2018/2019 sezonu buğday üretiminin, Avrupa Birliği, Kazakistan, Rusya, Ukrayna ve Avustralya’daki hava koşulları sebebiyle geçtiğimiz döneme göre yüzde 3,5 civarında düşerek 732 milyon ton olarak gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Tüketimin ise üretimden 13 milyon ton daha yüksek olması, dünya buğday stoklarında azalmaya yol açacak. Rekoltedeki düşüşün yanı sıra, dünya buğday ihracatının neredeyse yüzde 30’unu gerçekleştiren Rusya ve Ukrayna’nın, ihracatta kısıtlama yapacağı yönündeki haberler, hem fiyatları artırdı hem de küresel arzda sıkıntı yaşanacağı yönünde endişelere yol açtı.

Son zamanlardaki yükselen ticaret anlaşmazlıkları ve buna bağlı olarak artan belirsizlikler içinde, tarım piyasaları şimdiye kadar çoğu ürün açısından ve genel olarak iyi tedarik şartları sayesinde istikrarını nispeten korudu. Ancak kötü hava şartları ve dış gelişmelerin öngörülebilmesinin zorluğunun yanı sıra yükselen gıda ithalat faturaları da gıda piyasalarını savunmasız bırakıyor. Son raporlar, 2018/19 sezonunda hububat üretiminin düşeceğine ve arz görünümüne yönelik olumsuz beklentilere işaret ediyor. BM Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO), bu yıl dünya tahıl üretimi için tahmini, 2017’nin rekor üretimine nazaran 64,5 milyon tonluk (yüzde 2,4) bir düşüşle 2 milyar 586 milyon ton.

BUĞDAYDA ÜRETİM DÜŞÜYOR, TÜKETİM ARTIYOR ABD Tarım Bakanlığı USDA, dünya buğday üretiminin 2018/2019 sezonunda, bir önceki döneme göre yüzde 3,4’lük bir azalmayla 732 milyon ton olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyor. Bu rakam son dört yılın en düşük küresel üretimi olacak. Bu düşüşün büyük kısmı, havaların istenildiği şekilde gitmediği Avrupa Birliği, Kazakistan, Rusya, Ukrayna ve Avustralya kaynaklı.

Üretimde düşüş beklenirken tüketim ise artıyor. Sürekli artan gıda tüketimi, artan yem ve endüstriyel kullanım beklentileri göz önüne alındığında, küresel buğday kullanımının tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 746 milyon tona ulaşacağı tahmin ediliyor. Bu, küresel tüketimin, üretimden 13 milyon ton daha fazla gerçekleşmesi anlamına geliyor. Bu durum ise dünya buğday stoklarında son 6 yıldaki en büyük azalmaya yol açacak. Buğday stokları, geçen yıla oranla yüzde 3,3 oranında azalacak.

BUĞDAY İHRACAT POLİTİKALARINDAKİ BELİRSİZLİK FİYATLARI YÜKSELTTİ Dünyanın önemlide buğday ihracatçıları Ukrayna ve Rusya’da bu yıl hasat mevsiminde gelen yağışlar, mahsulün kalitesini düşürdü. Bu sebeple iki ülkede de bu yıl daha düşük miktarda buğday elde edilmesi bekleniyor. Kiev ve Moskova yönetimleri, şimdilik buğday ihracatına sınırlama getirme planlarının olmadığını açıkladı, ancak 2018/19 sezonunun başlıca buğday ihracatçıları olmaları beklenen iki ülkenin tarım bakanlıkları durumu yakından takip ediyor. İki ülke yönetimi, buğday ihracatında sağlanan artışın, iç piyasada ekmek fiyatlarını yükseltmesinden endişe ediyor. İki ülkenin para birimlerinin değer kaybetmesi ve bu yıl rekoltenin düşük olması, şimdiden gıda fiyatlarında enflasyonu artırdı. İki ülke hükümetlerinin de ihracatçılarla toplantılar yaptığı ağustos ayında global buğday fiyatları, ihracatta sınırlandırma kararı alınacağı endişesiyle yükselmişti. Eylül-Aralık döneminde ihracatın hız kazanacağını düşünen uzmanlar, aralık ayından sonra sınırlandırmaların söz konusu olabileceğini değerlendiriyor.

