Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu dün Ankara’da Rus mevkidaşı Lavrov ile Karadeniz’de tahıl koridoru açılması planını görüştü. Çavuşoğlu, BM’nin tahıl koridoru planı için ‘makul ve uygulanabilir’ derken, Lavrov ise tahıl krizinin çözümü için öncelikle Ukrayna’nın, limanlardaki mayınları temizlemesi gerektiğini söyledi.

Ankara, Ukrayna’daki savaşın, küresel çapta bir gıda krizine yol açabileceği yönündeki endişelerin arttığı bir dönemde, tahıl piyasaları açısından kritik bir toplantıya ev sahipliği yaptı. Ukrayna limanlarındaki ablukanın kaldırılıp Ukrayna tahılının dünya pazarlarına gönderilmesine izin verilmesi yönündeki baskılar artarken, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Karadeniz’de bir tahıl koridoru açılması planını görüşmek üzere Ankara’ya geldi. Lavrov’un, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile yaptığı görüşmenin ana gündemlerinden biri gıda krizinin çözülmesi ve Ukrayna'dan dünyaya tahıl taşıyacak gemilerin geçiş güvenliği oldu.

Çavuşoğlu görüşme sonrası düzenlenen ortak basın toplantısında Birleşmiş Milletler'in (BM), Ukrayna’dan tahıl sevkiyatlarını yeniden başlatmak üzere Türkiye, Ukrayna ve Rusya arasında bir mekanizma oluşturulmasını öngören planını “makul ve uygulanabilir” gördüklerini söyledi. Bu planı hem Ukrayna hem de Rusya'nın kabul etmesi gerektiğini belirten Çavuşoğlu, böyle bir mekanizmaya İstanbul'da ev sahipliği yapabileceklerini taraflara ilettiklerini dile getirdi. Dünyanın hem Rusya'dan hem de Ukrayna'dan ihraç edilecek ürünlere ihtiyacı olduğunu vurgulayan Bakan Çavuşoğlu, Ukrayna’nın tahıl ürünleri, ayçiçek ve ayçiçek yağını piyasalara ulaştırması karşılığında Rusya’nın ihracatına engelleme yapılmaması talebini de Ankara’nın son derece meşru ve haklı bir talep olarak gördüğünü belirtti. Çavuşoğlu, “Bu konuyu sadece ‘Rusya Federasyonu’nun ihraç ettiği tahıl ve gübre yaptırımlara dahil edilmedi’ diyerek geçiştirmek de doğru değil. Son zamanlardaki açıklamalarda bunu görüyoruz. Oysa bu ürünleri taşıyacak gemilerin sigorta edilmesi, lojistik konular, limanlara ulaşabilmesi, yanaşabilmesi, verilecek servisler ve ödemelerle ilgili yani bankacılıkla ilgili işlemler konusunda da gerekli adımların atılması gerektiğini düşünüyoruz. Yani dünyanın, hem Ukrayna hem de Rusya Federasyonu'nun ihraç edeceği ürünlere ihtiyacı varsa bunun önünü hep birlikte açmamızda fayda var diye düşünüyoruz. Burada önemli olan ortak anlayışa dayanan bir mekanizmanın tesis edilmesidir.” değerlendirmesinde bulundu.

LAVROV: KİEV MAYINSIZLAŞTIRMAYA HAZIRSA BİZ DE HAZIRIZ

Lavrov ise Rusya'nın, Ukrayna limanlarından çıkışları engellediğine ilişkin haberlerin gerçeği yansıtmadığını söylerken,  tahıl krizinin çözümü için Kiev’i limanlardaki mayınları temizlemeye çağırdı. Lavrov, “Ukraynalılar mayınsızlaştırma faaliyetine hazır olduklarını beyan ediyor. Ukrayna, mayınsızlaştırma faaliyetine hazırsa, biz de görüşmeye hazırız. Bizim tarafta herhangi bir engel yok. Ukrayna limanlarını mayınlardan temizlerse biz de gemilerin çıkışı için adımlar atarız.” dedi. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'nin gemilere karşı kullanmak üzere silah istemesinin Ukrayna'nın hedefini açıkça ortaya koyduğunu söyleyen Rus bakan, Zelenskiy'nin Ukrayna limanlarındaki mayınların temizlenmesine de karşı olduğunu savunarak, “Top onlarda, problem bizde değil.” diye konuştu.

Küresel gıda krizi endişelerine de katılmadığını belirten Lavrov, Kiev’in tahıl ürünlerinin çıkışı konusunu bir facia olarak göstermeye çalıştığını, Ukrayna'dan dünyaya ihraç edilen tahılın payının sadece yüzde 1 olduğunu ve bunun gıda krizine yol açmayacağını savundu.

Rusya'nın 24 Şubat'ta Ukrayna'ya girmesinden bu yana Ukrayna limanlarından tahıl sevkiyatı yapılamıyor. Dünyanın önemli tahıl üreticileri arasında yer alan Ukrayna’da 20 milyon tondan fazla tahılın silolarda mahsur kaldığı ifade ediliyor. Dünya buğday ihracatının yüzde 12’sini, mısır ihracatının yüzde 15’ini ve ayçiçek ihracatının yarısını karşılayan Ukrayna, işgal öncesi ayda ortalama 4.5 milyon ton tarımsal ürünü uluslararası pazarlara sevk ediyordu.

KİEV’DEN LAVROV’A TEPKİ

Ankara’daki görüşmeleri yakından takip eden Kiev ise Lavrov’un açıklamalarına tepki gösterdi. Ukrayna Dışişleri Bakanlığı Oleg Nikolenko, Lavrov'un limanların güvenliği konusunda verdiği güvenceyi ‘boş söz’ olarak nitelendirdi. Nikolenko, sahil bölgelerini korumak için askeri ekipmana ve Karadeniz'deki ihracat güzergahlarında denetim için donanma misyonuna ihtiyaç olduğunu ifade ederek, “Rusya'nın tahıl koridorlarını Ukrayna'nın güneyine saldırmak için kullanmasına izin verilemez.” diye konuştu. Ukrayna'nın Ankara Büyükelçisi Vasil Bodnar da Lavrov-Çavuşoğlu görüşmesiyle ilgili olarak, “Şu an için üzerinde uzlaşılmış uygun bir anlaşmanın olmadığı anlaşılıyor. Ukrayna tahıl ihracatının Karadeniz üzerinden güvenceye alınmasına yönelik Kiev'in katılımı olmadan hiçbir anlaşma mümkün değil.” dedi. Rusya'nın tahıl taşıyan gemilerin denetlenmesi sürecine dahil olmaya çalıştığını kaydeden Ukraynalı diplomat, Moskova'yı gerçekçi olmayan teklifler getirmekle suçladı.

Dünya tahıl piyasası açısından kritik önemdeki buluşma öncesi Rus İzvestiya gazetesinde yayınlanan bir haberde Rusya, Ukrayna ve Türkiye’nin Odessa limanından tahıl sevkiyatı için bir taslak üzerinde mutabakata vardığı iddia edilmişti. İzvestiya, Rus hükümet kaynaklarına dayandırdığı haberinde, Ukrayna karasularındaki mayınları temizleme işlemini Türk ordusunun üstleneceği ve tahıl taşıyan gemilere uluslararası karasularına çıkana kadar Türk donanmasının refakat edeceği, gemilerin İstanbul Boğazı'na kadar ise Rus savaş gemileri eşliğinde ilerleyeceğini ileri sürmüştü.