Avrupa Birliği'ndeki buğday ihracatçısı ülkeler, daha ucuz olan Rus tahılının uluslararası talebi silip süpürmesi nedeniyle yeni sezona zor bir başlangıç yapmakla karşı karşıya. Birçok pazarda hakimiyeti Rusya’ya kaptıran AB, buğday ihracatı için Fas ve Çin'e bel bağlamış gözüküyor. Bu tablo, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali nedeniyle kesintiye uğrayan Karadeniz ticareti nedeniyle ithalatçı ülkelerin AB buğdayını satın almak için sıraya girdiği bir yıl öncesiyle tezat oluşturuyor.

2023/24 sezonu temmuz ayında başlarken, Rusya'nın elinde geçen yılki rekor hasattan kalan büyük stoklar bulunuyor. Rusya, bu yıl da büyük bir hasat beklediği için bazı uzmanlar dünyanın en büyük buğday tedarikçisinin ihracatta yeni bir zirveye ulaşacağını düşünüyor.

AB tarafında ise karamsar bir tablo var. Bazı analistler daha büyük bir hasat beklentisi sayesinde 2023/24 sezonunda AB ihracatının artacağını düşünse de birçok uzman fiyat olarak oldukça rekabetçi konumundaki Rus buğdayı sebebiyle sadece mütevazı bir ihracat artışı öngörüyor. Reuters, konuyla ilgili olarak değerlendirmede bulunan Avrupalı bir tüccarın, “Rus buğdayı önümüzdeki haftalarda ve aylarda AB ihracatı için ana tehdit.” dediğini aktardı. Tüccarlar tarafından çoğunlukla Rusya'dan tedarik edileceği belirtilen Cezayir'in son yaptığı alım da AB’nin karşılaştığı bu zorluğu ortaya koydu.

Rusya'da resmi olmayan FOB ihracat taban fiyatının şu an ton başına 230 dolar olduğu düşünülürken, tüccarlar bu fiyatın Batı Avrupa'daki arzdan hâlâ yaklaşık 25-30 dolar daha ucuz olduğunu belirtiyor. Bazı uzmanlar, AB buğday fiyatlarının yüksek olmasından ABD'deki kuraklık endişelerinin tetiklediği Euronext vadeli işlemlerindeki son yükselişi sorumlu tutuyor ve Rusya fiyatlarıyla aradaki farkı kapatmak için ya vadeli işlemlerin ya da fiziki fiyatların düzeltilmesi gerektiğini savunuyor.

GÖZLER FAS VE ÇİN PAZARINDA

AB'nin 2022/23'teki ana ihracat destinasyonu olarak Cezayir'i geride bırakan Fas, Temmuz-Eylül ayları için 2,5 milyon ton kadar buğday ithalat planı açıkladı. Bu da Fas’ı, AB buğdayı için yeniden kritik bir pazar haline getirdi. Fas, daha kısa nakliye mesafeleri ve öğütme kalitesi tercihleri nedeniyle AB buğdayını ithal etme eğiliminde. Ancak tüccarlar, Faslı yetkililerin, ithalatçıların Batı'nın Moskova'yı hedef alan malî yaptırımlarına ilişkin endişelerini gidermeye çalıştığını söylerken, burada bile Rus buğdayının pay sahibi olabileceği ifade ediliyor.

Romen ve Alman buğdayı da dahil olmak üzere AB menşeli buğdaylar Fas pazarı için yarışırken, Fransız buğday ise nispeten pahalı kalmaya devam ediyor. Bu da Çin buğday talebinin bu sezon yeniden armasını Fransa için önemli hale getiriyor. Rekor buğday ithal etmesi beklenen Çin’in Fransız buğdayıyla ilgilendiği, ancak yeni sezon için bir alım anlaşmasının yapılıp yapılmadığının henüz belirsiz olduğu bildiriliyor. Uzmanlara göre yine de 2023/24 sezonunda AB'nin toplam buğday ihracatı, savaş zamanında Ukrayna'dan gelen tahılın ardından büyük stoklara sahip olan Romanya gibi doğu ülkelerinden yapılacak sevkiyatların artmasıyla yükselebilir. Haziran ayı sonunda Rusya'da yaşanan isyanda görüldüğü gibi devam eden savaş riskleri nedeniyle de AB buğday ihracatının önümüzdeki süreçte ivme kazanabileceği aktarılıyor.