Koronavirüs sebebiyle ilan edilen sokağa çıkma kısıtlamaları, birçok insanın panik içinde marketlere koşmalarına, un ve makarna stoklamalarına neden oldu. Değirmenciler, talepteki ani artışı karşılamak için üretime hız verdi.

Londra’dan Manila’ya kadar dünyanın dört bir yanında tüketiciler mart ayında marketlere akın ederek un ve makarna stoklarını doldurdular. Koronavirüs salgınıyla baş ederken ekmek ve diğer temel gıda maddelerinden mahrum kalmak istemeyen insanlar özellikle un ve makarnaya ilgi gösterdi. Müşteriler, kriz anlarında kendilerini rahat hissetmek için un ve unlu mamullerin elinin altında olmasını tercih ediyor. Bunda, unlu mamullerin bozulmadan uzun süre depolanabilmesinin de payı var. Söz konusu talebin artmasıyla, dünya genelinde market ve bakkallarda unun tükendiğine yönelik haberler geldi. Ancak bu durum birçok ülkede un kıtlığından değil; lojistik sorunlarından ya da var olan unun hızla paketlenmesi için yeterli kapasitenin mevcut olmamasından kaynaklandı. Değirmenciler, talepteki ani artışı karşılamak için üretime hız verdi. Amerikan Fırıncılar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Robb Mackie, talepteki ani artışını tedarik sistemini sert ve beklenmedik şekilde vurduğunu ifade ediyor. Mackie, “Normalin iki katı kadar talep gelse bununla başa çıkabilirdik. Ancak bir gecede talep beş kat arttı. Kimse bunu beklemiyordu.” ifadelerini kullanıyor. Un ve makarnaya yönelik beklenmeyen talep artışı, koronavirüs salgınından dolayı karantina ve evde kalma zorunluluklarının yaygınlaşmasıyla ortaya çıktı. Evde ekmek ve hamur işi yapan insanların sayısının artması, market raflarındaki unların tükenmesine yol açtı. Ancak un arzıyla ilgili bir sıkıntı söz konusu değil. İNGİLTERE’DE UN TALEBİ İKİ KATINA ÇIKTI İngiltere’de İngiliz ve İrlandalı Ulusal Değirmenciler Birliği (NABIM), üretimi iki katına çıkarmak için 7/24 çalıştıklarını ancak yine de talebe yetişmekte zorlandıklarını açıkladı. Ayda 90 bin ton standart un üretilen ülkede faaliyet gösteren 50 değirmenden sadece 12’si perakende satışa yönelik üretim yapıyor. NABIM Direktörü Alex Waugh, ambalaj hatlarının tam kapasite çalıştığını ancak nüfusun sadece yüzde 15’i için haftalık bir paket unu hazır edebildiklerini söyledi. Un sektöründe büyük çuvallarla dağıtım yapıldığından, yeni gelişen durum için perakende ambalajlama ihtiyacına ayak uydurmak teknik olarak da kolay olmuyor. Waugh, “Üretimle ilgili bir sorun yok. Ancak elimizdeki paketler büyük gıda markaları ve fırınlar için hazırlanan 25 ya da 16 kg ağırlığında. Tüketicilere yönelik paketler için farklı bir hat hazırlamak gerekiyor. Çünkü aileler bu kadar fazla un satın almak istemiyor. Yani elimizde bol miktarda un var. Tek sorunumuz paketleme. Tüketicilerin un talebi iki katına çıktı ve herkes fazla mesai ile bu talebi karşılamaya çalışıyor.” diyor.

ALMANYA’DA MAKARNA STOKLARI TÜKENİYOR Karantina önlemleri ve sokağa çıkma yasağı ile ilgili beklentiler, Almanya’da da perakende un ve makarna satışlarını beklenenin çok üzerine çıkardı. Koronavirüs krizinde makarna talebi çok hızlı bir şekilde artarken, ucuzluk marketi Aldi rafları dolu tutmakta büyük zorluk yaşadı. Salgın sebebiyle makarna stoklarının tükenmesinden endişe eden zincir market, makarna sevkiyatı için İtalya’ya yük treni bile gönderiyor. İlk sevkiyatta 200 ton makarna getirildi.

FRANSIZ TAHIL SEKTÖRÜNDE LOJİSTİK KARMAŞASI Fransa’da tahıl sektörü, koronavirüs salgınında tüketicilerin panik içinde makarna ve un satın almasının yanında buğday ihracatının arttığı bir dönemde fabrikaların ve limanların çalışmaya devam etmesi için yeterli kamyon ve personel bulmakta zorlanıyor. Avrupa’nın en büyük tahıl sektörüne ev sahipliği yapan Fransa’da, hükümetin gıda sektörüne stratejik öncelik vermesi sayesinde; makarna üreticileri, un değirmenleri ve tahıl ihracatçıları için sokağa çıkma yasağının ilk dönemleri başarıyla atlatıldı. Ancak kriz devam ettikçe ve ekonominin diğer sektörleri durma noktasına geldikçe, tahıl sektörünü çalıştırmak için gereken lojistiğin de tıkanıp kalacağı yönünde endişeler söz konusu. Hayvan yemi üreticileri birliği SNIA’nın başkanı Francois Cholat, içinde bulundukları durumu “Fabrikalara ve müşterilere ürün tedarik etmek için kırk takla atıyoruz. Lojistik meselesi çok karmaşık bir hal aldı” sözleriyle anlatıyor. SNIA üyeleri, müşterilerin önlem olarak fazladan ürün siparişi vermelerinin yanı sıra et tüketimindeki artışın tetiklediği yem kullanımından dolayı %20 ila %30 oranında talep artışı olduğunu kaydediyor. Fransa’da marketlerde makarna, un ve pirinç satışları bir önceki yılın aynı dönemine göre 3 kat arttı. Fransız makarna üreticileri, güçlü talebi karşılamak için imalatı yüzde 50 oranında artırdı. Geleneksel fırınlardan gelen un taleplerinde ise iki kattan fazla artış görüldüğü bildirildi.

