“Eğer verimdeki artış bu şekilde devam eder ve hava şartları normal seyrederse, global tahıl üretimi 2025/26 dönemine kadar üst üste rekorlar kıracak. Bu üretim, talepte beklenen artışı karşılamak için yeterli olacak fakat stoklara çok az katkı yapacak ve toplam tahıl stok kullanım oranı biraz daralacak.”

Arnaud Petit İcra Direktörü Uluslararası Tahıl Konseyi (IGC)

Uluslararası Tahıl Konseyi, en çok tüketilen tahıllarla ilgili 5 yıllık Arz ve Talep Tahmini’ni yayınladı. Raporda, global bilançonun sürdürülmesi ve ithalatçı ülkelerinin ihtiyaçlarının karşılanmaya devam etmesi için verimlilik artışı ve ticaretin önünü açan uygulamalar konusunda rehavete kapılmamak gerektiği vurgulanıyor.

Aşağıda göreceğim 2025/26 dönemine kadar beş yıllık muhtemel arz-talep senaryosu; genel varsayımlar, geçmiş trendler ve Covid-19 sonrası talep trendleriyle ilgili uzman görüşlerine dayanıyor.

Eğer verimdeki artış bu şekilde devam eder ve hava şartları normal seyrederse, global tahıl üretimi (buğday ve iri taneli tahıllar) 2025/26 dönemine kadar üst üste rekorlar kıracak. Bu üretim, talepte beklenen artışı karşılamak için yeterli olacak fakat stoklara çok az katkı yapacak ve toplam tahıl stok kullanım oranı biraz daralacak.

Mısır stoklarının, son sezonlara kıyasla daha yavaş eriyeceği tahmin edilse de mısır arzı talebe göre nispeten az olacak. Diğer tahılların stoklarında ise önemli bir değişiklik beklenmiyor.

Uluslararası tahıl ticaretinin, buğday ve mısır sevkiyatlarındaki artışın katkısıyla her yıl ortalama yüzde 2 artacağı tahmin ediliyor. Büyük ihracatçıların dünya buğday ticaretindeki toplam payı beş yıl boyunca %93’te kalacak fakat bu ülkelerin payları değişecek. Buğday ticaretindeki artış, daha çok öğütmelik buğdaydan kaynaklanacak.

Mısır ticaretinde yıllık bazda artışın son yıllara göre daha yavaş olması bekleniyor. Mısır sevkiyatlarındaki artış daha çok gelişmekte olan ülkelerdeki yem ihtiyacından kaynaklanacak. Dört büyük ihracatçı ülkenin global mısır ticaretindeki payı hafif şekilde artacak ve önümüzdeki beş yıl boyunca ortalama %89 olacak.

Soya fasulyesinde verimdeki ve ekim alanlarındaki artış sayesinde global üretimin orta vadede üst üste rekorlar kıracağı ancak 2021/22 dönemindeki güçlü büyüme sonraki dönemlerde yavaşlayarak devam edecek. Asya ve Amerika pazarları, önümüzdeki beş yıl boyunca soya fasulyesi talebini şekillendirmeyi sürdürecek. Soya yağı kullanımının artmasında hem gıda sektörü hem de endüstriyel (biyodizel) amaçlı tüketim katkı sağlayacak. Büyük ihracatçılardaki üretim artışı sayesinde global stoklarda mütevazı bir artış bekleniyor.

Global soya fasulyesi ticareti de kademeli olarak artacak fakat bu artış geçmiştekine göre daha düşük bir hızda olacak. Çin’in global ticaretteki payı yüzde 60 civarında olmaya devam edecek. Asya’daki diğer ithalatçıların payı artarken, kolza arzının sıkı olması beklenen Avrupa Birliği de önemli pazarlar arasında yer alacak. Brezilya, soya fasulyesi tedarikinde rakipsiz olmayı sürdürecek.

Dünya genelinde pirinç üretimi, önümüzdeki beş yıl boyunca artış eğiliminde olacak. Asya’daki önemli pirinç üretim merkezlerinde ekim alanlarında artış imkanı sınırlı. Üretimdeki artış ise verime bağlı olarak elde edilecek. Sahraaltı Afrika’da ise pirinç ekimine yönelik teşvikler sayesinde üretimin hızlı bir şekilde artması bekleniyor. Nüfus artışı 2025/26 dönemine kadar daha fazla gıda ihtiyacına yol açacak. Bununla birlikte, Uzakdoğu’da tüketim alışkanlıklarının değişmesi, pirinç talebindeki artışı frenleyebilir. Buna, stokların genel olarak istikrara kavuşması beklenen Çin de dahil olacak. Buna rağmen, Hindistan’ın etkisiyle global stoklar artacak. Sahraaltı Afrika’daki talep artışından dolayı ticaret hız kazanacak. Hindistan ise en büyük ihracatçı unvanını koruyacak.

Bu çalışma, 8-9 Haziran 2021’de düzenlenecek olan bir sonraki IGC konferansının temelini oluşturacak. Konferansta, 36 uluslararası konuşmacı, global tahıl piyasasındaki başlıca riskleri ve güçlü yanları ele alacak. Bu kapsamda; tahılların dinamik dolaşımını garanti altına alacak ticaret politikalarının geliştirilmesi, gelişmekte olan ülkeler için ticareti kolaylaştıracak finansman yöntemleri ve Tahıl Tedarik Zincirinin iklim değişikliği ile mücadele çabalarına adapte edilmesi gibi konular üzerinde durulacak. Konferans için kayıt dönemi başladı: https://www.igc.int/en/conference/confhome.aspx