Dünya Bankası’nın son “Emtia Piyasaları Görünümü” raporuna göre, küresel ekonomik büyümedeki yavaşlama ve bol petrol arzı, emtia fiyatlarını 2020’li yılların en düşük seviyesine çekecek. Gıda fiyatlarının 2025’te %7, 2026’da ise %1 daha düşmesi bekleniyor.
Küresel emtia fiyatlarının 2025’te %12, 2026’da ise ek olarak %5 daha düşerek 2020 seviyelerine ineceği öngörülüyor. Nominal olarak fiyatlar, pandemi öncesi döneme kıyasla hâlâ yüksek olsa da, enflasyona göre ayarlandığında 2015-2019 ortalamasının altına düşecek. Rapora göre bu durum, COVID-19 pandemisinden toparlanma ve 2022’de Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle tetiklenen emtia fiyatlarındaki patlamanın sonunu işaret ediyor.
Emtia fiyatlarındaki dalgalanma, son on yılda 1970’lerden bu yana görülmemiş düzeylere ulaştı. Ticaret gerilimleri, iklim krizine bağlı hava olayları, jeopolitik riskler ve bölgesel çatışmalar bu oynaklığı daha da artırıyor.
Enerji fiyatlarındaki düşüş 2025’te hız kazanacak. Dünya Bankası, enerji fiyatlarının bu yıl %17 gerilemesini, 2026’da ise %6’lık ilave bir düşüş yaşanmasını bekliyor. Brent ham petrol fiyatlarının 2025’te varil başına ortalama 64 dolara, 2026’da ise 60 dolara kadar inmesi öngörülüyor. Bu düşüşte, zayıf büyüme beklentilerinin yanı sıra elektrikli araçların yaygınlaşması ve küresel petrol talebindeki yapısal yavaşlama etkili oluyor. Örneğin Çin'de 2023’te satılan yeni araçların %40’ı elektrikli ya da hibrit modellerden oluştu.
GIDA FİYATLARI GERİLİYOR, ANCAK AÇLIK ALARMI SÜRÜYOR
2025’te gıda fiyatlarının %7, 2026’da ise %1 daha düşeceği tahmin ediliyor. Ancak Birleşmiş Milletler, bu iyileşmeye rağmen akut gıda güvensizliğinin daha da kötüleşeceğini öngörüyor. 22 kırılgan ülkede yaklaşık 170 milyon insanın bu yıl açlık riskiyle karşı karşıya kalacağı belirtiliyor.Düşen fiyatlar insani yardımlar için kısa vadeli bir rahatlama sunsa da, açlığın temel nedenlerinin başında gelen çatışmalar ve siyasi istikrarsızlıklar çözüm sürecini zorlaştırıyor.
Raporu değerlendiren Dünya Bankası Grubu Baş Ekonomist Yardımcısı Ayhan Köse, Dünya Bankası Grubu Baş Ekonomist Yardımcısı Ayhan Köse, emtia piyasalarında yaşanan sert dalgalanmaların artık kalıcı hale gelebileceği uyarısında bulunuyor: “Pandemiyle çöküş yaşayan emtia fiyatları, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle zirve yaptı ve şimdi yeniden geriliyor. Jeopolitik risklerin, kritik minerallere olan talebin ve sıklaşan doğal afetlerin gölgesinde bu oynaklık yeni normalimiz olabilir.” Köse’ye göre, gelişmekte olan ülkelerin bu dönemi sağlıklı atlatabilmesi için üç temel adıma ihtiyacı var: Mali alan yaratmak, kurumsal yapıyı güçlendirmek ve yatırım ortamını iyileştirmek.