Röportaj / Namık Kemal Parlak

Olumsuz hava şartları ve kuraklık, Kuzey Amerika ve Rusya’da buğday üretimini vurdu. Büyük ihracatçıların üretim beklentilerinin daralması ve arzın daralmasına dair endişeleri ile buğday fiyatları daha da yükseldi. Cezayir, Türkiye ve Pakistan gibi ithalatçı ülkeler son zamanlarda büyük miktarlarda buğday satın aldı. Ancak buğday ithalatçıları yükselen fiyatlar sebebiyle endişeli. Buğdayda ihracat fiyatları ne kadar artacak? Piyasaları hangi faktörler yönlendirecek?  Dünyanın buğday ihracat şampiyonu Rusya’nın bu seneki buğday arzı ne durumda? 

Bu soruları, tahıl piyasalarının en güvenilir analistlerinden biri olan Rus tarım danışmanlığı firması SovEcon’un Genel Müdürü Andrey Sizov’a sorduk. SovEcon, tüccarların ve değirmencilerin daha iyi ticaret yapmalarını veya risklerini yönetmelerini sağlayan tutarlı veriler ve bölgeye dair isabetli analizler sunan, Karadeniz tahıl piyasalarına odaklanan en eski araştırma firması olarak öne çıkıyor. SovEcon Genel Müdürü Sizov da Wall Street Journal, Financial Times, Bloomberg ve Reuters gibi uluslararası basın tarafından özellikle Karadeniz tahıl piyasasıyla ilgili olarak görüşüne başvurulan uzmanların başında geliyor. 

Kötü hava koşullarının ve Rusya’nın buğday ihracat vergisinin buğday üretimini olumsuz etkilediğini belirten Sizov, bu sezon Rusya’nın 75,5 milyon tonluk buğday üretimiyle son yılların ortalamasının altında kalacağını öngörüyor. Sizov, “Ayrıca, ihracat vergisi nedeniyle Rus çiftçilerinin kâr marjlarının düşmesi nedeniyle kışlık buğdayda yaklaşık 1 milyon hektarlık ciddi bir düşüş bekliyoruz. Korkarım bu vergiler kalırsa bu eğilim devam edecek.” uyarısında bulunuyor.

Bu sezon için buğdayın en az 330$/tondan alıcı bulacağını dile getiren Sizov, “Fiyatların ton başına 350 dolara kadar yükseldiğini görebiliriz.” tahmininde bulunuyor.

Sayın Sizov, Financial Times’da 26 Eylül’de yayınlanan makalenizde, Rus hükümetinin tahıl ihracatını vergilendirmesinin tahıl pazarındaki lider konumuna zarar verebileceğini söylediniz. Bu uyarının sebepleri nelerdir? Bu konuda ne gibi işaretler görüyorsunuz?

İlk sorunun cevabı aslında basit. Şu anda çiftçiler için çok elverişsiz bir durum var. Tahıl fiyatları düzenleniyor, bir eşik var. Buğday için ton başına 200 dolar. Arpa ve mısır için ton başına 185 dolar. Ve bunun üzerindeki her şey %70 oranında vergilendiriliyor. Yani örneğin FOB fiyatı kabaca şimdi olduğu gibi ton başına 300$ ise, bu 70$ civarında bir paranın çiftçinin cebinden alınacağı anlamına geliyor. Dolayısıyla, çiftçilerin küresel pazardaki fiyat artışının sadece %30’unu aldığı anlamına da geliyor. Bu nedenle tahıl fiyatları ve yağlı tohum fiyatları ciddi ölçüde düzenlendi. Bir üst sınır var ve tüm temel ürünlerin fiyatları düzenlemeye tabi tutuldu. Bunlar yaşanırken, girdi fiyatlarında ise bir düzenleme söz konusu değil. Tüm dünyada gördüğümüz gibi gübre, kimyasal ve makine vb. gibi tüm tarımsal girdilerde fiyatlar sürekli olarak artıyor. Gübre fiyatları şimdiden iki katından fazla arttı. Bu, maliyetler hızla artarken ürün fiyatlarının aşağı yukarı sabit olduğu anlamına geliyor. Bu yüzden Rus çiftçiler için marjlarda hızlı bir düşüş görmeyi bekliyoruz. Zaten bu şimdiden yaşanmaya başladı. Bu durum, er ya da geç üretimde düşüşe veya başka bir ürüne kayılmasına yol açacak veya bazı durumlarda sadece ekili alanı kesme yoluna gidilecek.