“Piyasalar sürekli bir belirsizlik ve değişim hâlindedir ve para bariz olanı es geçip beklenmedik olana oynamakla kazanılır.” – George Soros

Natalja Skuratovic Kıdemli Satış Müdürü PETKUS Technologie

Finansal piyasalarda milyarlarla oynayan George Soros’un yukarıdaki sözü tahıl piyasaları için çok doğru. Yeni yıl, düşük kârla mücadele etmek için bir maliyet düşürme programı ve “istihdam ve maaş artışlarının sistematik olarak gözden geçirilmesi” politikasını açıklayan üst düzey bir tarımsal emtia şirketi Louis Dreyfus’un çalkalanmasıyla başladı. Benzer şekilde, dünyanın en büyük tahıl ihracatçılarından biri olan Avustralyalı CBH Group, 2019 yılında 119,3 milyon dolarlık zarar etti. CBH, bunu “küresel ve siyasi koşullar”a bağladı. Bir diğer dev firma Glencore, yasal sıkıntılar için hesaplarında giderek daha acı verici kararlara gitmek zorunda. Yıl sonunda Cargill’in 2019 kazancında da ani bir düşüş yaşandı. Cargill’in CEO’su David W. MacLennan, “Yıl boyunca, kazançları yavaşlatan çok zorlu bir küresel iş ortamıyla karşı karşıya kaldık.” dedi. Sonuç olarak, dördüncü çeyrekte net kazanç, bir önceki aynı dönemine kıyasla %67’lik düşüş göstererek 711 milyon dolardan 235 milyon dolara geriledi. Bunge ise Trump yönetiminin petrol rafinerilerini etanolü benzine karıştırmaktan muaf tutmak için geniş çaplı feragat kullanımı nedeniyle biyoyakıt mücadeleleri nedeniyle ABD etanol fabrikasındaki hissesini satıyor. Arjantin’de 1929 yılında kurulan soya kırma devi Vicentin, Aralık 2019’da temerrüde düştükten sonra borcunu yeniden yapılandırmak için mücadele verirken faaliyetlerinin çoğunu askıya aldı. Vicentin, Arjantin’in en büyük işlenmiş soya ihracatçısı ve Güney Amerika tahıl sahnesinin simgesel bir markasıydı.

Her şeyi özetlemek gerekirse, Tolstoy’un mutlu ailelerin hepsinin birbirine benzediği, mutsuz ailelerin mutsuzluğunun ise kendine has olduğu konusundaki veciz sözü kesinlikle doğru. Zira kârın erimesi ve kişisel sarsıntılar ile ilgili olarak çok sayıda makul sebep ortaya çıksa da meselenin düğüm noktası bütün bunların hepsinin zorlu ticaret şartlarının perde arkasında gerçekleşmesidir. Bilgi edinmenin zor olduğu ve pazarların ise şeffaf olmadığı zamanlarda, yerleşik finansal araçlara ve ticaret kanallarına sahip büyük ticaret devleri önemli bir avantaj sağladı. Günümüzün emtia piyasaları ise sadece ticareti daha az kârlı hale getiren artan rekabet, şeffaflık ve bilgiye sınırsız erişim ile nitelenmektedir. Öte yandan, stratejik alanlarda nakit getiren varlıklara sahip olmak başarının anahtarı haline gelmiştir. Tahıl ticareti sermaye yoğun bir alandır; depolama, tesisler, liman ve ulaşım altyapısına yatırım gerektirir. Sonuç olarak şirketler, finansal güçlerini ve yatırım notu derecelerini yükseltmek için yeniden yapılandırılmaya zorlanmakta, bu da ticareti kolaylaştıran finansın daha da büyümesini sağlamaktadır. Bunların hepsi bir tabii seleksiyon mekanizması olarak evrimsel anlamda en uygun olanın hayatta kalmasına dayanır.

Kısa bir süre önce ADM, Bunge, Cargill, LDC ve son zamanlarda COFCO ve Glencore gibi tahıl ticaretinin ağır topları tedarik zincirini ve ticaret sistemlerini dijitalleştirmek için güçlerini birleştirdi. Dünyanın en büyük tarım işletmeleri firmaları tarafından başlatılan bu blockchain girişimi, tahıl ve yağlı tohum için satış sonrası süreçlerine yönelik çözümleri ve blockchain ve yapay zekâ da dâhil olmak üzere tedarik zinciri verimliliğini araştırmak ve daha verimli, daha doğru ve daha şeffaf hale getirmek için işlem süreçlerini kolaylaştırmak için hazırlandı.

