latin Amerika’da mısır ve soya üretimi büyük bir artış gösterecek ve ihracat rakamları daha yüksek olacak ve bu da fiyatlar üzerinde baskı yaratacak.”
Elena Faige Pitek (Neroba)
Analiz Departmanı Direktörü
Marcopolo Commodities SA
Tahıl piyasalarını yakından ilgilendiren ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşlarını bitirmeye yönelik görüşmeler oldukça yavaş ilerlerken, ABD Başkanı Donald Trump’ın Twitter üzerinden Pekin’i tehdit etmesi, mevcut açmazın daha da sürebileceği yorumlarına yol açtı. Trump, 5 Mayıs’taki Twitter paylaşımında bazı Çin menşeli ürünlerdeki yüzde 10 vergi diliminin yüzde 25’e çıkarılacağını ve vergilendirilmeyen 325 milyar dolar değerindeki ürüne de kısa zaman içinde yüzde 25 oranında vergi getirilebileceğini kaydetti.
Trump’ın Twitter paylaşımları, bize Beyaz Saray’ın yeni ticaret stratejilerini sunuyor. Ticaret görüşmelerini reddediyorlar. Trump’ın Tweet’inin ardından Şanghay Kompozit Endeksi çökerken ABD hisse senetleri yükseliyor. Tahıl piyasaları düşük. Trump, piyasaları korkutmayı seviyor. Favori silahı bu… Bu tehditlerin ciddiye alınmaması gerektiğini söylemek yerindedir. Birleşik Devletler yeni vergiler koyarsa, iki ülke arasındaki gümrük oran pek çok ülkeden daha fazla olacak. Trump’ın hamlesi, muhtemelen, müzakerelerin gidişatındaki bir değişimden ziyade ‘ilk önce kim vazgeçecek’ oyununun devamı. Bazı uzmanlar, bunun, Trump’ı n Çin’den ziyade ABD Merkez Bankası FED ve FED Başkanı Jerome Powell ile arasındaki oyun stratejisinin bir parçası olduğunu öne sürüyor. Trump, FED’i köşeye sıkıştırmaya çalışıyor. Ticaretle ilgili belirsizlik olursa, FED muhtemelen yeni düzenlemeler ile seçimlerden önce faiz oranlarını düşürmek ve ABD’deki 2020 seçimlerinden önce ekonomik büyümeyi sağlamak zorunda kalacaktır. Ancak bunun bir strateji oyunu oynamanın bir yolu olduğuna dair şüpheler de var. Bunun sonuçları döviz piyasasında ortaya çıkıyor. Çin Yuanı kendini ekonomideki yavaşlamanın ortasında buldu. Döviz kuru, Çin’in rekabet gücünü artırıyor. Burada değinmek istediğim bir diğer husus da Trump’ın, ucuz benzine ihtiyacı olduğunu tekrarlamaktan yorulmaması ve Çin ile ticaret çatışmasının şiddetlenmesi, bu amacı gerçekleştirmenin sıra dışı yollardan biri.
Kuzey yarımküre tahıl piyasaları açısından en ilginç günlerini yaşanıyor. Ekim verileri her gün yeniliyor ve piyasa, bu güncellemelere karşı çok hassas. ABD’de yağmur, kar ve soğuk hava koşulları, şimdiye dek yazlık buğday ekim sürecini kesinlikle yavaşlattı. 7 Mayıs itibarıyla, ortalama beklentiler mısır için yüzde 25, soya fasulyesi için yüzde 8, yazlık buğday için yüzde 24’tü. USDA’nın yeni raporu, mısır için yüzde 23, soya fasulyesi için yüzde 6 ve yazlık buğday için yüzde 22 olduğunu gösterdi. Bu bir hafta öncesine göre daha iyi. Fakat normal tempodan daha düşük. Normalde ekim oranları mısır için yüzde 46, soya fasulyesi için yüzde 14 ve yazlık buğday için yüzde 49’dur. Kışlık buğday koşulları ise piyasa verilerine göre yüzde 64 iyi/mükemmel. Mısır/soya fasulyesi için ekim gecikmeleri, çiftçilerin mısır ekiminden soya fasulyesine kayma ihtimalini artırıyor. Çünkü soya fasulyesinin ekimi daha geç oluyor. Trump’ın yeni Twitter paylaşımları, ABD’nin, Çin ile ticaret savaşını sürdürme yolunda olduğunu gösteriyor ve bu da üzücü soya fasulyesi hikayesinin henüz sonlanmadığını gösteriyor. Soya fasulyesinde vadeli işlemler düşecektir. Ancak Çin’in görüşmeleri devam ettirmek üzere Washington’a heyet göndereceğini not etmemiz gerekiyor.
AB ve Karadeniz Bölgesi ise soğuk ve kuraktı. Ancak Ukrayna, Romanya, Moldova, Bulgaristan ve Yunanistan’daki tarlaları, geçen hafta bu ülkelere yaptığım ziyaretlerimde iyi gördüm. Ukrayna mahsullerindeki gelişme iyi. Soya fasulyesi için beklenen 1.822.000 hektarlık alanın yüzde 6’sında ekim yapıldı. Mısırda ekimin yüzde 16’sından fazlası tamamlanırken ve yazlık buğdayda ise neredeyse bitti. Ve şimdi hava koşulları biraz daha iyi.
