Dünya buğday ve un pazarı, 2012/13 sezonunu, bir önceki sezona göre düşük bir üretimle geçirdi. Üretimdeki bu düşüş, geçtiğimiz dönem buğday fiyatlarında önemli oynamalara neden olmuştu. Ancak Haziran ayında başlayan 2013/14 sezonuyla ilgili üretim beklentilerinin piyasayı son derece olumlu etkilediğini söyleyebiliriz. 2012/13 sezonundaki 655 milyon tonluk buğday üretimine karşılık, yeni sezon beklentisinin 696 milyon ton olması, fiyatların da yeniden daha kabul edilir bir seviyede olmasını sağladı. 2013/14 sezonuyla ilgili tek sıkıntı ise birçok bölgede, üretimdeki artışa rağmen kalite oranın düşmesi.
Buğday dünyada en çok üretilen ve pek çok ülkenin beslenme, ticaret ve ekim nöbeti sistemlerinde vazgeçilmez bir kültür bitkisidir. Özellikle insan beslenmesinde alternatifsiz bir bitki olan buğdayın ekim alanları ve üretimi, nüfus artışına paralel olarak artmaktadır. 1802 yılında 1 milyarı aşan dünya nüfusu, 1927 yılında yaklaşık 2 milyar olmuş ve 2012 yılında da 7 miyarı aşmıştır. Dünya nüfusunun 2020’de 8.5 milyar, 2030’da 9.6 milyar, 2050’de ise 12 milyar olacağı tahmin edilmektedir.
Nüfus artışına paralel olarak artan dünya buğday üretimi de 1960’li yıllarda yaklaşık 222 milyon ton iken, 2000’li yıllarda 586 milyon tona, 2012 yılında ise 695 milyon tona ulaşmıştır. Dünyada kişi başına buğday tüketiminin 1960’li yıllarda yaklaşık 70 kg olduğu, günümüzde ise 100 kg/kişi civarında olduğu tahmin edilmektedir. Dünya ortalama buğday verimi ise son yıllarda 300 kg/da’a kadar yükselmiştir. Bugüne kadar dünya buğday üretimindeki artış çoğunlukla ekim alanlarındaki artışa bağlıydı ancak önümüzdeki yıllarda buğday üretimindeki artışın, mevcut ekim alanlarındaki artıştan ziyade, birim alandan elde edilen veriminin artırılması yoluyla sağlanacağı düşünülmektedir.
DÜNYA BUĞDAY ÜRETİMİ VE BAŞLICA ÜRETİCİ ÜLKELER
Uluslararası Hububat Konseyi (IGC)’nin verilerine göre; 2009/2010 sezonunda 679 milyon ton olan dünya buğday üretimi, 2010/11 sezonunda 26 milyon tonluk düşüşle 653 milyon tona, 2011/12 sezonunda ise 42 milyon tonluk artışla 695 milyon tona ulaştı. 2012/13 sezonunda yeniden düşüşe geçen dünya buğday üretiminin, 40 milyon tonluk rekor düşüşle 655 milyon tona gerilediği tahmin ediliyor. Ancak bazı bölgelerde üretimin yeniden artışa geçmesi nedeniyle, 2013/14 sezonunda dünya buğday üretiminin yeniden artacağı öngörülüyor.
26 Eylül tarihli raporunda 2013/14 sezonu için 38 milyon tonluk bir artış öngören IGC, 31 Ekim tarihli son raporunda bu oranı 41 milyon tona çıkardı. Buna göre; 2013/14 sezonunda dünya buğday üretimi 696 milyon ton civarında gerçekleşecek. ABD Tarım Bakanlığı Dış Tarım Servisi’nin (USDA FAS) önceki yıllara ait dünya buğday üretimiyle ilgili verileri de IGC’nin verilerini destekler nitelikte. Ancak 2013/14 sezonuna ilişkin öngörülerde USDA’nın beklentisinin çok daha yüksek olduğu görülüyor. USDA, 2013/14 sezonu için Ağustos ayında 705 milyon ton olarak öngördüğü buğday üretim miktarını, Eylül ayında 708 milyon tona çıkardı.
