Dünyanın en büyük buğday ithalatçılarından biri olan Mısır, yaklaşık 30 yıldır üyesi bulunduğu Birleşmiş Milletler (BM) Hububat Ticaret Sözleşmesi’nden (The Grains Trade Convention-GTC) haziran ayı sonu itibariyle çekileceğini açıkladı. Mısır’ın çekilme kararı, anlaşmaya imza atan diğer ülkeler arasında şaşkınlığa neden oldu.

Mısır, tahıl ticaretinde uluslararası işbirliğini sağlamak, hububat sektöründe şeffaflık ve adil koşulların sağlanmasını teşvik etmek, tahıl piyasasında istikrarın sağlanmasına katkıda bulunmak ve küresel gıda güvenliğini artırmak amacıyla kurulan BM Hububat Ticaret Sözleşmesi’nden çekiliyor.  Mısır’ın, 30 yıldır üye bulunduğu sözleşmeden çekilmesi, tahıl piyasalarında Ukrayna'daki savaş dolayısıyla çalkantıların ve küresel gıda güvenliğine ilişkin endişelerin yaşandığı bir döneme denk geliyor.  Mısır, tahıl ticaretini kapsayan tek uluslararası anlaşma olan GTC'yi 1995'te imzaladı ve 1949'dan beri GTC’yi yöneten Uluslararası Tahıl Konseyi’nin (IGC)bir üyesiydi.

Mısır’ın kararını değerlendiren IGC Genel Direktörü Arnaud Petit, “Bu, önceden bilgi verilmeden geldi. IGC'deki bazı delegasyonlar karara şaşırdı ve üzüldü.” dedi. Petit, bazı üyelerin Mısır'dan kararını yeniden gözden geçirmesini isteyeceğini söyledi.

Mısır Dışişleri Bakanlığı,  kararın, konsey  üyeliğinin ülkeye ‘katma değer sağlamadığı’ değerlendirmesinin sonucunda verildiğini bildirdi. Ancak kararın arkasında, Mısır ekonomisinin, Rusya-Ukrayna savaşından büyük ölçüde etkilenmesinin yattığına dair iddialar var.  Yerel para birimi son bir yılda üç kez devalüe edilen ve ABD doları karşısında yüzde 50 değer kaybeden Mısır’ın yaklaşık 58 bin dolar tutarındaki yıllık üyelik ücretini ödemek istemediği ifade ediliyor. 

Savaşın ekonomik etkisi, Mısır'daki döviz krizini şiddetlendirerek ithalatta yavaşlamaya, limanlarda mal yığılmasına ve IMF'den 3 milyar dolarlık bir mali destek paketine başvurmasına yol açmıştı. Mısır hükümeti, ocak ayında bakanlıklara zorunlu olmayan harcamaları kısma talimatı vermişti.

Söz konusu kararda, döviz krizinin büyük bir etkisi olduğunu anlayabildiklerini, döviz kuru maliyetinin gerçekten tahıl ithalatçısı ülkeler için çifte yük getirdiğini kaydeden IGC Direktörü Petit, Mısır'ı döviz sıkıntısından kaynaklı ‘kısa vadeli sorunun’ ötesine bakmaya çağırdı, piyasa şeffaflığının, küresel pazarda spekülasyon ve oynaklıktan kaçınmanın tek yolu olduğunu belirtti.

Konsey, buğday, mısır, soya fasulyesi ve pirinç gibi 22 tarımsal emtianın fiyatlarını günlük olarak izliyor ve bu bilgileri üyelerle düzenli olarak paylaşıyor. Üyelik ücretleri, ülkelerin küresel tahıl ticaretindeki payına göre hesaplanıyor.  Türkiye, AB, İngiltere, ABD, Rusya ve Ukrayna da dahil olmak üzere otuz beş tahıl ihracatçısı ve ithalatçısının sözleşmede imzası bulunuyor.  

Mısır’ın anlaşmadan çekilmesinin tahıl piyasası üzerinde bir etki yapması beklenmiyor. Ancak Mısır'ın tahıl piyasasında şeffaflığı sağlayan çok uluslu bir organizasyondan ayrılmasının endişe verici olarak görülebileceği ifade ediliyor.

Ukrayna'daki savaş, geçen yıl Mısır'ın buğday alımlarını sekteye uğrattı ve Kahire yönetimi, buğday arzını çeşitlendirmeye çalışarak aralarında Hindistan'ın da bulunduğu ülkelerle görüşmeler yaptı. Bu çabalara rağmen Mısır, buğday rezervlerini artırmak için rekabetçi fiyatlarından dolayı Rusya’ya bel bağladı.