Yemtar, Abdullah Çolak: “Yem tesislerinde kullanılacak olan makine ve ekipmanların seçimi çok önemlidir. Yapılan seçimlerin hedeflenen kapasiteye, üretilecek yem tipine uygun olması gerekmektedir. Yanlış seçimler kapasite kaybına ve/veya gereksiz enerji sarfiyatına yol açmaktadır. Bu seçimlerin doğru yapılabilmesi için mühendislik hizmetlerinin bu işte uzman firmalardan alınması gerekmektedir.” Türkiye’nin önde gelen yem teknolojileri üreticilerinden olan Yemtar Makine Sanayi, alanında 30 yılı aşkın bir tecrübeye sahip. Dünya genelinde anahtar teslimi onlarca yem fabrikası kurulumu yapan firmanın Yönetim Kurulu Başkanı Abdullah ÇOLAK, gerek Türkiye yem sektöründeki teknoloji kullanımını gerek Dünya yem pazarındaki trend teknolojileri dergimiz okurları için anlattı. Türkiye’de yem fabrikalarının yeni teknolojileri oldukça yüksek düzeyde kullandıklarını ancak yemle ilgili dünyadaki değişen trendlere yeterince geçilmediğini belirtiyor. Yem fabrikalarının teknoloji yatırımları yaparken nelere dikkat etmesi gerektiğini de aktaran ÇOLAK, uzman firmalarla çalışmanın orta ve uzun vadede firmalar için çok daha avantajlı olduğunu vurguladı. Sayın Çolak, öncelikle yem üretim sanayinde kullanılan teknolojiler ve bu süreçteki önemli dinamikler hakkında bilgi verir misiniz? Karma yem üretimi yapan tesislerde 3 ana unsur vardır; kırma, karıştırma ve peletleme. Kırma; karma yemde kullanılan hammaddelerin partikül büyüklüklerinin homojen bir şekilde küçültülmesini, bu sayede karıştırma ve peletleme proseslerinin verimliğini artırmayı amaçlamaktadır. Bu konuda uzun yıllardan beri çekiçli değirmenler kullanılmaktadır. Son yıllarda valsli değirmenlerin tasarımlarında yapılan geliştirmelerle bu tür değirmenler de yem sanayisinde kullanılmaya başlanmıştır. Bir diğer ana unsur karıştırmadır. Doğru beslenme insanlarda olduğu gibi hayvanlarda da çeşitli tip gıdaların uygun oranda tüketilmesi ile olmaktadır. Hayvanlara sunulan yemlerin bu uygun oranlara sahip olabilmesi için hammaddelerin homojen bir şekilde karıştırılması gerekmektedir. Bu işlem için çeşitli tip mikserler kullanılmaktadır. Öne çıkan mikser tipleri, yatay ribbon karıştırıcılar ve padıllı karıştırıcılardır. Bu makinalardan çıkan karışımların homojenliği çeşitli testlerle kontrol edilmelidir. Peletleme ise karıştırma işleminden sonra elde edilen ürün hayvanlara sunulabilecek niteliktedir. Ancak bu şekilde sunulduğunda hayvanların karışım içerisinden beğendiği hammaddeleri seçerek tüketmesi söz konusu olabilir. Peletleme işlemi, yeme buhar ile ısıl işlem uyguladıktan sonra preslenmesi ile yapılmaktadır. Bu işlem sonrası yem silindirik forma kavuşur ve rasyon birbirinden ayrılamaz hale gelir. Ayrıca ısıl işlemle hammadde içerisindeki nişastaların jelatinleşmesi sonucu hazmedilebilirlik artar. Yine ısıl işlemin sonucu birçok zararlı bakteri ve mikrop öldürülmüş olur. Yem teknolojilerindeki en yeni gelişmeler ve güncel trendler hakkında ne söyleyebilirsiniz? Dünyada artık gıda ile yem birlikte anılmaktadır. Uluslararası alanda yem ile gıda arasındaki ilişki “Yem’den Gıda’ya” (Feed to Food) cümlesiyle sloganlaşmıştır. Ülkemiz için de bu geçerli ve zorunlu olmalıdır. İçerisine girdiğimiz şu son dönemde, hayvancılık ile ilgili iyileştirme çalışmalarında karma yem ön plana çıkmaktadır. “Tarladan sofraya gıda güvenliği” sisteminde; hayvancılık işletmelerinde girdilerin %70’inin yem olması nedeniyle, karma yemin potansiyel bir risk teşkil ettiği görüşü