Ülkeler bazında bakıldığında; 2012/13 sezonunda dünya buğday ihtiyacının büyük bir kısmının Çin, Hindistan, ABD ve Rusya tarafından karşılandığı görülmektedir. USDA verilerine göre; 2012/13 sezonunda 655 milyon ton civarında olan dünya buğday üretiminin 315 milyon tonu (Çin 121 milyon ton, Hindistan 94,8 milyon ton, ABD 61,7 milyon ton, Rusya 37,7 milyon ton) bu 4 ülke tarafından üretilmektedir. Bu 4 ülkeyi 27,2 milyon tonla Kanada, 23,3 milyon tonla Pakistan, 22 milyon tonla Avustralya, 15,7 milyon tonla Ukrayna ve 15,5 milyon tonla Türkiye takip etmektedir.
USDA verileri incelendiğinde; bir önceki sezona kıyasla 2012/13 sezonunda, buğday üretiminde en büyük düşüşün Rusya (yaklaşık 18 milyon ton) ve Kazakistan’da (yaklaşık 13 milyon ton) yaşandığı; en büyük artışın ise yaklaşık 8’er milyon tonla ABD ve Hindistan’da olduğu görülmektedir.
USDA 2013/14 sezonu öngörüsünde; dünyanın en büyük buğday üreticileri arasında yer alan ülkelerden Çin’in buğday üretiminin yine 121 milyon ton seviyesinde kalacağını, Hindistan’ın buğday üretiminin yaklaşık 2 milyon ton, ABD’nin buğday üretiminin ise yaklaşık 4 milyon ton düşeceğini öngörüyor. Diğer ülkelerin hemen hemen tamamında bir artış öngören USDA, en büyük artışın Rusya (yaklaşık 17 milyon ton), Kazakistan’da (yaklaşık 8 milyon ton) ve Ukrayna (yaklaşık 7 milyon ton) yaşanacağına işaret ediyor. Eğer bu öngörüler gerçekleşirse Rusya, Ukrayna ve Kazakistan 2011/12 sezonundaki üretim miktarlarına hemen hemen ulaşmış olacaklar.
Bölgesel açıdan dünya buğday üretimi incelendiğinde; Eski Sovyetler Birliği (12) ülkelerinin dışında kalan Doğu ve Güney Asya ülkelerinin 2012/13 sezonunda yaklaşık 248 milyon tonluk üretimle ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Asya ülkelerini, 136 milyon tonluk üretimle Avrupa ülkeleri takip etmektedir. Amerika kıtası yaklaşık 111 milyon tonluk üretimle 3. sırada yer alırken, Eski Sovyetler Birliği (12) ülkeleri ise 108 milyon tonluk üretimle 4. sırada yer almaktadır.
Dünya dönem sonu buğday stoklarının ise 2012/13 sezonunda 19 milyon ton civarında gerileyeceği tahmin ediliyor. Dönem sonu stoklarıyla ilgili IGC verileri incelendiğinde; 2010/11 ve 2011/12 sezonların 194 milyon ton olan dünya buğday stokunun, 2012/13 sezonunda 175 milyona gerileyeceği tahmin ediliyor. IGC’nin 2013/14 sezonu için öngördüğü dönem sonu dünya buğday stoku ise 182 milyon ton.
Ülkeler bazında dönem sonu buğday stoklarına bakıldığında; USDA verilerine göre 2012/13 sezonunda 53,9 milyon tonluk stokla ilk sırayı Çin alıyor. Çin’i 24,2 milyon tonluk dönem sonu buğday stokuyla Hindistan, 19,5 milyon tonla ABD, 5,1 milyon tonla Rusya ve İran, 5 milyon tonla Kanada ve 4,5 milyon tonla Mısır takip ediyor. 2013/14 sezonuyla ilgili öngörülerde; Mısır, Hindistan ve ABD’nin dönem sonu stoklarında düşüş, adı geçen diğer ülkelerin stoklarında ise artış olacağı tahmin ediliyor.
