“Uluslararası Tahıl Konseyi IGC’nin 1 Nisan 2015 tarihli raporuna göre dünya pirinç üretimi artmaya devam ediyor. IGC raporuna göre dünya pirinç üretimi 2012/13 sezonunda 472 milyon tona, 2013/14 sezonunda ise 478 milyon tona ulaştı. IGC’nin 2014/15 sezonuna ilişkin tahmini ise 479 milyon ton. IGC’nin 2015/16 sezonu Şubat tahmini 5 milyon ton, Nisan tahmini ise 6 milyon tonluk düşüşe işaret ediyor. 2016/17 sezonuna dair öngörüler ise 485 milyon ton olarak kaydedilmiş.”
Pirinç, buğday ve mısırdan sonra en çok üretimi gerçekleştirilen üçüncü büyük tahıl ürünü olmakla birlikte özellikle Asya kıtasında temel gıda olarak tüketilmektedir. Pirinç büyük ölçüde insan beslenmesi için üretilmekte ve temel gıda olarak insanlar tarafından tüketilen besinlerin beşte birini oluşturmaktadır. M.Ö. 2500’lü yıllarda tüketilmeye başlanan pirincin dünyaya Çin’den yayıldığı sanılmaktadır. Pirincin ayrıca Sri Lanka ve Hindistan gibi ülkelere de Çin üzerinden geçtiği tahmin edilmektedir. Batının pirinç ile tanışması ise M.S. 300’lü yıllara denk gelmektedir. Amerika kıtasına 17. yy sonlarında geldiği tahmin edilen kültür bitkisi çeltiğin, Türkiye’ye de 500 yıl önce geldiği düşünülmektedir.
Pirinç, diğer tahıllara kıyasla içeriğinde daha az protein barındırmaktadır. Ancak amino asitlerce zengin oluşu pirinci insan beslenmesinde buğdaydan sonra en çok tüketilen ürünlerden biri haline getirmiştir. Yetişme koşulları açısından dünyada çeltik üretiminin en verimli şekilde yapıldığı bölgeler tropikal ve ılıman bölgelerdir. Dünyadaki tarım alanları yaklaşık 1,5 milyar hektar olarak bilinmektedir ve tahıllar bu alanların 700 milyon hektarını kaplamaktadır. Tahılların üretiminde kullanılan bu alanların yaklaşık yüzde 22’si de çeltik üretimine ayrılmıştır. Dünya genelindeki çeltik arazilerinde en yüksek paya sahip ülkeler ise Çin, Hindistan ve Endonezya’dır.
DÜNYA PİRİNÇ ÜRETİMİ VE ÜRETİCİ ÜLKELER
Uluslararası Tahıl Konseyi IGC’nin 1 Nisan 2015 tarihli raporuna göre dünya pirinç üretimi artmaya devam ediyor. IGC raporuna göre dünya pirinç üretimi 2012/13 sezonunda 472 milyon tona, 2013/14 sezonunda ise 478 milyon tona ulaştı. IGC’nin 2014/15 sezonuna ilişkin tahmini ise 479 milyon ton. IGC’nin 2015/16 sezonu Şubat tahmini 5 milyon ton, Nisan tahmini ise 6 milyon tonluk düşüşe işaret ediyor. 2016/17 sezonuna dair öngörüler ise 485 milyon ton olarak kaydedilmiş.
Dünya pirinç üretimine dair veri açıklayan USDA’nın 2014/15 sezonundaki ilk 15 listesine baktığımızda, 2013/14 sezonunda 142,5 milyon tonluk pirinç üretimi gerçekleştiren Çin, 2014/15 sezonunda üretimini 144,5 milyon tona çıkarmıştır. USDA’nın 2015/16 tahmini ise Çin’in pirinç üretiminde 1,5 milyon tonluk artışa işaret etmektedir. Hindistan için açıklanan verilerde ise düşüş göze çarpmaktadır. USDA verilerine göre 2013/14 sezonunda 106,6 milyon ton pirinç üretimi gerçekleştiren Hindistan, 2014/15 sezonunda 1 milyon tonluk düşüşle 105,4 milyon tonluk üretim gerçekleştirecek. Hindistan’ın 2015/16 sezonu pirinç üretimine dair tahminler ise 103 milyon ton. 2014/15 verileri bazında Çin ve Hindistan’ı 35,5 milyon ton pirinç üretimiyle Endonezya, 34,5 ile Bangladeş, 28,1 milyon ton ile Vietnam, 18,7 milyon ton ile Tayland, 12,6 milyon ton ile Burma, 11,9 milyon ton ile Filipinler, 8,4 milyon ton ile Brezilya, 7,8 milyon ton ile Japonya ve 7,1 milyon ton ile ABD takip ediyor.
