Rusya, Çin’in kuzeydoğusunda bulunan İç Moğolistan bölgesine daha fazla tahıl ihraç etmek amacıyla Sibirya'nın doğusunda yer alan Uzak Doğu Federal Bölgesi’nde tahıl koridoru inşası projesini hızlandırıyor.

Kremlin’den 10 Mayıs’ta yapılan açıklamada Yeni Kara Tahıl Koridoru (New Land Grain Corridor) adı verilen proje sayesinde Çin'e tahıl ihracatının artacağı belirtildi. Rus haber ajansı TASS da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, kabinesine ve merkez bankasına, Rusya'nın ulusal günü olan 1 Ekim'e kadar Çin'e tahıl ihracatını artırmak üzere hükümetler arası bir anlaşma üzerinde çalışmaları talimatı verdiğini duyurdu. TASS'ın haberine göre Rus hükümeti, 1 Ekim'e kadar Rusya ve Çin arasında hükümetler arası bir anlaşma imzalamayı değerlendirecek ve Uzak Doğu, Ural ve Sibirya federal bölgelerinde tahıl üretimini ve Çin pazarına ihracat hacmini artıracak. Çin'e satılan Rus tahılının büyük bir kısmı halen Karadeniz'den sevk ediliyor.

Yeni Kara Tahıl Koridoru Projesi, Rusya’nın Ural, Sibirya ve Uzak Doğu bölgelerinden Çin, Orta Asya ve Orta Doğu'ya tahıl, bakliyat ve yağlı tohum ihracatı için altyapının oluşturulması ve geliştirilmesini öngörüyor.

Çin devlet medyası, gümrük tarifeleri, kotalar ve lojistik sorunların çözülmesinin ardından Çin'in Rusya'dan daha fazla buğday ve arpa ithal edeceğini ve Avustralya, ABD, Kanada ve Fransa gibi batı ülkelerinden ithal edilen tahıla olan bağımlılığını azaltacağını belirtiyor.

PROJE 11 YILDIR GÜNDEMDE 

Çin'i; Rusya, Belarus, Kazakistan, Ermenistan ve Kırgızistan'ın üye olduğu Avrasya Ekonomik Birliği ülkelerine bağlayacak olan Yeni Kara Tahıl Koridoru'nun inşa edilmesi fikri ilk olarak 2012 yılında Pekin tarafından ortaya atılmıştı. Bu fikir, 2016 yılında Putin ve Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'in desteğini almıştı. Putin ile 21 Mart'ta Çin ve Rusya arasındaki kapsamlı ortaklık ve stratejik işbirliğini derinleştirmek üzere ortak bir bildiri imzalayan Xi, Yeni Kara Tahıl Koridoru'nu görüşmek üzere de Rusya Başbakanı Mikhail Mishustin ile bir araya gelmişti. Mishustin, görüşme sonrası yaptığı açıklamada, “Tarım alanında ülkelerimizin gıda güvenliğini sağlamaya odaklanıyoruz. Rusya'nın Sibirya ve Uzak Doğu bölgelerinden Çin pazarına tahıl, bakliyat ve yağlı tohum tedarikini sağlayacak yeni bir kara tahıl koridoru projesini destekliyoruz.” demişti.

Proje kapsamında Rusya, İç Moğolistan bölgesi sınırında bir demiryolu aktarma tesisi olan Zabaikalsk Tahıl Terminali'nin (GTZ) inşasına Temmuz 2020'de başlamıştı. Rus medyası, geçen yıl nisan ayı itibariyle de terminalin %75'inin tamamladığını yazmıştı.

Rusya Başbakan Yardımcısı Yuri Trutnev 16 Mart'ta yaptığı açıklamada geçen yıl Rusya’nın en doğudaki toprağı olan Uzak Doğu bölgesine 9 milyar doların üzerinde yatırım yapıldığını ve 140 işletmenin kurulduğunu söylemişti. Trutnev, Zabaikalsk bölgesinde sözleşmeye bağlanan yatırımların tutarının 316 milyar rubleyi aşacağını, bu rakamın 143 milyarlık kısmının halihazırda hayata geçirildiğini aktarmıştı.