DÜNYA BUĞDAY TÜKETİMİ VE ÜLKELERİN TÜKETİMDEKİ YERİ
Genel tüketim rakamları için IGC’nin verilerine bakıldığında; 2009/10 sezonunda 653 milyon ton olan dünya buğday tüketiminin, 2010/11 sezonunda 4 milyon tonluk artışla 657 milyon tona, 2011/12 sezonunda da bir önceki sezona kıyasla 39 milyon tonluk artışla 696 milyon tona ulaştığı görülmektedir. 2012/13 sezonunda ise dünya buğday tüketiminin 23 milyon tonluk düşüşle 673 milyon tona ulaştığını tahmin eden IGC, 2013/14 sezonu için de 690 milyon tonluk bir tüketim miktarı öngörüsünde bulunuyor. Bu öngörü ise, 17 milyon tonluk bir artışa işaret ediyor.
Dünya buğday üretiminde en büyük paya sahip olan Çin, aynı zamanda en büyük buğday tüketicisi konumunda. USDA verilerine göre; 2012/13 sezonunda Çin, 121 milyon tonluk üretimine karşılık 125 milyon ton tüketim gerçekleştirmektedir. Bu verilerden de anlaşılacağı üzere Çin, üretiminin tamamına yakınını kendi iç tüketimi için kullanmaktadır. Bir diğer önemli üretici olan Hindistan ise 94,8 milyon tonluk üretimine karşılık 83,8 milyon tonluk tüketim oranına sahip.
2012/13 sezonunda 61,7 milyon tonluk üretimle ülkeler bazında buğday üretiminde üçüncü sırada yer alan ABD, bu üretimin 38,3 milyon tonluk kısmını kendi iç tüketimi için kullanmaktadır. 37,7 milyon tonluk üretime sahip Rusya ise 33,5 milyon tonluk tüketim gerçekleştirmektedir. 2012/13 sezonunda üretimde olduğu gibi tüketimde de ilk sırayı alan bu 4 ülkeyi, 23,9 milyon tonluk tüketim miktarı ile Pakistan, 18,7 milyon tonla Mısır, 17,5 milyon tonla Türkiye, 16,4 milyon tonla İran ve 11,8 milyon tonla Ukrayna takip etmektedir.
2013/14 sezonuyla ilgili öngörüsünde ülkeler için çok büyük tüketim artışları ve düşüşleri öngörmeyen USDA, en büyük düşüşün yaklaşık 3 milyon tonla ABD’de, en büyük artışın ise yaklaşık 7 milyon tonla Hindistan’da olacağını tahmin ediyor.
Bölgesel açıdan dünya buğday tüketimi incelendiğinde; Eski Sovyetler Birliği (12) ülkelerinin dışında kalan Doğu, Güney ve Güneydoğu Asya ülkelerinin, üretimde olduğu gibi tüketimde de ilk sırada olduğu görülmektedir. USDA verilerine göre Asya ülkelerinin 2012/13 sezonunda tükettiği buğday miktarı yaklaşık 277 milyon ton civarında. Asya ülkelerini 125 milyon tonluk tüketimle Avrupa ülkeleri takip etmektedir. Eski Sovyetler Birliği (12) ülkeleri 71 milyon tonluk tüketimle 3. sırada yer alırken, Amerika kıtası ise üretiminin 80 milyon tonluk kısmını tüketerek bölgesel bazda dünya buğday tüketiminde 4. sırada yer almaktadır. Amerika kıtası 80 milyon tonluk tüketimle 3. sırada yer alırken, Eski Sovyetler Birliği (12) ülkeleri ise üretiminin 71 milyon tonluk kısmını tüketerek bölgesel bazda dünya buğday tüketiminde 4. sırada yer almaktadır.