TÜRK UN SANAYİSİ BAŞARILI BİR SINAV VERDİ Ülkemizde koronavirüs salgını sebebiyle yaşanan tedirginlikle un ve makarna reyonlarına akın olsa da raflar boş kalmadı. İlk vakanın açıklandığı 11 Mart haftasında panik alımları oldu. Bir haftalık süreçte rafların zaman zaman boş kaldığı gözlendi. Ancak hemen takviyeler yapıldı. TUSAF Yönetim Kurulu Başkanı E. Günhan Ulusoy, unda normalde 3 ayda gelen talebin bir ayda geldiğini söyledi. Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği Başkanı Abdülkadir Külahçıoğlu da Türkiye’de ilk vakanın açıklandığı 11 Mart tarihinden sonraki dönemde makarna satışlarının önceki dönemlere göre yüzde 300 arttığını açıkladı. Külahçıoğlu, dünyanın en büyük ikinci makarna ihracatçısının Türkiye olduğunu ancak artan iç talep nedeniyle ihracatı şimdilik durdurduklarını söyledi. Sektör temsilcilerinin vardiyalarını 3’e çıkarttığını kaydeden Külahçıoğlu, 5 bin kişiye yeni istihdam sağlandığını aktardı. Un ve makarna sanayicisi talebin olağanüstü arttığı bu zor dönemde milletinin yanında yer aldı. Un ve makarna sanayicimiz, bir taraftan talebi karşılamak üzere üretim kapasitesini artırırken diğer taraftan da yükselen ham madde fiyatlarına rağmen fırsatçılara izin vermemek için yeni hasat dönemine kadar zam yapmama kararı aldı. Sektöre teşekkür eden Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürü Ahmet Güldal, “Dünyanın hiçbir yerinde market rafları bu kadar çabuk dolan başka bir ülke yok, hiçbir şeyin eksikliği çekilmedi. Bütün tüketicilerimiz, her türlü ihtiyaçlarına rahatlıkla ulaşabildi. Bu, Türkiye’de gıda arz güvenliğinin olduğunu ortaya koyuyor. Sanayiciler hem piyasada arz kesintisi meydana getirmedi hem de hiçbir üründe, özellikle kuru gıdada en ufak bir fiyat artışı söz konusu olmadı.” dedi. Güldal ayrıca sektöre, “TMO olarak biz de satış fiyatımızı artırmadan ocak fiyatından sektörün hammadde talebini karşılamaya devam edeceğiz. Hammadde sıkıntısı olmayacak.” garantisi verdi.

ABD’DE DEĞİRMENCİLER PERAKENDE SATIŞA YÖNELİK ÜRETİMİ ARTIRDI Küresel salgın, ABD’de un talebini de görülmemiş bir şekilde artırdı. Kuzey Amerika’daki un değirmenleri ve fırınlar, ekmek ve makarna gibi temel besinlerin stoklanması nedeniyle üretimi artırmaya çalışıyor. Bu kapsamda, üretim bantlarında perakende satışa uygun ürün ambalajları elde etmeye yönelik değişiklikler yapılması gerekiyor. ABD Buğday Bazlı Yiyecekler Konseyi Başkanı Tim O’Connor, “Elimizde bol miktarda buğday var; dünyada da buğday fazlası söz konusu. Buğday ya da un miktarının yeterli olmaması gibi bir durum yok. Hem değirmen kapasitesi hem de buğday miktarı fazlasıyla yeterli. Ancak stok yapmaya yönelik alışverişler bizi zorluyor.” ifadelerini kullanıyor. O’Connor’a göre gelecekte talebin nasıl şekilleneceğini tahmin etmek mümkün değil. Bu trendin birkaç hafta ya da COVID-19 vakaları pik yapana kadar devam etmesini bekliyor.

KANADA Kanada Ulusal Değirmenciler Birliği Başkanı Gordon Harrison, normalde ağustos ayı sonunda başlayıp Noel’e kadar devam eden yüksek un talebinin şu anda aşıldığını ifade ediyor. Ülkede öğütülecek kalitede buğday, yulaf ve diğer tahıl ürünlerinin gerektiğinden fazla bulunduğunu dile getiren Harrison, “Dışarı çıkıp 10 paket un almaya hiç gerek yok. Ne kısa ne de uzun vadede arz konusunda bir sıkıntı öngörüyoruz. Ülke genelinde değirmencilik sektörü gayet iyi işliyor.” şeklinde konuşuyor.