Elena Faige Neroba

Yeni bir tahıl yılı başladı. Bu yıl koronavirüs konusunda daha az risk taşıyor. Çünkü iş dünyası bu yeni gerçeklikle çalışmaya alıştı. Karadeniz ve ABD’de hasat seferberliği tüm hızıyla devam ediyor ve ticaretin durumu üretim tahminlerine, hasat oranlarına ve mahsul kalitesine bağlı. Rusya, 3 milyon tondan fazla tahıl hasat etti, Ukrayna ise 1 milyon tondan fazla. Tahminler gün geçtikte daha karamsar hâle geliyor.

Yeni bir tahıl yılı başladı. Bu yıl koronavirüs konusunda daha az risk taşıyor. Çünkü iş dünyası bu yeni gerçeklikle çalışmaya alıştı. Karadeniz ve ABD’de hasat seferberliği tüm hızıyla devam ediyor ve ticaretin durumu üretim tahminlerine, hasat oranlarına ve mahsul kalitesine bağlı. Rusya, 3 milyon tondan fazla tahıl hasat etti, Ukrayna ise 1 milyon tondan fazla. Tahminler gün geçtikte daha karamsar hâle geliyor.

Tarlalarda adeta hava durumu ile bir savaş durumu var, hükümetlerde de mahsul için bir mücadele var. 1 Temmuz itibariyle, şimdilerde nakit piyasasında en ilgi çekici olan buğday üretimi hakkında resmi olarak Ukrayna’da tahmin bulunmuyor. Dolayısıyla, ihracat potansiyeli hakkında da bir öngörü yok. ABD Tarım Bakanlığı’nın (USDA) Ukrayna temsilcisinin yayınlanan son raporu, tüm derneklerin, analistlerin ve diğer yetkili uzmanların beklentilerinden uzak rakamlar bildirdi: 24,7 milyon tonluk üretim ve 15,4 milyon tonluk ihracat potansiyeli. Piyasa ise Ukrayna’da 25-26 milyon ton buğday üretimi bekliyor.

Rusya’da buğday üretimi de olduğundan fazla tahmin edildi. IKAR, 78 milyon tonluk (79,5 yerine) bir verim öngörmektedir. Refinitiv, üretimi 79,2 milyon ton düzeyinde (önceki beklentilerden %2 fazla) tahmin ediyor. SovEcon ise güney bölgelerdeki kuraklık nedeniyle beklentileri 80,9 milyon tona (82,7 yerine) düşürdü. “Hedefli” kotaların uygulanması mümkün. Bulgaristan’ın üretimi hükümet tarafından resmi olarak 4-4,1 milyon ton olarak, yerel analistler tarafından ise çok daha düşük tahmin ediliyor. Seçime bir yıl kala, piyasa katılımcılarına göre, hükümet kendi iflasını ve bazı bölgelerde verimliliğin yarı yarıya düştüğü gerçeğini kabul etmek istemiyor. Romanya mahsul beklentileri büyük farklılıklar gösteriyor. Yerel oyuncular, Romanya hükümetinin daha önce belirttiği gibi 5 milyon tondan fazla beklemiyorlar. Coceral ve USDA tahminleri ise daha iyimser olarak 8 milyon ton civarında dalgalanıyor.

ABD kışlık buğdayı durumu GD/EX oranı, geçen yıl yüzde 64 iken şimdi %51’e düştü. Bununla birlikte, temizlik hızı geçen yıl aynı tarihte %42’ye kıyasla %41’den %56’ya yükseldi, ancak bu %5 ortalama %55’e karşılık geliyor. Fransa Tarım Bakanlığı, Fransa’da geçen yıl 39,55 milyon ton olan yumuşak buğday hasadının %21 düşüşle 31,31 milyon ton olacağını öngörüyor. Bu, 5 yıllık ortalamanın yüzde 12,4 altında olacak ve 2004’ten bu yana Fransa’daki en düşük ikinci yumuşak buğday mahsulü olacak.

Ürdün, kasım ayında protein oranı %12,5 olan 60 bin ton Romen buğdayını 236,95 $/ton seviyesinden satın aldı. Mısır, ise bir sonraki ihalede, bir önceki ihaleye kıyasla tonu 1-3 USD daha ucuz olacak şekilde 8-18 Ağustos teslimatlı protein oranı %12 olan 230 bin ton Rus buğdayı satın aldı. Tayland 193 bin ton buğday arzı ihalesi açıkladı. Tahıl, ekimden aralık ayına kadar, Rusya, Brezilya ve Pakistan hariç olmak üzere, isteğe bağlı menşeli üç parti halinde talep ediliyor. Bu nedenle Mısır, arzın artması, ilk alım fiyatlarının düşürülmesi, ancak tedarik hacimlerinin artırılması ile ilgili haberler nedeniyle kıskaca alınmış durumda.

AB rekor bir hızla buğday ihraç ediyor. 2019/20’de geçen sezona kıyasla yüzde 68 daha fazla satış yapıldı. Avustralya, Endonezya ile bir işbirliği anlaşması imzaladı. Çin’le ilişkilerin bozulmasından ve Endonezya’nın bu yılki veriminin geçmişe göre %40 daha yüksek olacağı tahmin edilen Avustralya buğdayı alımlarındaki düşüşün ardından, bu haber Avustralyalı üreticiler için olumlu bir haber.

Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ekili alanlara dair üç aylık raporun yayınlanmasının ve petrol maliyetinin güçlenmesinin ardından ve ayrıca eyaletlerde etanol üretimindeki büyümenin devam etmesi üzerine, Chicago Borsası’nda mısır değer kazandı. Bu gelişmeler ve Çin’in faaliyeti ile ilgili haberler mısır fiyatına yukarı yönlü bir baskı yaptı. Ancak bu bilgi, tahılın küresel ölçekte aşırı üretimine kıyasla küçük görünüyor. Mısır kuşağındaki mısır mahsulünün durumu tatmin edici düzeyde.

Mısıra dair yaklaşık 40 milyon hektarlık ilk beklentileri ve yüksek fiyatlandırılmış bir görüntü veriyor. Yayınlanmasından önce 40 değil 39 milyon hektar bile beklendi. Ve burada, 38’i aldılar ve gösterdiler, ki bunun 1 milyonu rapor esnasında halen devam etmekteydi. Mısırın bir atılım yaptığı açık. Peki ya “kimsenin etanole ihtiyacı yok” ya “et bitti” konularına ne oldu? Evet, hepsi aynı. Bu nedenle, bu destek geçici olabilir. Bu arada, etanol konusu... Airbus, hava yolculuğunun neticede 2025’ten daha erken normale dönmeyeceğini söylüyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde, mahsullerin %71’i 5 yıllık ortalamanın üzerinde, mükemmel durumda. Mısır hükümeti, son 2 yıldır ilk kez 49 bin tonluk Amerikan mısırı satın aldı. AB, mısır ithalat vergisini yeniden sıfıra indirdi. Çin’in kuzey limanlarındaki mısır rezervleri, mevsimlik dönemleri başlamış olmasına rağmen, son 5 yılın en düşük düzeyinde.

FAS USDA’ya göre COFCO, eylül ayı itibarıyla, opsiyonel menşeli 1 milyon ton daha mısır satın alıyor. Aynı zamanda, 6,6 milyon ton gümrük kotası zaten kullanılmış durumda. Özel şirketler ABD’de yaklaşık 2,8 milyon ton civarında, COFCO ise 1,5 milyon ton mısır aldı ve Ukrayna’da ise yaklaşık 0,5 milyon ton satın aldı. Çin’in mısır piyasası faaliyeti daha uzun bir destek faktörü olabilir. Yüksek üretim nedeniyle arzı hala geçen yılın üzerinde Brezilya mevsimsel olarak soya pazarından ayrılıyor ve mısır pazarına gidiyor.

Arpa, Amerika Birleşik Devletleri’nde beklenenden daha az ekildi. Çinlilerin oraya ne getireceği belli değil, kendi kendilerine yeterli olacaktır. FAS USDA tahminlerine göre, 2020/21 ithalatı, Avustralya arpa ithalatındaki engeller nedeniyle 500 bin ton düşüşle 5,5 milyon tona düşecek. Bu yıl Ocak-Nisan döneminde Çin, geçen yılın aynı dönemine kıyasla %43,7 düşüşle 1,43 milyon ton arpa ithal etti.

Fransa Tarım Bakanlığı, Fransa’da 2020 yılı için geçen yıla kıyasla %10,3’lük düşükle 12,33 milyon tonluk arpa mahsulü öngörüyor. Geçen ay 8,17 milyon ton olan kışlık arpa üretim beklentileri 7,8 milyon tona düştü.

Kanada, Avustralya’nın Çin arpa pazarındaki yerini almanın beklentisini taşıyor. Üretimde, 20/21 sezonunda geçen sezonun rakamı olan 11,8 milyon tondan 9,7 milyon tona gerileme beklentilerine rağmen, Kanada’dan arpa ihracatı 1 milyon ton kadar artabilir.

USDA tahminlerinde son rakamlara kadar yaşanan değişkenlik, Nate Silver’ın McLaughlin Grubu siyasi gösterisindeki tahminleri analiz etme girişimi ile karşılaştırılabilir. Kısaca - bu, akıllı insanların McLaughin’den tamamen farklı sorulara cevap verdiği bir talk show ve sonunda yayın sırasında bazı konularda tahmin yapmalarını istiyor. Genel olarak, Obama seçiminden bir hafta önce, şovdaki tüm katılımcılar, biri hariç, farklı nedenlerle McCain’in kazanacağını tahmin ediyorlar. Obama’nın zaferinden bir hafta sonra McLaughin onları tekrar bir araya getirdi ve John McCain’e kaybetme vizyonunu açıklayana dek kimse kendinin başarısız tahminini hatırlamadı. Genel olarak Silver’ı bağladı ve her şeyi tablo şeklinde sundu. Tahminlerin %39’unun “kesinlikle doğru” olduğu ve %37’sinin “kesinlikle yanlış” olduğu ortaya çıktı. Aynı başarı oranıyla yazı tura da atabilirsiniz. Neden bozuk para? Madem öyle, sizi bir teori ile zorlayayım. Analistler tahminlerinde ne kadar fazla açıklama ve değişiklik yaparsa, bunlardan birinin on ikiden vurma ihtimali de o kadar yüksek olur? “Oyuncu hatası”, birçok insanın büyük sayılar yasasını yanlış yorumlamasıdır. Bozuk para, rulet tekerleği ve zarın hafızası yoktur. Bugünkü davranışları dün yaşananlardan etkilenmez. Pekiyi, piyasada bir hafıza var mıdır?