DÜNYA BUĞDAY TİCARETİ ve BUĞDAY TİCARETİNE YÖN VEREN ÜLKELER
IGC’nin raporuna göre; 2009/10 sezonunda dünya ticaretine konu olan buğday miktarı 128 milyon ton. 2010/11 sezonunda 126 milyon tona gerileyen dünya buğday ticaret hacmi, 2011/12 sezonunda ise rekor artışla 145 milyon tona ulaştı. 2012/13 sezonunda ise üretimdeki düşüşe paralel olarak dünya buğday ticareti de düşüş gösterdi. 2012/13 sezonunda dünya buğday ticaretinin, bir önceki sezona kıyasla 4 milyon tonluk düşüşle 141 milyon tona gerilediğini tahmin eden IGC, 2013/14 sezonun için de sadece 1 milyon tonluk bir artış öngörüyor. Buna göre yeni sezonda dünya buğday ticaretine konu olacak buğday miktarı, 142 milyon ton civarında olacak. IGC verileriyle kıyaslandığında birkaç ton farklılık gösteren USDA verilerine göre ise; 2012/13 sezonunda 146,9 milyon ton olan dünya buğday ticareti, 2013/14 sezonunda 152,3 milyon ton seviyesine ulaşacak.
USDA verilerine göre; 2012/13 sezonunda 146,9 milyon ton olan dünya buğday ihracatının yaklaşık 79 milyon ton gibi önemli bir kısmını, 4 ülke gerçekleştirmektedir. Dünya buğday ticaretine yön veren ülke konumunda olan Amerika, 2012/13 sezonunda dünya buğday ihracatının 27,6 milyon tonluk kısmını tek başına gerçekleştirdi. 2011/2012 sezonunda 28,1 milyon ton buğday ihraç eden ABD, son dört yılda buğday ve un ihracatındaki en yüksek seviyeye 36 milyon ton ihracatla 2010/11 sezonunda ulaştı. Amerika için 2013/14 sezonu için öngörülen ihraç miktarı ise 30 milyon ton. 2012/13 sezonunda, 21,3 milyon tonluk buğday ihracatıyla ABD’nin ardından ikinci sırada yer alan Avustralya, dünya buğday ticaretinin en önemli aktörlerinden bir diğeri. 2010/11 sezonunda 18,4 milyon ton buğday ihraç eden Avustralya, 2011/12 sezonunda 23 milyon ton ihraç rakamına ulaşmıştı. Avustralya için 2013/14 sezonunda öngörülen ihracat rakamı ise 2,3 milyon tonluk düşüle 19 milyon ton. 2012/13 sezonunda dünya buğday ihracatında Avustralya’yı kanada takip ediyor. USDA verilerine göre; Kanada’nın 2012/13 sezonunda gerçekleştirdiği ihracat miktarı 18,5 milyon ton. Ülkenin 2013/14 sezonunda da ihracatını arttıracağı ve 20,5 milyon ton seviyesine ulaşacağı öngörülüyor. 2010/11 sezonunda kuraklık ve beraberindeki üretim düşüşü nedeniyle buğday ihracatını durduran ve sadece 3,9 milyon tonluk ihracat gerçekleştiren dünya buğday ticaretinin bir diğer önemli aktörü Rusya. 2012/13 sezonunda 11,2 milyon tonluk bir ihracat gerçekleştiren Rusya’nın, 2013/14 sezonunda ihracat rakamını 17 milyon tona çıkaracağı öngörülüyor. Dünya buğday ihracatında, 2012/13 sezonu verileri bazında Rusya’yı 8,6 milyon ton ile Hindistan, 7,4 milyon ton ile Arjantin, 7,1 milyon ton ile Ukrayna, 7 milyon ton ile Kazakistan ve 3,5 milyon tonla Türkiye takip ediyor.
