Yıllık ortalama 16 milyon ton civarındaki pirinç ithalatının neredeyse yüzde 70’ini Hindistan’dan temin eden Sahra Altı Afrika ülkeleri, Yeni Delhi’nin ihracat yasaklarının ardından yeni tedarikçiler arıyor. Bu konuda en avantajlı tedarikçiler olarak Pakistan ve Tayland öne çıkıyor.
Hindistan'ın Temmuz 2023'te kısmi pirinç ihracat yasağını uygulamaya başlamasının ardından Sahra Altı Afrika'nın pirinç tedarik zincirinde değişim yaşanıyor. Bölgede pirinç ithalatı, toplam tüketimin yaklaşık yüzde 40'ını oluşturuyor ve Sahra Altı Afrika son yıllarda pirinçte Hindistan'a daha da bağımlı hale gelmişti. Hindistan'ın Sahra Altı Afrika'nın pirinç ithalatındaki yıllık payı, 2019-2022 yılları arasında rekabetçi fiyatlar sayesinde yüzde 31'den yüzde 66'ya kadar yükseldi. Hindistan, 2018'den bu yana 49 Sahra Altı Afrika ülkesinden 47'sine doğrudan pirinç ihraç ediyor. Hindistan'ın bölgeye yaptığı ihracatın yaklaşık yarısı Batı Afrika'daki beş ülkeye gidiyor: Benin, Senegal, Fildişi Sahili, Togo ve Gine. Benin üzerinden sevk edilen pirincin büyük bir kısmı da Nijerya'ya gidiyor.
Hindistan'ın Eylül 2022'de kırık pirinç ihracatını yasaklamasına rağmen, ihracat 2023'ün ilk yarısında büyük ölçüde Senegal gibi ülkelerin Hindistan'ın tedarikine erişimi sürdürmek için anlaşmalar yapmasının etkisiyle yavaşça toparlandı. Ancak Yeni Delhi’nin Temmuz 2023'te ihracat vergilerini yükseltmesi ve işlenmiş beyaz pirinç ihracatını yasaklamasından bu yana Sahra Altı Afrika'ya kırık pirinç ihracatı hızla azaldı.
Hindistan'ın ihracat kısıtlamaları, büyük ölçüde gönderilen pirincin türüne bağlı olarak bölgeyi farklı şekillerde etkiliyor. Hindistan'ın 2022 yılında bölgeye yaptığı pirinç ihracatının yaklaşık yarısı yarı pişmiş pirinçten oluşuyordu. Bu cins pirinç yüzde 20'lik bir vergi ile ihracat için uygun olmaya devam ediyor. Hindistan'ın Sahra Altı Afrika'ya ihracatının diğer yarısı olan beyaz pirinç ve kırık pirinç ise 2023 ihracat yasağından bu yana hızlı bir düşüş gösterdi. Basmati pirinci yasaktan muaf tutulmaya devam ediyor, ancak bölge nispeten yüksek fiyatları nedeniyle bu cins pirinci zaten çok az ithal ediyordu.
ABD Tarım Bakanlığı USDA’ya göre fiyat odaklı Afrikalı alıcılar için Pakistan, ihracat fiyatlarının başlıca üreticiler arasında en düşük seviyede olması ve son dönemdeki yüksek rekoltesi nedeniyle yakın vadede Hindistan'ın yerini alacak tedarikçi olabilir. Alternatif olarak, Sahra Altı Afrika bir önceki ana tedarikçi olan Tayland'a da yönelebilir. Tayland pirinci 2014'ten 2019'a kadar Sahra Altı Afrika'daki pazar payının hakimiydi. Ancak Tayland bölgedeki lider pazar payını 2020'de Hindistan’a kaptırdı.
Küresel pirinç fiyatları son 15 yılın en yüksek seviyelerinde seyrederken, bölgedeki tüketiciler yeni pirinç tedarikçileri bulmak veya yerel pirinç üretimini artırmak yerine alternatif gıda çeşidi olarak yumru köklü bitkilere ve yerel tahıllara da yönelebilir. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'ne (FAO) göre manyok, yer elması ve patates gibi bitkiler, Sahra Altı Afrika'nın belirli bölgelerinde tüketilen kalorilerin yaklaşık yüzde 20'sini oluşturuyor. Bölgede mısır ve buğday tüketiminin de 2023/24 sezonunda bir miktar yükselmesi beklenirken, ithalatın sırasıyla yüzde 6 ve yüzde 8 artması öngörülüyor.