Çin ve Hindistan, dünya pirinç üretiminde olduğu gibi tüketiminde de ilk sıralardaki yerlerini korumaya devam ediyor. USDA verilerine göre 2014/15 sezonunda 148 milyon ton olan Çin’in pirinç tüketimi, 2015/16 sezonunda 150,3 milyon tona; 98,7 milyon ton olan Hindistan’ın pirinç tüketimi ise 98,2 milyon tona ulaşacak. Pirinç üretimindeki dünya sıralaması tüketimde de hemen hemen aynı şekilde devam ediyor. USDA verilerine göre dünya pirinç tüketiminde Çin ve Hindistan’ı 38,3 milyon ton pirinç tüketimiyle Endonezya, 35,1 milyon ton ile Bangladeş, 22 milyon ton ile Vietnam, 13,2 milyon ton ile Filipinler, 10,9 milyon ton ile Tayland, 10,6 milyon ton ile Burma, 8,6 milyon ton ile Japonya ve 7,9 milyon ton ile Brezilya takip etmektedir. Üretim ve tüketim verileri, söz konusu ülkelerin gerçekleştirdikleri pirinç üretimlerinin önemli bir bölümünü kendi iç tüketimleri için değerlendirdiklerini göstermektedir.
DÜNYA PİRİNÇ TİCARETİ
Dünyadaki pirinç üretiminin yaklaşık 41-42 milyon tonu uluslararası ticarete konu olmaktadır. Üretime paralel olarak dünya pirinç ihracatında da en büyük pay Asya ülkelerine aittir. Asya ülkelerini ABD ile Güney Amerika ülkeleri takip etmektedir. USDA’nın verilerine göre 2014/15 sezonunda dünya pirinç ihracatında en yüksek pay, 11 milyon ton ile Hindistan’a aittir. Hindistan 2011/12 sezonunda 10,2 milyon ton pirinç ihracatı gerçekleştirmiş ve bu miktarı 2012/13 sezonunda 10,4 milyon tona, 2013/14 sezonunda 11,5 milyon tona yükseltmiştir. Hindistan’ın 2015/16 sezonunda da 9 milyon ton civarında pirinç ihraç etmesi bekleniyor.
Hindistan’ı 2014/15 sezonunda 9,7 milyon ton pirinç ihracatıyla Tayland takip etmektedir. USDA verilerine göre Tayland 2011/12 ve 2012/2013 sezonlarında 6,9 ve 6,7 milyon ton pirinç ihracatı gerçekleştirmiş ve bu miktarı 2013/14 sezonunda 10,9 milyon tona çıkarmıştır. Tayland’ın ihracatındaki artışı 2015/16 sezonunda da devam ettirerek 10 milyon tona ulaşması öngörülmektedir.
Vietnam, en büyük 10 pirinç ihracatçısı sıralamasında Hindistan ve Tayland’ın hemen ardından gelmektedir. 2011/12 sezonunda 7,7 milyon ton pirinç ihraç eden Vietnam, bu miktarı 2012/13 sezonunda 6,7 milyon tona, 2013/14 sezonunda ise 6,3 milyon tona düşürmüştür. Vietnam, 2014/15 sezonunda ise yeniden artışa geçerek 6,6 milyon tona ulaşmıştır. Ülkenin 2015/16 sezonunda da 7 milyon ton civarında ihracat gerçekleştireceği öngörülmektedir. 2014/15 sezonu verilerine göre dünya pirinç ihracatında Tayland, Hindistan ve Vietnam’ı 4 milyon ton ihracatla Pakistan, 3,4 milyon ton ile ABD, 1,7 milyon ton ile Burma ve 1,1 milyon ton ile Kamboçya takip etmektedir.
Pirinç ithalatında ise en büyük pay Çin’e aittir. Pirinç üretiminde ilk sırada yer alan Çin, gerçekleştirdiği üretimle iç tüketimi karşılayamamakta, bu yüzden de ithalata başvurmaktadır. Çin, 2011/12, 2012/13 ve 2013/14 sezonlarında 3 ile 4,5 milyon ton arasında pirinç ithalatı gerçekleştirmiş ve bu miktarı 2014/15 sezonunda 5,1 milyon tona çıkarmıştır. Çin’in pirinç ithalatının 2015/16 sezonunda 5 milyon tona ulaştığı tahmin edilmektedir.
