Mısır, Çin ve Güneydoğu Asya ülkelerinde artan talep, küresel buğday ticaretini 2025/26 sezonunda tarihinin en yüksek üçüncü seviyesine taşıyacak. Buğday arzının güçlenmesi ve tüketimdeki artış, küresel piyasaları canlandırırken, Rusya ve Avrupa Birliği gibi büyük ihracatçılar rekabeti kızıştırıyor.
ABD Tarım Bakanlığı’nın (USDA) 12 Mayıs’ta yayımladığı “Tahıl: Dünya Piyasaları ve Ticareti” raporuna göre, küresel buğday üretimi geçen sezona kıyasla 8,8 milyon ton artarak 808,5 milyon tonla tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşacak. Bu rekor üretimle birlikte toplam buğday arzının da 1.073,7 milyon tona çıkması öngörülüyor.
Avrupa Birliği, geçen yıl olumsuz hava koşullarının etkilediği zor bir sezonun ardından, bu yıl 13,9 milyon tonluk artışla en büyük yıllık üretim artışını gerçekleştirecek. Rusya’da verimde %2 artış beklenirken, Ukrayna’da süregelen savaş ve elverişsiz ekim koşulları nedeniyle üretimin %2 düşeceği öngörülüyor. Kanada ise tarihinin en büyük ikinci buğday hasadına hazırlanıyor. ABD’de ekim alanlarındaki daralma nedeniyle üretim 52,3 milyon tona gerilerken, Avustralya’da daha az ekim alanı ve düşük verim sebebiyle üretimin azalması bekleniyor.
TÜKETİM GÜÇLÜ SEYREDİYOR
Küresel buğday tüketiminin ise geçen yıla göre 9,1 milyon ton artarak 804,7 milyon tona çıkması bekleniyor. Gıda, tohum ve sanayi (FSI) kullanımında %1’lik artış öngörülüyor. Hindistan, güçlü iç arz ve rekor üretimiyle tüketimde başı çekerken, nüfus artışı nedeniyle Pakistan'da da FSI tüketiminin yükselmesi bekleniyor. Yem ve artık kullanımında ise sınırlı bir artış söz konusu.
STOK DİNAMİKLERİ
Dünya buğday stoklarının sezon sonunda 265,7 milyon ton olması öngörülüyor. Çin ve Pakistan’da düşüş yaşanması beklenirken, Hindistan, ABD ve AB’de stokların artması öngörülüyor. Çin’in rezervleri 3 milyon ton azalacak olsa da hâlâ küresel stokların yaklaşık yarısını elinde bulunduracak. Kazakistan’da stoklar, düşük üretim ve ihracat düşüşü nedeniyle azalacak. ABD ise zayıf ihracat sayesinde rezervlerini yeniden inşa edecek.
TİCARET TOPARLANIYOR
Küresel buğday ticareti 2025/26 sezonunda %6 artışla 214,2 milyon tona ulaşacak. Bu, tarihte kaydedilen en yüksek üçüncü ticaret hacmi olacak. Mısır, 13 milyon tonluk ithalatıyla dünyanın en büyük buğday alıcısı konumunu koruyacak. Özel sektör talebi ve Sudan gibi komşu ülkelere yönelik un ihracatı da Mısır’ın buğday ihtiyacını artıracak.
Çin’in ithalatı geçen yıla göre neredeyse iki katına çıkacak. Endonezya (12 milyon ton) ve Filipinler (7,4 milyon ton) öncülüğündeki Güneydoğu Asya ülkeleri, artan gıda ve yem talebiyle ithalatlarını artıracak. Pakistan ise üretim düşüşü ve destek programlarının sona ermesi nedeniyle ithalatını önemli ölçüde artıracak.
USDA, Türkiye’nin buğday ithalatının da iki katından fazla artarak 7,5 milyon tona çıkmasını bekliyor. Bu artışta ithalat kısıtlamalarının kaldırılması etkili olacak. Batı Yarımküre’nin en büyük ithalatçısı Brezilya’da ise yerel üretimin artmasıyla ithalat 6,7 milyon tona düşecek. Meksika ise son 50 yılın en düşük üretim tahmini nedeniyle rekor seviyede, 6,5 milyon ton buğday ithal edecek.
AB, 7,5 milyon tonluk artışla buğday ihracatını 34 milyon tona çıkararak yıllık bazda en büyük artışı gerçekleştirecek. Rusya ise 45 milyon tonluk sevkiyatla liderliğini sürdürecek. Arjantin ve Ukrayna’nın ihracatları artarken, Avustralya, Kazakistan ve ABD’nin ihracatlarında düşüş öngörülüyor.
TÜRKİYE, UN İHRACATINDA LİDERLİĞİNİ KORUYACAK
Rapora göre Türkiye ve Kazakistan, küresel buğday unu ihracatında başlıca oyuncular olmaya devam edecek. USDA, Türkiye’nin un ihracatında artış beklerken, Kanada’dan gelen rekabet nedeniyle makarnalık buğday ihracatında düşüş öngörüyor. Türkiye’nin toplam buğday ihracatının ise geçen yıla benzer seviyede gerçekleşmesi bekleniyor. Kazakistan’ın ihracatı ise düşük iç üretim nedeniyle %20 azalacak. Buna rağmen ülke, Orta Asya’ya – özellikle Özbekistan ve Afganistan’a – buğday ve buğday unu tedarikinde önemli rol oynamaya devam edecek.