IGC ve USDA verilerinde belirtilen dünya buğday ticaretine ilişkin rakamlar, buğday ve un ihracatının, buğday bazındaki karşılığını temsil etmektedir. Tek başına un ihracatı dikkate alındığında ülkelerin sıralaması tamamen değişmektedir. Dünya un ticaretinde en etkili iki ülke Kazakistan ve Türkiye’dir. Dünyanın miktar bazında lider un ihracatçısı olan Kazakistan, 2009–2010 döneminde 3,5 milyon ton ihracat gerçekleştirirken, aynı dönemde dünyanın ikinci büyük un ihracatçısı olan Türkiye’nin ihracatı 2,6 milyon tondur. Kazakistan sadece 5 ülkeye ihracat yaparken Türkiye, 100 den fazla ülkeye ihracat gerçekleştirmektedir. 2012 içinde Kazakistan 2,2 milyon ton ihracat ile 605 milyon dolarlık gelir elde ederken, Türkiye 2 milyon ton ile 843 milyon dolar gelir elde etmiştir. Uluslararası Hububat Birliği istatistiklerine göre ise; 2012/13 hasat döneminde Türkiye ve Kazakistan, buğday karşılığı olarak 2,8 milyon tonluk ihracatla berabere kalmışlardır.
Dünya buğday ithalatında ise en büyük pay daha önceki sezonlarda da olduğu gibi Mısır’a aittir. USDA verilerine göre 2012/13 sezonunda 146,9 milyon ton olan dünya buğday ithalatının 8,3 milyon tonunu gerçekleştiren Mısır’ın, 2013/14 sezonunda da 9,5 milyon tonluk ithalatla ilk sırada yer almaya devam edeceği öngörülüyor. 2012/13 sezonunda dünya buğday ithalatında Mısır’ı, Brezilya takip ediyor. 2012/13 sezonunda 7,5 milyon ton ithalat gerçekleştiren Brezilya’nın, 2013/2014 sezonunda da 7,7 milyonluk ithalat gerçekleştireceği öngörülüyor. Dünya buğday ithalatında Brezilya’yı 7,1 milyon ton ile Endonezya, 6,5 milyon ton ile Japonya, 6,2 milyon ton ile Cezayir, 5,4 milyon tonla Güney Kore takip etmektedir.
Bölgesel açıdan dünya buğday ithalatına bakıldığında; bir önceki sezondan farklı olarak Eski Sovyetler Birliği (12) ülkelerinin dışında kalan Asya ülkelerinin, 2012/13 sezonunda 39,2 milyon ton ile dünya buğday ithalatındaki en büyük paya sahip olduğu görülmektedir. Asya ülkelerinin 2013/14 sezonunda da 45,9 milyon ton buğday ithal edeceği öngörülüyor. 2012/13 sezonunda dünya buğday ithalatında Asya ülkelerini, 39 milyon ton ithalatla Afrika ülkeleri takip ediyor. Afrika kıtasındaki ülkelerin, 2013/14 sezonunda da yine 39 milyon ton civarında bir buğday ithalatına imza atacakları öngörülüyor. 2012/13 sezonunda 23,7 milyon tonluk buğday ve un ithalatına imza atan Amerika kıtası ülkelerinin, 2013/14 sezonunda da 24,2 milyon tonluk ithalat gerçekleştirecekleri öngörülüyor. 2012/13 sezonunda 24 milyon ton ithalat gerçekleştiren Ortadoğu ülkelerinin ise 2013/14 sezonunda 23,6 milyon ton ithalat gerçekleştireceği öngörülüyor. Avrupa ve Eski Sovyetler Birliği ülkeleri ise ithalatta geri planda kalmaktadır. 2012/13 sezonunda 6,9 milyon ton buğday ithalatı gerçekleştiren Avrupa ülkelerinin, 2013/14 sezonunda 6,7 milyon ton ithalat gerçekleştireceği; 2012/13 sezonunda 7,4 milyon ton ithalat gerçekleştiren 12 Eski Sovyetler Birliği ülkesinin de 2013/14 sezonunda 6,8 milyon ton ithalat gerçekleştireceği tahmin ediliyor.
