Küresel buğday piyasasında fiyatların dört yılın en düşük seviyelerine gerilemesi, çiftçilerin ürünlerini satmaktan kaçınmasına yol açarken, dünyanın birçok ülkesinde değirmenciler giderek azalan stoklarla baş etmeye çalışıyor. Asya ve Orta Doğu gibi önemli buğday ithalatçı bölgelerde değirmencilerin, stok yetersizliği nedeniyle fiyat artışlarına karşı kırılgan bir hale geldiği ifade ediliyor.
Reuters’in haberine göre dünyanın ikinci en büyük buğday ithalatçısı Endonezya da dahil olmak üzere Asya’daki birçok ülkede değirmenciler sadece iki aylık buğday stokuna sahip. Orta Doğu’da bu süre 45 güne kadar düşmüş durumda. Normalde üç-dört aylık buğday alımı yapan değirmenciler, mevcut durumda üretim eksikliği riskine ve buna bağlı olarak fiyat artışlarına karşı savunmasız kaldı.
Küresel buğday fiyatlarının, Avustralya ve Arjantin'deki güçlü üretimle ve ABD ile Karadeniz gibi ana ihracat bölgelerindeki iyi yetişme koşullarıyla birlikte 2020’den bu yana en düşük seviyelere gerilemesi, çiftçilerin ürünlerini ellerinde tutmasına neden oluyor. Avustralya, dünyanın dördüncü büyük buğday ihracatçısı olmasına rağmen, bu yıl kasım ayı sevkiyatları için yalnızca 500 bin tonluk sözleşme yaptı. Bu miktar, geçen yılın aynı dönemine kıyasla yarı yarıya düşük. ABD ve Karadeniz bölgelerindeki çiftçiler de fiyatların artmasını bekleyerek buğdaylarını silolarda depoluyor. Reuters’a konuşan Singapur merkezli uluslararası bir ticaret firmasının tahıl tüccarı, çiftçilerin mevcut fiyatlardan memnun olmadığını belirterek, “Çiftçilerin ürün satışı oldukça yavaş ilerliyor. Bu durum yalnızca Avustralya ile sınırlı değil, diğer birçok ihracatçı ülkede de aynı tablo var.” dedi.
Diğer bir önemli buğday ihracatçısı ABD’de de aynı şekilde üreticilerin, Rusya veya Avustralya’da ortaya çıkabilecek muhtemel bir arz sorunun fiyatları yukarı çekeceği beklentisiyle ürünlerini depolamayı tercih ettikleri bildiriliyor. Avustralya’da ise çiftçiler, buğday yerine nohut ve kanola gibi ürünleri satarak nakit akışını sağlıyor.
Piyasada, %12,5 protein içeren Karadeniz buğdayı, Asya'ya teslim dahil (C&F) ton başına 265 dolardan teklif ediliyor. Bu rakam birkaç hafta önce 275 dolardı. Yeni mahsul Avustralya premium beyaz buğdayı ise C&F dahil ton başına yaklaşık 280 dolardan işlem görüyor. Bu fiyat birkaç hafta önce 290 dolardı.
KÜRESEL BUĞDAY STOKLARI 9 YILIN EN DÜŞÜK SEVİYESİNDE
Çiftçilerin ürünlerini ellerinde tutmasının yanı sıra, yüksek faiz oranları değirmencilerin büyük buğday stokları oluşturmasını zorlaştırıyor. Ancak bu durum, fiyatlar yükselirse değirmencilerin daha büyük zararlarla karşılaşabileceği anlamına geliyor.
ABD Tarım Bakanlığı'nın tahminlerine göre, 2024 ortasına kadar küresel buğday stokları son dokuz yılın en düşük seviyesine gerileyecek. IKON Commodities'ten Ole Houe, kuzey yarımküredeki buğday ekimlerinin kritik gelişim aşamalarından geçmesi gerektiğini belirterek, “Temmuz hasadına kadar hava koşullarıyla ilgili herhangi bir sorun, buğday stoklarının sıkışıklığı nedeniyle fiyatlarda artışa yol açabilir.” değerlendirmesinde bulundu.
Dünyanın en büyük buğday ihracatçısı Rusya'daki çiftçiler ise cazip faiz oranları sayesinde ürünlerini satarak bankalarda mevduat açmaya yönelmiş durumda. Ancak Rusya’nın da stokları tükenmeye başlayabilir. Moskova’nın şubat-haziran döneminde uygulayacağı tahıl ihracat kotasının, bir önceki yılın 29 milyon tonluk kotasının üçte biri kadar olabileceği belirtiliyor.