MISIRDA UKRAYNA FAKTÖRÜ Mısırda ise rekoltenin geçen seneye göre az da olsa yükselmesi bekleniyor. ABD Tarım Bakanlığı’nın son rakamlarına göre 2018/2019 mısır üretimi bir milyar 69 bin ton olarak gerçekleşecek. Artış, özellikle Brezilya, Çin ve Ukrayna’daki bereketli hasatlardan gelecek. Örneğin Ukrayna’nın, geçen yıl 24 milyon ton olan mısır üretimini 31 milyon tona çıkarması öngörülüyor. Dünya gıda güvenliği açısından diğer bir önemli tahıl olan pirinç üretiminde ise USDA’ya göre geçen yıla kıyasla çok az bir düşüş olacak. Geçen yıl 491 milyon olan üretimin 4 milyon ton düşmesi öngörülüyor. Tüketimin de 488 milyon tonda civarında olması beklenirken, küresel pirinç ithalatının, özellikle Venezuela ve Filipinler’de artan taleple birlikte 47 milyon olarak gerçekleşmesi bekleniyor.

Asya ülkelerinden gelen yüksek talep, 2018 yılının ilk yarısında uluslararası fiyatları artırmanın yanında bu sezon dünya pirinç ticaretinin, tarihindeki en yüksek ikinci seviyesine ulaşacağı yönündeki beklentileri de artırmış durumda.

TÜRKİYE’DE BUĞDAY ÜRETİMİ Dünya buğday ve un piyasalarının önemli oyuncularından biri olan Türkiye’de ise buğday üretiminin bu yıl 21 milyon tonun altında kalması bekleniyor. Buğday üretimi bakımından kendine yeterli düzeyde olan Türkiye`de, bazı yıllar olumsuz iklim koşullarına bağlı olarak üretimde ve kalitede sorunlar yaşanıyor. Türkiye Ziraat Mühendisleri Odası’nın (TZMO) 2018 buğday raporuna göre geçtiğimiz yıl 21 milyon 500 bin ton buğday üreten Türkiye’nin bu yıl 19,5 milyon ton civarında üretim yapması tahmin ediliyor. Ülkemizde buğday üretimi, tüketimin genelde 1-2 milyon ton üzerinde gerçekleşiyor. Dünya buğday üretiminde yüzde 3’lük bir paya sahip olan Türkiye’de ortalama buğday verimi 276 kg/dekar.

3 ila 5 milyon tonluk buğday ithalat eden Türkiye, dışarıdan aldığı bu buğdayı işleyip ihraç ediyor. Türkiye 2016 yılında 4.22 milyon ton, 2017’de de 4.99 milyon ton buğday ithal etti. 2018 yılının ilk yarısında ise 2.9 milyon ton buğday ithalatı gerçekleştirildi. Türkiye’nin buğday ithal ettiği ülkeler arasında Rusya 2017 yılında %59’luk, 2018 yılının ilk yarısında ise %78’lik oranla ilk sırada yer alıyor.

Un ihracatında altı yıldır dünya lideri olan Türk un sanayicisi, küresel piyasada satışların üçte birini gerçekleştiriyor. Un ihracatı yapılan ülkeler arasında en önemli pay Irak’a ait. Türkiye un ihracının yarısını bu ülkeye yapıyor. TZMO raporuna göre Türkiye’de buğdayın yurt içi kullanımı 2016/17 döneminde 18 milyon 756 bin ton, gıda olarak tüketimi 14 milyon 490 bin ton, tohumluk olarak kullanımı 1 milyon 381 bin ton, yemlik olarak kullanımı 2 milyon 305 bin ton, kayıp 581 bin ton, kişi başına tüketim ise 182 kg.