TÜRKİYE’DE BUĞDAY VE UN ÜRETİMİ VE TÜKETİMİ
Türkiye’de geçmişten günümüze buğdaydaki gelişmeleri değerlendirdiğimizde, 1930’lu yıllarda yaklaşık 2.5 milyon ton olan buğday üretiminin 1967 yılında 10 milyon tona, 2009 yılında 20.6 milyon tona, 2011 yılında 21.8 milyon tona çıktığı görülmektedir. 2012 yılında ise üretim bir miktar düşerek 20,1 milyon tona geriledi. 2013 yılına dair buğday üretim miktarının da yaklaşık 22 milyon ton olduğu tahmin edilmektedir.
1930 ile 2013 arasındaki dönemde, buğday üretimindeki artış oran yüzde 780 olarak gerçekleşmiştir. Üretimde meydana gelen bu artışta, belli bir döneme kadar ekim alanlarındaki artışın etkisi olurken, daha sonraki dönemlerde, özellikle de son yıllarda, yapılan ıslah çalışmaları ve verimi arttırmaya yönelik yetiştirme teknikleri etkili olmuştur. Nitekim 1930 yılında 2.8 milyon hektar olan buğday ekim alanları, 1967 yılında 8 milyon hektara, yani 2011 yılındaki düzeyine ulaşmıştır. 2012 yılında ise ekim alanları yaklaşık 5 milyon hektar gerilemiştir.
Birim alandan elde edilen verim ise 1930 yılında 92 kg/da iken, 1967 yılında % 35.9 artışla 125 kg/da, 2011 yılında 269 kg/da’a ulaşmış, 2012 yılında ise 267 kg/da’a gerilemiştir. Hem ekim alanlarının azalması hem de verimin bir miktar gerilemesi, 2012’deki üretim miktarının da bir miktar düşmesine neden olmuştur. 1967’den 2012’ye kadar ekim alanlarındaki artış % 1’ler seviyesinde gerçekleşirken verimdeki artış yüzde 100’ü geçmiştir.
Türkiye’nin nüfusu 1927 yılında yaklaşık 13.6 milyon iken, 2012 yılında 74 milyona ulaşmıştır. Buna göre; 1930 yılından 2012 yılına kadardaki süreçte, nüfustaki artış oranı yüzde 444’tür. Buna karşın buğday üretimindeki artış oranının yüzde 780 olması, genel olarak Türkiye’de buğday talebinin karşılanması konusunda bu güne kadar ciddi bir darboğazın yaşanmamasını sağlamıştır. Ancak ülke ekonomisine önemli katkı sağlayan un sanayinin kaliteli hammadde teminiyle ilgili sorunu hala devam etmektedir. Bu bağlamda Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) protein esaslı alım ve çeşit guruplarını azaltması kararı, kaliteli buğday sorununun ülke içerisinde çözümü açısından önemli bir gelişme olarak görülmektedir.
TÜRKİYE UN SANAYİNİN DURUMU
Değirmencilik, Türkiye’deki en eski sektörlerden biri olup, taş değirmenler ile başlayan öğütme teknolojisindeki gelişmeler, 1950’li yıllarda un fabrikası sayısının şehirleşme ile birlikte artmasına, 1974 yılından sonra ise yüksek bir ivme kazanmasına neden olmuştur.
