Alapala Makina, Alapala Grubu’nun en köklü ve ana şirketlerinden biri. Değirmen teknolojileri alanında dünyanın en büyük firmaları arasında yer alıyor. Yurtdışı iş ortaklarıyla sürekli büyüyen ve gelişen firma, yeni dönemin en önemli konuları arasında yer alan enerji tasarrufu konusunu da ürettiği teknolojilerde göz önünde bulunduruyor. Konuyla ilgili görüştüğümüz Alapala Makina Otomasyon Müdürü Mehmet Baysal, her sektörde olduğu gibi un fabrikalarında da enerji yönetiminin çok önemli olduğuna ve üretim proseslerinde enerji takip sistemleri oluşturulmasının gerekliliğine vurguda bulunuyor.
Üretimde, makinelerde görülebilecek mekanik problemlerin motoru doğrudan etkileyeceğini, bunun da enerji tüketimini arttırıp motorun verimini ve ömrünü düşüreceğini belirten Mehmet Baysal, Değirmenci Dergisi okurları için un fabrikalarında enerji yönetiminin ve geri kazanımın önemini, motorların enerji tüketimine etkilerini ve ısı geri kazanım yöntemlerini anlattı.
Sayın Baysal, un fabrikalarında enerji yönetiminin ve geri kazanımın önemi nedir? Açıklar mısınız?
İşletmelerin sert rekabet koşulları altında ayakta kalmaları ve kârlılıklarını arttırmaları için en önemli kriterlerden biri, sabit giderleri azaltmaktır. En önemli giderlerden biri olan enerji de, işletme tipine göre sabit giderlerde farklı oranlarda yer tutmaktadır. Un fabrikalarında ve diğer gıda sektöründe enerji verimliliğinin belirlenmesi için yapılan enerji analizleri büyük önem taşımaktadır.
Un fabrikalarında prosese göre enerji gereksinimi-tüketimi nasıl olmalıdır?
Enerji günümüzün en önemli kriterlerinden biridir. Yeni tesislerde verimlik esas alınmakta ve hat kapasitelerinin artmasından dolayı ton başına güç gereksinimleri aşağı doğru çekilmektedir. İdeal bir yapıda ton başına 50-55 Kw enerji tüketimi kabul edilebilir bir düzey olarak adlandırılmaktadır.
Fabrikalarda enerji tüketimini izleme ve ölçeme sistemleri-yöntemleri (İşletmede periyodik olarak enerji sarfiyatının analizi) hakkında bilgi verir misiniz?
Proseslerde enerji takip sistemlerinin oluşturulması büyük önem taşımaktadır. Fabrikalara kurulan enerji takip sistemleri ile günün farklı saatlerinde harcanan enerjiler takip edilebilmektedir.
Enerji (güç) besleme sistemlerinin enerji tüketimine etkileri ve enerji tasarrufu için bu sistemlerin doğru şekilde konumlandırılması hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Proseste enerji besleme sistemleri enerji tüketimine ve proseste kullanılan elektrik ekipmanlarının ömürlerine doğrudan etki etmektedir. Enerji besleme sistemleri, motor etiket değerinin altında veya üstünde olmamalıdır. Enerji besleme sistemindeki gerilimin, stabil ve istenilen değerde olması gerekmektedir.
Elektrifikasyon sistemlerinin (donanımlarının) enerji tüketimine etkileri nelerdir ve enerji tasarrufu için bu donanımların doğru kullanımı (kablolama, ışıklandırma, ısıtma, vs.) nasıl olmalıdır?
Bu sistemler enerji tüketimine direkt etki etmektedir. Bu sistemlerin motor özelliklerine göre uygun seçilmesi gerekmektedir. Motor özelliklerine uygun seçilmeyen pano malzemesi, motor kablosu gibi etkenler prosesin çalışmasını olumsuz yönde etkileyeceği gibi enerji tüketiminde de kayıplara yol açacaktır.
Motorlar enerji tüketimine nasıl etki eder ve doğru motor seçimi (güç, teknoloji farkı) nasıl olmalıdır?
Un fabrikalarında enerji tüketimini en çok etkileyen faktör, elektrik motorlarıdır. Kullanıldığı yere göre uygun özelliklerde motorların seçilmesi gerekir. Seçilen motorun gücü, harcayacağı güçle eş değer olmalıdır. Motorların gerektiğinden büyük ve güçlü seçilmesi işletme için kayıptır.
Üretimde (işletmede) kullanılan makinelerin elektrik tüketimine etkileri nasıl olmalı ve minimum enerji sarfiyatı için üretim teknolojilerinin taşıması gereken asgari özellikler neler olmalıdır?
Üretimde kullanılan makineler herhangi bir mekanik problem (sürtünme, eksen kaçıklığı vs.) olmadan veya en aza indirilerek çalıştırılmalıdır.Mekanik problemler motoru doğrudan etkileyip, enerji tüketimini arttırıp motorun verimini ve ömrünü düşürecektir.
Otomasyon ve bilgisayarlı kontrol sistemlerinin enerji tasarrufuna katkıları nelerdir?
Un fabrikalarında prosesin büyüklüğüne göre ciddi enerji harcaması söz konusudur. Otomasyon ve kontrol sistemleri, bu tür proseslerde enerji tüketimini direkt etkilemektedir. Otomasyon sistemlerinde kullanılan makinelerin yol verme yöntemlerinden çalışma frekanslarına kadar birçok faktör, enerji tüketimini etkilemektedir. Kontrol sistemleri sürekli bir gelişim içinde olmalıdır.
Periyodik makine ve mekanik bakım işlemlerinin enerji tasarrufuna katkıları hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Makinelerde planlı bakımın uygulanması, enerji giderlerini düşürecektir. Örneğin; motor rulmanlarındaki arızalar motordaki sürtünme kayıplarını doğrudan etkileyerek motorun çalışma verimini düşürecektir. Bunun gibi sorunlarla karşılaşmamak için motor bakımlarının periyodik bir şekilde yapılması gerekmektedir.
Isı geri kazanım yöntemleri, sistemleri & ısı eşanjörleri hakkında bilgi verir misiniz?
Un öğütme tesislerinde herhangi bir dış ısı ihtiyacı yoktur, sadece paketleme ünitelerinde pelet hatları varsa buralarda buhar uygulaması ile harici ısıtma sistemleri kullanılmaktadır. Burada oluşan ısı, soğutma bunkerlerinde üründen alınarak dışarı atılır. Ayrıca buğdayın kırılması ve pnomatik olarak taşınması sırasında da dışarı bir miktar ısı salınımı olur. Bu ısı da aspirasyon sistemi ile toplanıp dışarı atılır.
Yeni değirmenlerde bu ısının, binanın ısıtılmasında kullanılması ile ilgili bir eğilim vardır. Aspirasyon hatlarındaki ısıyı toplayıp, ısı eşanjörleri ile merkezi ısıtma sistemine aktarmak mümkündür.