yaygınlaşmaktadır. Bu görüşün yaygınlaştığı düşüncesinden hareketle; gıda güvenliğiyle ilgili gerekli diğer düzenlemeleri yapmanın yanı sıra karma yem üretimimizdeki problemlerin de halledilmesi hayati öneme sahip bir konu olarak önümüz gelmektedir. Türkiye’de yem fabrikalarının gelişmiş alet-ekipman kullanma ve bilgisayarlı üretime geçme anlamında yeni teknolojileri oldukça yüksek düzeyde kullandıkları söylenebilir. Ancak üretilen yemin kalitesini artırma, dolayısıyla hayvanın besinsel açıdan yemi daha etkin değerlendirilmesini sağlayacak şekilde üretim donanımının düzenli kalibrasyonu, üretilen yemlerin sahada test edilerek elde edilen sonuçlara göre kullanılan teknolojinin yenilenmesi ve/veya adaptasyonu gibi konular da çok önemlidir. Bunun yanı sıra patlatma, kavurma, mikronizasyon ve genleştirme gibi fiziksel ve kimyasal ön işlemden geçirilmiş yem hammaddelerinin kullanılmaması ve bu tür hammaddelerin sahada kullanımını teşvik edecek AR-GE çalışmalarının yapılmaması, bu sektörün teknoloji kullanımındaki en önemli eksikliklerini oluşturmaktadır. Bunun da ötesinde, bölgesel anlamda özellikle ruminant hayvanların beslenmesindeki farklılıkları göz önüne alarak farklı nitelikte yoğun yem karmaları hazırlayacak teknolojik uygulamaların gerçekleştirilmemesi de, önemli bir eksiklik olarak karşımıza çıkmaktadır. Yem üretiminde verimlilik, otomasyon ve enerji tasarrufu gibi kavramların yeri ve önemi nedir? Ekonomik ve verimli bir üretim için nelere dikkat etmek gerekir? Yem teknolojilerinin bu süreçteki rolü nedir? Yem tesislerinde kullanılacak olan makine ve ekipmanların seçimi çok önemlidir. Yapılan seçimlerin hedeflenen kapasiteye, üretilecek yem tipine uygun olması gerekmektedir. Yanlış seçimler kapasite kaybına ve/veya gereksiz enerji sarfiyatına yol açmaktadır. Bu seçimlerin doğru yapılabilmesi için mühendislik hizmetlerinin bu işte uzman firmalardan alınması gerekmektedir. Verimliliği artıran en önemli faktör otomasyondur. Tesisin kontrol/otomasyon sisteminin teknolojisi, hem takip edilebilirlik hem de verimlilik açısından çok önemlidir. Uzman firmaların kurduğu tesisler tam otomatik olarak çalışabilir ve üretimle ilgili her tür raporlama bilgisayar sisteminden otomatik olarak alınabilir. Bu da gerek iç takip, gerekse verimlilik kontrolü açısından gereklidir. Fabrikalarını geliştirmek veya yeni yem fabrikası yatırımı yapmak isteyen yatırımcıların, günümüz şartları göz önünde bulundurulduğunda, teknoloji seçiminde nelere dikkat etmeleri ve yatırımlarına nasıl yön vermeleri gerekir? Uzman firmalarla çalışmanın ekipman seçimindeki önemini yukarıda vurgulamıştık. Bunlara ilave olarak yeni bir proje oluştururken, proje hammadde tedariki ve satılan ürünlerin dağıtımı yönünden de irdelenmelidir. Yer seçimi yapılırken lojistik imkanların da değerlendirilmesi gerekir. Uzman firmalarla çalışmak, tesis devreye alındıktan sonra da çok önemlidir. Periyodik bakımlardaki eksikliklerden kaynaklı arızalar, tesisin plansız ve zamansız durmasına yol açar. Tesisin arıza kaynaklı olarak durması çok ciddi maddi kayıplara yol açar. Uzman firmaların takvimlendirmesi ile yapılan periyodik bakımlar, hem sürekli üretime imkan tanıyacağından dolayı verimliliği artırır hem de makinelerin çalışma ömrünün daha fazla olmasını sağlar. Ürettiğinizi satabilmek kadar, birim maliyetinizi düşürmek de önemlidir. Bu anlamda yukarıdaki sebeplerden dolayı uzman firmalarla çalışmak, orta ve uzun vadede kazançlı çıkmak demektir.