Avrupa yağışlarının büyük bir bölümünü Balkanlar, Almanya ve Polonya’dan alıyor. Fakat sıcaklıklar, önemli derecede normalin altında seyrediyor. Ayrıca hava rüzgarlı ve toprak nemini kaybetti. Balkan ülkelerinde mahsul, şimdilik oldukça iyi görünüyor. Yunanistan, Bulgaristan ve Moldova, kesinlikle ana üreticiler değil, ama yine de burada bazı rakamlar vermek istiyorum. Mesela, Bulgaristan’daki mısır üretimi, 2-2.6 milyon tona yakın (1.3 milyon tonunu ihraç ediyor). Buğday üretimi de 5-6 milyon ton civarında ve 2-2.6 milyon tonunu ihraç ediyor.
Dünya tahıl üretiminin önemli bir oyuncusu olan Kanada ise kuru ve soğuk görünüyor; Türkiye ve Ortadoğu’nun bir kısmı yağmurlu. Avustralya son yıllarda olduğu gibi tamamen kuru. Rusya 83 milyon ton civarında yine bir başka büyük buğday hasadı bekliyor. Arjantin buğday üretimini, 20.4 milyon tona yükseltmeyi hedefliyor ve böylece 2019/20 sezonunda ana ihracatçı ülkeler arasına katılmayı düşünüyor. Hava koşulları, Rusya, ABD ve Avrupa Birliği topraklarının büyük bir kısmında iyi bir durumda olurken Avustralya, yağmurlara bağımlı olmaya devam ediyor. Ana analistlerin beklentileri açısından AB için 149 milyon ton, ABD için 51 milyon ton, Kanada için 34 milyon ton ve Ukrayna için 27 milyon ton olabilir.
Mısır ve soya fasulyesi açısından tahmin yapmak için çok erken. Ancak önümüzdeki ay Latin Amerika’da mısır ve soya üretimi büyük bir artış gösterecek ve ihracat rakamları daha yüksek olacak ve fiyatlar üzerinde baskı yaratacak. Ukrayna, 3 Mayıs itibarıyla bu sezon 23.9 milyon ton mısır sattı ve rekor kırdı. Eylül ayında başlayacak yeni sezon için ihracat kapasitesi ise 3-5 milyon ton olarak gözüküyor.
Yatırımcılar, soya fasulyesi stokları, yükselen mısır stokları ve iyi buğday potansiyeli ile boğuşmaya devam ediyor; bu yüzden önde gelen tedarikçileri arasındaki güçlü ihracat rekabeti var.
Soya fasulyesi ve kısmen mısır için tek şans Afrika Domuz Vebası hastalığı. Sadece Çin’de değil, Vietnam, Japonya ve Güney Afrika’da da… Domuz eti üreticileri, yüksek talebi karşılamak için üretimi artırmalı. Tahıl piyasaları ABD Tarım Bakanlığı’nın yeni Dünya Tarım Arz ve Talep Tahmin Raporu’nu (WASDE) bekliyor. Peki rapor yenilenecek mi? Genellikle, Mayıs WASDE Raporu, yılın en büyük ve en önemli raporlarından biridir. Çünkü bu rapor, tahıl ve yağlı tohumlar üretimi konusunda ilk verileri sunuyor. Pazarlama yılı için bir temel oluyor. Fakat bu yılki bilanço, ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşı nedeniyle örtülü gözüküyor. İki ülke arasındaki müzakereler ise sürprizlere gebe. Yukarıda bahsettiğim gibi Çin delegasyonu, Beyaz Saray’a geliyor. Fakat rapor da aynı tarihlerde ortaya çıkıyor. Bu yüzden Mayıs raporu, bu yıl pek odak noktası olmayacak. İlgiyi daha çok kış buğday koşullarına ve dünya genelindeki mahsul gelişimine vermek zorundayız.
O yüzden şimdi tartışacak birşey yok. Bugünün tek kazanını Brezilya. Brezilya, ABD-Çin ticaret görüşmelerinin çökmesi halinde soya fasulyesinin arzının artacağını düşünüyor. Ama dünyanın en büyük soya fasulyesi ihracatçısı için kısa süreli bir destek.
Dikkat edilmesi gereken bir nokta da gelişmekte olan ülkelerdeki para birimlerinin seyri. Yatırımcılar, ABD-Çin ticaret anlaşmazlığında yeni gelişmelere hazırlar. Gelişmekte olan piyasalar endeksi, ocak ayı boyunca konsolide olurken, borsa göstergesi şubat ayındaki en uzun düşüşe işaret ediyor. Yerel para birimleri daha ucuz oldukça, bu ülkelerin tahılları ABD tahıllarından çok daha çekici olacak. Ayrıca Arjantin ekonomisine de dikkat etmemiz gerekiyor.