GTZ CEO'su Karen Ovsepian’a göre Yeni Kara Tahıl Koridoru projesi kapsamındaki toplam sermaye yatırımı 500 milyar rubleyi bulacak; yılda 8 milyon tona varan aktarma kapasitesiyle GTZ, Rusya ve Çin arasındaki ticareti artıracak ve Uzak Doğu bölgesinin Sibirya ve Ural bölgelerinin kalkınmasına öncülük etmesini sağlayacak.

Çin Sosyal Bilimler Akademisi Rusya, Doğu Avrupa ve Orta Asya Çalışmaları Enstitüsü araştırma görevlisi Zhang Hong, Global Times'a yaptığı açıklamada, projenin Rusya'nın Çin’e daha fazla buğday ve arpa ihraç etmesine olanak sağlayacağını söyledi. Hong, “Manzhouli ve Suifenhe gibi limanlardan geçen trenler Rusya'dan tahıl taşıyabilir.” dedi.

Çin de söz konusu proje sayesinde Rusya'dan daha fazla buğday ve arpa ithal ederek Avustralya, ABD, Kanada ve Fransa'ya olan bağımlılığını azaltmayı hedefliyor. Çin 2021 yılında Avustralya’dan 3 milyon tona yakın buğday ithal etmiş, toplam tahıl ithalatının yaklaşık %28'ini bu ülkeden karşılamıştı. Çin ABD, Kanada ve Fransa'dan da büyük hacimlerde buğday ithal ediyor.

KARADENİZ TAHIL KORİDORU ETKİSİ

Bazı uzmanlar, Karadeniz Tahıl Girişimi’nde umduğunu bulamayan Rusya’nın, tarım ürünlerini satamadığı için Yeni Kara Tahıl Koridoru projesini hızlandırmak istediğini ifade ediyor. Karadeniz tahıl koridoruna yeşil ışık yakmasına rağmen Rusya’nın Batı'nın yaptırımları nedeniyle tahıllarını ihraç etmekte büyük zorluklarla karşılaştığı belirtilerek, sigorta şirketinin Rusya'nın tahıl gemilerine hizmet vermeyi reddettiği, Rus ihracatçıların SWIFT olmadan işlemlerini gerçekleştiremediği hatırlatılıyor.

Uzlaşma sağlanamaması halinde Karadeniz tahıl koridoru anlaşmasının süresinin 18 Mayıs'ta sonra sona ereceğine dikkat çeken analistler, Rusya'nın tahılını satmak için yeni bir yol bulması gerektiğini ve şu anda en iyi seçeneğin Çin olduğunu söylüyor. Çin medya organlarında, “Rusya nihayet uyanıyor, Putin, Çin ve Rusya'nın karşılıklı çıkarları için Uzak Doğu pazarını açıyor. Yaptırımlar nedeniyle Batı pazarlarından kovulan Rusya, Doğu'ya, özellikle de dünyanın en büyük tüketim pazarı olan Çin'e bakmak zorunda.” şeklinde yorumlar yer alıyor.

Son yıllarda ABD ile yaşanan gerilim ve pandemi, Çin'in denizaşırı tahıl tedarik zincirindeki istikrarı olumsuz etkiledi. Çin'in Güney ve Kuzey Amerika ülkelerinden tahıl ithal edebilme riskinin, Rusya'nın Çin'e tahıl ihracatındaki artışla etkili bir şekilde azaltılacağı düşünülüyor.

Çin Uluslararası Ekonomik Borsalar Merkezi'ne göre, Çin 2035 yılında gıda tüketiminin sadece %65'ini kendi kendine karşılayabilecek. Bu oran şu anda %76 civarında. Çin, 2035 yılına gelindiğinde ihtiyaç duyduğu soya fasulyesinin %83'ünü ithal etmek zorunda kalacak.