BLOG

Ukrayna, tahıl ihracatı için alternatif rota arayışında

27 Eylül 20234 dk okuma Editör

Kiev, Rusya’nın Karadeniz tahıl koridoru anlaşmasından çekilmesi ve bunun sonucunda Ukrayna’nın deniz yolu üzerinden tahıl ihracatının askıya alınmasının ardından tahılını dünya pazarlarına ulaştırmak için alternatif yollar arıyor. Gündeme getirilen güzergahlar, önemli bir destek sağlasa da Ukrayna’nın tahıl ihracat taleplerini etkin bir şekilde karşılamak için önemli yatırımlar ve genişletmeye ihtiyaç duyulacak.

Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması’nın askıya alınması, Ukrayna’nın tahıl ihracatı için büyük zorluklar yaratırken, tarım ürünlerinin dünya pazarlarına istikrarlı bir şekilde akışını sağlamak için alternatif güzergâhlar aranmasına yol açtı. Tuna Nehri, AB Dayanışma Hatları, Baltık ve Balkan rotaları, uygulanabilir seçenekler sunuyor. Ancak her seçeneğin kendine özgü sınırlamaları ve maliyetleri bulunuyor. Uzmanlara göre Karadeniz limanlarının kullanımına son verilmesi Ukrayna’nın aylık ihracat potansiyelini yaklaşık yarı yarıya azaltarak 7-8 milyon tondan 4 milyon tona düşürebilir ve aynı zamanda lojistik zorlukları da beraberinde getirebilir.

TUNA NEHRİ 

Romanya sınırındaki Tuna Nehri boyunca uzanan Ukrayna limanları, tahıl ihracatı için uygun bir alternatif rota sunuyor.  Ukrayna tahılı, mavnalarla önce Romanya’nın Karadeniz limanı Köstence’ye, oradan da büyük gemilerle dünya pazarlarına gönderiliyor. Geçtiğimiz yıl, Tuna Nehri boyunca ihraç edilen tahıl hacmi ayda 1,4 milyon tondan 2 milyon tona çıktı. 2022 yılında Ukrayna’nın Tuna limanlarına yapılan yatırımlar 15 milyon dolara ulaştı. Ukrayna Deniz Limanları İdaresi, İzmail ve Reni’de altyapı hazırlayarak konteyner aktarımını ve ek liman kapasitelerini kolaylaştırdı. Tuna limanları, Rusya’nın temmuz ayında tahıl anlaşmasından çekilmesi öncesinde Ukrayna tahıl ihracatının yaklaşık dörtte birini gerçekleştiriyordu. Ancak o zamandan bu yana limanlar Ukrayna tahılı ana çıkış yollarından biri haline geldi. Ancak Rusya’nın, anlaşmadan çekilmesinden sonra İzmail ve Reni limanlarını hedef alması, bu güzergâhın uygunluğu ve güvenliği konusunda endişelere yol açtı. 

AB DAYANIŞMA HATTI

Mayıs 2022’de Avrupa Komisyonu, Ukrayna ihracatına demiryolu, karayolu ve iç su yolları üzerinden alternatif rotalar oluşturmak üzere Dayanışma Hattı Eylem Planı’nı hayata geçirdi. Bu rota Bulgaristan, Macaristan, Polonya, Romanya ve Slovakya’dan geçiyor. İlave demiryolu araçlarının, gemilerin, kamyonların seferber edilmesi, ulaşım ağlarının ve aktarma terminallerinin iyileştirilmesi, Ukrayna’nın savaş zamanı ihracatının %60’ını oluşturan aylık yaklaşık 4 milyon ton tahıl ve yağlı tohum ihracatını mümkün kıldı. 

Rusya’nın tahıl anlaşmasından çekilmesinin ardından AB Tarım Komiseri Janusz Wojciechowski, birliğin Ukrayna’nın tarım ürünlerinin neredeyse tamamını ihraç etmeye hazır olduğunu söyledi. Ancak bu çaba, Ukrayna tahılının bir kısmının kendi iç pazarlarına yönlendirilerek kendi mahsullerinin fiyatlarını düşüreceğinden korkan AB üyesi bazı komşu ülkelerin çiftçilerinden gelen siyasi baskı sebebiyle karmaşık bir hal almış durumda.

BALTIK ROTASI

Baltık devletleri, Baltık rotası limanı için demiryolu kapasitesinin artırılması konusunda Avrupa Komisyonu’ndan resmi olarak yardım istedi. Baltık rotası, tahılın Polonya üzerinden Baltık ülkelerindeki limanlara taşınmasını öngörüyor. Bu rota yıllık 25 milyon ton ihracat kapasitesi sunsa da lojistik maliyetlerin görece yüksek olması düşündürüyor. 

BALKAN GÜZERGAHI

Benzer şekilde, Hırvatistan’ın demiryolu ağını ve Adriyatik Denizi limanlarını Ukrayna tahılı için alternatif bir rota olarak sunduğu Balkan rotası da öneriliyor. Potansiyel ihracat hacimleri Ukrayna’nın ihtiyaçlarına kıyasla sınırlı olsa da Karadağ gibi komşu ülkelerin katılımıyla ek fırsatların ortaya çıkması söz konusu olabilir.

ROMANYA 

Tahıl koridoru anlaşmasının askıya alınması sonrası Romanya şu anda Ukrayna tahılının ana güzergahı konumunda.  Ancak Romanya’nın Köstence limanı yılda en fazla 27 milyon ton tarımsal ürün sevk etme kapasitesine sahip. Ukrayna’nın ihracat potansiyeli ise en az 30 milyon ton. Romanya’nın bu limandan 22 milyon tonluk tahıl sevk ettiği göz önüne alındığında kapasitenin bunu kaldırmayacağı ortada. Ancak Değirmenci’ye konuşan Romanya Tarım Bakanı Danışmanı Cezar Gheorghe, “İyi bir planlama ve akıllı çözümlerle zorluklar aşılabilir. Öncelikle, Ukrayna ve Romanya’nın ortak bir ekip oluşturarak işbirliği yapmaları gerekiyor. Ardından Sulina Kanalı’nı tam kapasite kullanmaları gerekiyor. Karadeniz’e çıkış için kullanılabilecek bir hat var ve daha sonra gemiler kıyı boyunca Romanya ve Bulgaristan karasularından geçerek İstanbul Boğazı’na ulaşabilir. Ayrıca Romanya karasularında, büyük gemilere mavnalardan, yüzer vinçlerle serbestçe yükleme yapabilirler. Bu da akıllıca bir çözüm olacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.

Alternatif rotalar potansiyel çözümler sunsa da savaş öncesinde aylık 7 milyon ton tahıl ve yağlı tohum sevk eden Ukrayna’nın Karadeniz limanlarının kapasitesini tam olarak karşılamaları mümkün görünmüyor. Ortaya atılan güzergahlar, önemli bir destek sağlasa da Ukrayna’nın tahıl ihracat taleplerini etkin bir şekilde karşılamak için önemli yatırımlar ve genişletmeye ihtiyaç duyulacak.

Haberler Kategorisindeki Yazılar
28 Mart 20242 dk okuma

Alapala, 2023’ü 15 ülkede 21 anahtar teslim proje ile tamamladı