Çin’in hemen ardından gelen Nijerya ise 2011/12, 2012/13 ve 2013/14 sezonlarında gerçekleştirdiği 3,4, 2,4 ve 3,2 milyon tonluk pirinç ithalatını 2014/15 sezonunda 3 milyon tona yükseltmiştir. Nijerya’nın 2015/16 sezonunda 2,5 milyon ton civarına pirinç ithal ettiği tahmin edilmektedir.
Çin ve Nijerya’nın ardından üçüncü sırayı alan Filipinler ise 2011/12 sezonunda 1,5 milyon ton, 2012/13 sezonunda 1 milyon ton, 2013/14 sezonunda ise 1,8 milyon ton pirinç ithalatı gerçekleştirmiştir. Bu miktar 2014/15 sezonunda 2 milyon tona çıkmıştır. 2015/16 sezonunda Filipinlerin pirinç ithalatının 2 milyon ton olduğu tahmin edilmektedir.
2014/15 sezonu verilerine göre dünya pirinç ithalatında Çin, Nijerya ve Filipinleri 1,7 milyon ton pirinç ithalatıyla AB ülkeleri, 1,4 milyon tonla Suudi Arabistan, 1,3 milyon tonla Iran, 1,1 milyon tonla Endonezya ve Fildişi Sahili, 1 milyon tonla Malezya ve Irak takip etmektedir.
TÜRKİYE’DE PİRİNÇ ÜRETİMİ
Çeltik ekim alanlarının Türkiye’de giderek yaygınlaştırılmasıyla pirinç üretimi de artmıştır. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) verileri incelendiğinde Türkiye’de 2010 yılında yaklaşık 99 bin hektarlık alanda gerçekleştirilen çeltik ekiminin 2012 ve 2013 yıllarında 110 bin hektarın üzerine çıktığı görülmektedir. 2014/15 sezonunda da 110 bin hektarda devam eden ekim alanlarının 2015 yılında 115 bin hektara çıktığı görülmektedir. Birim alandan alınan verimde 2009 ve 2011 yılları arasında artış görülürken, 2012 ve 2014 yıllarında düşüş yaşanmıştır. 2015 yılında birim alanında alınan verim 794 kg/dekar olarak kaydedilmiştir.
Çeltik üretim miktarına bakıldığında 2010 yılında 860 bin ton olan üretimin 2011 yılında 900 bin tona yükseldiği görülmektedir. Türkiye’nin çeltik üretimi 2012 yılında 880 bin tona düşmüş, 2013 yılında yeniden 900 bin ton seviyesine yükselmiş, 2014 yılında ise 830 bin tona gerilemiştir. 2015 yılında kaydedilen çeltik üretimi ise 920 bin tondur.
TÜRKİYE PİRİNÇ İTHALATI VE İHRACATI
Türkiye’de pirinç üretimi her yıl artış göstermesine rağmen tüketimi karşılayacak seviyeye henüz ulaşamamıştır. Bu yüzden iç piyasanın ihtiyacını karşılamak adına ithalata başvurulmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre 2010 yılında 535 bin ton civarında gerçekleşen Türkiye’nin pirinç ithalatı, 2011 yılında 349 bin tona, 2012 yılında 263 bin tona gerilemiştir. 2013 yılında bir miktar artarak 283 bin tona ulaşan pirinç ithalatı, 2014 yılında ise önemli bir artışla 493 bin tona yükselmiştir. 2015 yılında ise tekrar gerileyerek 312 bin tona düşmüştür. 2013 yılında gerçekleştirilen ithalatın değer bazındaki karşılığı 150 milyon dolarken, 2014 yılında pirinç ithalatına 277 milyon dolar harcanmıştır. 2015 yılındaki ithalatın değer bazındaki karşılığı ise 166 milyon dolardır.
Türkiye’de pirinç ihracat miktarı ise ithalata göre son derece kısıtlı olduğu görülmektedir. 100 bini aşmayan pirinç ihracat miktarlarıyla Türkiye başta Suriye olmak üzere, Irak, Ürdün ve Sudan’a ihracat gerçekleştirmektedir. 2010 yılında 51 bin ton olan Türkiye’nin pirinç ihracatı 2012 yılında 98 bin tona kadar yükselmiş ancak sonraki yıllarda yeniden düşüşe geçmiştir. Türkiye’nin 2012 yılında gerçekleştirdiği 98 bin tonluk ihracatın değer olarak karşılığı ise 74 milyon dolardır.