2010 yılı verilerine göre; Türkiye’de yaklaşık 800 adet faal un fabrikası bulunmaktadır. Bu un fabrikalarının kurulu buğday öğütme kapasitesi yaklaşık 40 milyon ton/yıl’dır. Buna karşılık bu kapasitenin yalnızca yüzde 40’lık kısmı faal olarak kullanılmaktadır. Türkiye’de kurulan un fabrikalarının kuruluş yeri belirlenirken, işletmelerin yüzde 40'ı hammaddeye yakınlığı, yüzde 29'u pazara yakınlığı ve yüzde 23'ü de altyapıya yakınlığını ön planda tutmuştur. Genelde un fabrikalarının İç Anadolu Bölgesi’nde yoğunlaşması, o bölgenin Türkiye'de en fazla buğday ekim ve üretim alanına sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Yer seçiminde diğer önemli etkenler ise bölgenin pazara yakınlığı ve altyapı durumudur.
Prof. Dr. Birol AKGÜN'un hazırladığı “Dünya’da ve Türkiye’de Un Sanayisinin Gelişimi ve Sorunları”
başlıklı çalışmaya göre; Türkiye’deki toplam un üretim kapasitesi tahminen 32,5 milyon tondur. Fiili üretimi ise ihracat dahil yaklaşık 14,5 milyon tondur. Mevcut üretim kapasitesi, Türkiye’deki toplam un tüketiminin yaklaşık 2,5 katıdır. Ayrıca Türkiye’nin mevcut un üretim kapasitesi, tüm dünyada yıllara göre değişmekle birlikte yaklaşık 8-10 milyon ton olan un ticaretini karşılayabileceği gibi ortalama 9,5 milyon tonluk kapasite fazlası da oluşturmaktadır.
Öncelikle, ABD ve Avrupa ülkeleri ile karşılaştırıldığında, Türkiye un sanayinde faaliyet gösteren firma sayısı oldukça yüksektir. Bu nedenle, pek çok fabrika düşük kapasiteyle çalışmak zorunda kalmaktadır. Kapasite kullanım oranları ABD’de yüzde 90’lardadır. İngiltere’de yüzde 100’e yaklaşmaktadır. Dünya ortalaması ise yüzde 65’lerdedir. Oysa Türkiye’de bu oran yüzde 40’leri ancak bulmaktadır.
TÜRKİYE BUĞDAY VE UN DIŞ TİCARETİ
Türkiye’nin yıllara göre değişmekle birlikte, ortalama 8-10 milyon ton olan dünya un ticaretindeki payı yaklaşık 2 milyon tondur. 2005 yılında dünya un ihracatında birinci olan Türkiye, son birkaç yıldır da Kazakistan’ın hemen ardından ona çok yakın bir miktarla ikinci sırada yer almaktadır. Bununla birlikte Türkiye teknolojik üstünlüğü sebebiyle daha kaliteli un ürettiğinden, değer bazında dünya un ihracatında birinci konumdadır. 2011 yılının ilk beş ayında, 75 ülkeye 679 bin ton un ihraç eden Türkiye, bunun karşılığında 324,3 milyon dolar gelir elde etmiştir. Yılında tamamında ise ihraç edilen un miktarının 1,8 milyon ton, değer olarak karşılığının ise 860 milyon dolar civarında olduğu tahmin edilmektedir. 2012 yılı içerisinde ise 2 milyon tonluk ihracatla 843 milyon dolar gelir elden Türkiye, bugün 100’den fazla ülkeye un ihraç etmektedir.
Kaynaklar- Sources:
- 1. Ulusal Hububat Konseyi, Buğday Raporu, Mayıs 2011
- 2. Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu, Ocak-Mayıs 2011 Dönemi Türkiye Un İhracatı Raporu
- 3. Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu Dünya ve Türkiye Un Ticareti Raporu, 30 Temmuz 2013
- 4. Uluslararası Tahıl Konseyi, Tahıl Pazarı Raporu, 31 Ekim 2013 - International Grains Council, Grain Market Report, 31 October 2013
- 5. Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği, Değirmencilik Ürünleri Sektör Raporu, Haziran 2010
- 6. Prof. Dr. Birol Akgün, Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri, Dünya’da Ve Türkiye’de Un Sanayisinin Gelişimi Ve Sorunları, Nisan-2010