“Yeni bina tasarımında, ilerisi için makina ilave edilmesi düşünülerek kapasite artırmak üzere boş yer bırakılmasını çok tavsiye etmiyoruz. Mevcut sisteme makina ilavesi suretiyle kapasite artırımı, üretime ara vermek demektir ve bu rekabetçi ortamda telafisi zor hasarlar yaratabilir.”
Bugün, yeni tasarlanacak olan bir un fabrikasında genel yerleşim, bina dizaynı, makina seçimi nihai mamul silo sistemleri hakkında dikkat edilmesi gereken konularla ilgili genel bir değerlendirme yapmak istiyoruz.
Her konu kendi içinde ayrıca detaylandırılabilir ancak biz bu detaylandırmayı daha sonraya bırakıp şimdilik konuya ana hatlarıyla bakacağız.
• Arsa üzerinde doğru genel yerleşim çok önemlidir ve burada yapılacak hatalar çoğu kez kalıcı olur. Öğütme kapasitesi seçimi ve buna bağlı olarak bina genel dizaynından sonra, bugün için artık son derece önem kazanmış olan buğday stok silolarının ve kapasitesinin seçimi ile bu siloların işletme binasıyla entegrasyonu yapılmalıdır. Günümüzde, yeni kuşak ön temizleme sasörü sayesinde yüksek kapasite ile mal alım ve ön temizleme artık mümkündür. Saat ve kapasite açısından 200 ton ve üzeri sorun teşkil etmemektedir.
• Ancak Türkiye’de buğday taşıması normal standart kamyonlarla yapılmaktadır. Kamyonun manevra ve aynı zamanda lift gerekliliği çok zaman almaktadır. Bu yüzden mal alım kapasitesinin doğru seçilmesi ve gereksiz büyüklüklerde seçilmemesi önemlidir.
• Arsa üzerindeki genel yerleşimde, tüm kamyon trafiğinin iyi organize edilmiş olması, ilerde olabilecek olası kapasite artışlarının hesaplanası ve yapılan yerleşimin bu kapasite artışını mümkün ve kolay kılmasına dikkat edilmelidir. Yeni bina tasarımında, ilerisi için makina ilave edilmesi düşünülerek kapasite artırmak üzere boş yer bırakılmasını çok tavsiye etmiyoruz. Mevcut sisteme makina ilavesi suretiyle kapasite artırımı, üretime ara vermek demektir ve bu rekabetçi ortamda telafisi zor hasarlar yaratabilir. Bunun yerine, arsa üzerinde genel yerleşim planlanırken yer durumuna göre ikinci, bazen üçüncü yeni ünitenin olacağı düşünülerek boş yer bırakılmalıdır. Bunun için bina tasarlanırken, yeni bina yapımı esnasında inşaat işlerinin sevkiyatları engellememesine dikkat edilmelidir.
• Bundan sonra ana bina tasarımı gelir. Bina tasarımında, artık genellikle yüksek kapasiteler tercih edildiğinden dolayı, daha çok 6 katlı üniteler düşünülmektedir. Ancak bazen üst kat filtre, fan vesaireden dolayı çok yoğun olduğundan, bu tip çok alan kaplayan ve aynı zamanda gürültü kaynağı olan makinalar için 7. kat düşünülebilir. Kaldı ki bu tarz yüksek kapasiteli tesisler, çoğu kez tav silo kapasitesi gerektirdiğinden, temizleme bölümü zaten 7. kat olmaktadır.
Tav süresi buğday rutubeti, sertlik oranı ve tabii ki istenen un rutubeti ile ilgilidir. Ancak Türkiye genelinde 2 kademeli tav sistemi ve toplam tav süresi olarak da 24 - 48 saat arası kullanılmaktadır. Burada tav silolarının düzgün boşalması (önce orta, sonra yan duvarlar değil) çok önemlidir. Aksi takdirde aynı silo içindeki buğdayın tav süresi farklı olacaktır.
• Un silo sistemlerine, ihtiyacın ne olduğu iyice tartışıldıktan sonra karar verilmelidir. Zira un silo sistemleri ihtiyaca göre çok farklı olabilir.
Günümüzün sert rekabet ortamında, avantajlı olabilmek çoğu kez sistemlerimizin yeteri kadar esnek olmasını gerektirmektedir. Her ne kadar üretimlerimizin büyük oranını standart un (bu, bir kalite parametresi gibi algılanmamalıdır, burada sadece aynı kalitede büyük parti un miktarı kastedilmektedir) teşkil etse de, müşteri isteklerine çabuk cevap verebilmek gerekebilir.
Küçük partiler halinde değişik miktarlarda ve kalitede un üretip sevkiyat yapan bir fabrika ile örneğin ihracat için yüksek miktarlarda ve sabit kalitede un üreten fabrikanın un silo sistemi aynı olmamalıdır. Küçük miktarda ve değişik kalitede un üretmek ve sevk etmek zorunda olan işletme, buğday paçalı üzerinden istediği kaliteye ulaşmakta zorlanabilir. Bu yüzden un silo sistemine karıştırma ünitesi (mixer) entegre edilmelidir.
Paketleme ve yükleme üniteleri, yüksek kapasiteli paketleme makineleriyle kurulmalı ve dolu çuval istifinden yükleme yerine silodan direk kamyona yükleme tercih edilmelidir. Bu hem düşük maliyet hem de daha kolay işletme demektir. Bu sayede aynı zamanda üretimden kaynaklanmış olan kalite farklılıkları, gerek un paçalı gerekse de katkı maddeleriyle telafi edilebilir.
Saygılarımla…