Haber bugün hızlı duyuluyor. Çeşitli piyasa oyuncularından haber konusunda büyük bir talep var ve giderek artan sayıda irili ufaklı birçok haber ajansı ve analist bu ihtiyaca cevap veriyor. Bilgi tedariki oldukça kapsamlı ve değişken kalite ve doğrulukta. Yanlış ve yanıltıcı bilgilerin yayılması önemli ve büyüyen bir küresel sorun. Bu gazeteciler için büyük bir zorluk ve hükümetler, kurumlar ve bireyler için uluslararası bir panik sebebi.

Ticaret konusuna geri dönelim. Çoğu zaman, pazarlama ve ticaret, birikmiş buğday ve mısır miktarlarını korumak için bir risk yönetim aracı olarak Chicago Ticaret Kurulu (CBOT) vadeli işlemlerini hâlâ kullanıyor, ancak fiyatın giderek daha büyük bir oranı, tüm sonuçlardan korunamıyor. Aynı zamanda, nispeten hareketsiz emtia piyasaları, bazı genç fırsatçı tüccarları, ticareti büsbütün dışarı yaptırmayı düşünen endüstriyel kullanıcılara uygulamalı ticaret hizmetleri satmayı amaçlayan uluslararası ticaret hizmeti birimleri kurmaya teşvik etti.

Bu arada, piyasadaki oynaklık günümüzün çiftçileri tarafından havanın olumsuz etkilerini en aza indirmek ve tarımsal ürünlerin üretimini en üst düzeye çıkarmak için kullanılan ve en yenilikçi üretim uygulamaları ve büyüyen tekniklerle tarif edilen modern tarım tarafından giderek daha fazla kontrol altında tutulmaktadır. Günümüzde proaktif üreticiler, teknolojik olarak gelişmiş ekipman ve sulama sistemi kullanmanın yanı sıra gübre ve böcek ilaçları şeklinde birçok enerji girdisinin yanı sıra olumsuz hava koşullarına karşı daha dayanıklı inovatif hibrit tohumlardan faydalanmakta. Son birkaç yılda çok da mükemmel olmayan hava koşulları altında bereketli mahsul üretmek gittikçe daha mümkün hale geldiğinden, hava şartları bir sınırlayıcı ve piyasa yarışını ateşleme faktörü olarak önemini kaybetti. Son on yılda Karadeniz bölgesinde, Brezilya ve Arjantin’de kayda değer üretim artışları görüldü.

Son gelişmeler arasında, yerel tarım şirketlerinin tahıllarını pazarlama iştahlarındaki artışı da not etmeliyiz. Örneğin, Rusya, Ukrayna ve Kazakistan’da son birkaç yıldır devam eden eğilim, ticaret hacmi giderek artan çok uluslu şirketlerin aleyhine olarak yerel tahıl ihracatçı şirketlerin yükselmeye devam ettiklerini gösteriyor. Ekilebilir arazide 123 milyon hektar ile dünyanın üçüncü büyük bölgesine sahip olan Rusya, bir süper tarım gücü olma potansiyeline sahip. Yaptırımların ardından, Rus hükumeti tarım ve gıda işleme yatırımları için kredi ve vergi teşviklerini ve hatta bazı tarım ekipmanı alımları ve tarımsal gelişim için devlet hibeleri sübvanse eden bir “ithalat ikamesi” programı başlattı.

Yukarıda sıraladığım zorlukların hızlıca düzelmesi gibi bir şey söz konusu değil. Ancak yine de mevcut tahıl piyasası risk almaya istekli olanlar için yeni kazançlı fırsatlar sunuyor. Soros’a göre, “[pazarlar ve pazar eğilimlerine dair] Kusurlu anlayış bir insanlık halidir ve hata yapmakta utanılacak bir şey yoktur, utanılması gereken ancak hataları düzeltmekte başarısız olmaktır”. Devam eden eğilimler ve gelişmeler göz önüne alındığında, bugünün küresel köyünün daha az geleneksel ve daha teşvik edici bir ortamında değerli bir mücadele arayan tüccarlar için fırsatlar ortaya çıkıyor. Günümüzde, tahıl piyasaları, gerek lojistik ve gelişmiş ticaret akışlarında gerekse emtiaların korunmasında ya da mevcut kaynakların daha verimli kullanılmasında fırsatlar sunmaktadır.