“Endüstriyel bir tesis olan un fabrikaları, günün 24 saati ve yılın neredeyse 340 günü durmadan çalışma imkânına sahip olmayı isterler. Bunun için de kırma ve öğütme valslerinin fonksiyonları önemlidir. Vals makinelerinin gelişmiş ve hassas öğütme tekniğindeki özelliklerine değer katan, teknolojisi geliştirilmiş vals silindirleri üretimde çok önem kazanmaktadır.”

Yakup YURT ENTİL Endüstri Yatırımları ve Tic. A. Ş.

Günümüzdeki tüm üretim alanlarında olduğu gibi un sanayisinde de rekabetin artması ve seçeneklerin çoğalması, firmaları kendilerine avantaj ve üstünlük sağlayacak teknolojiler aramaya yönlendirmektedir. Çünkü teknoloji, firmalara üstünlük sağlayabilecek en önemli güç araçlarından birisidir.

Dolayısıyla değirmen makineleri ve ekipmanları üreten firmalar da, değirmencilerin taleplerine cevap vermek ve onlara fark yaratacak teknolojiler sunmak için bitmek bilmeyen bir geliştirme süreci içerisinde olmak zorundalar. Geçmişte teknolojiyle ilgili taleplerin odağında daha çok kaliteli üretim yapabilecek makineler varken, günümüz taleplerinin odağında ise enerji tasarrufundan verimliliğe kadar pek çok konu bulunmaktadır. Bu taleplere karşılık olarak da pek çok teknolojik seçenek olmalıdır. Böylesi bir ortamda hem değirmenciler hem de makine üreticileri açısından tüm bu süreçleri takip etmek, doğru teknolojileri seçmek ve geliştirmek, doğru taleplerde bulunmak veya taleplere doğru teknolojilerle cevap vermek daha dikkat gerektiren bir konu olmaktadır.

Değirmencilik sektörünün kırma ve öğütme konusunda önde gelen vals silindirleri tedarikçilerinden olan firmamız Entil AŞ. de müşteri taleplerini dikkate almak suretiyle imalattaki teknolojik geliştirmelerini yapmaktadır. Teknoloji konusunda, önemli noktaları ve gelecekte ön plana çıkabilecek teknolojileri gündeminde tutmaktadır.

BUĞDAY EN VERİMLİ ŞEKİLDE ÖĞÜTÜLMELİ Dünya nüfusunun hızla artmasıyla birlikte bu nüfusun ana gıda ürünü olan ekmek ve unlu mamullerin tüketim oranı da artmaktadır. Dolayısıyla buğdayın olabildiğince en verimli şekilde kırılıp öğütülmesine, yüksek kalite, kapasite ve randımanın sağlanmasına önem verilmelidir.

Değirmen makine üreticileri ve değirmen proses mühendislerinin çalışmaları enerji sarfiyatını asgariye indirmeye, yüksek kalite, randıman ve kapasite elde etmeye odaklanmıştır.

Bütün bu beklentileri olumlu karşılamak için değirmen ve vals makine imalatçılarının, hatta değirmen prosesi yapanların nihai üründe istedikleri kalite, randıman ve kapasiteye planladıkları çalışma süresi içinde ulaşmaları için Entil A. Ş., 40 yıllık tecrübesini kullanarak, Ar-Ge çalışmalarını sürdürerek dayanıklı ve verim sürekliliği olan vals silindirleri yapmıştır.

Bu başarı, vals silindirlerinin kullanılacağı kırma veya liso pasajlara göre istenen işlevi yapacak kimyasal ve fiziksel özelliklerde, daha dayanıklı yapılmak suretiyle elde edilmiştir.

KIRMA VE ÖĞÜTME VALSLERİNİN ÖNEMİ Son yıllarda 4 farklı bölgedeki un fabrikalarında kullanılan silindirlerin kırma ve nihai ürün kapasite, randıman ve kalite denemelerinden çok iyi sonuçlar alınmaktadır. Endüstriyel bir tesis olan un fabrikaları, günün 24 saati ve yılın neredeyse 340 günün durmadan çalışma imkânına sahip olmayı isterler. Bunun için de kırma ve öğütme valslerinin fonksiyonları önem kazanmaktadır.

Vals makinelerinin gelişmiş ve hassas öğütme tekniğindeki özelliklerine değer katan, teknolojisi geliştirilmiş vals silindirleri, üretimde çok önem kazanmaktadır. Ürün geliştirilmeleri neticesinde vals silindirlerinin pasajlara özel yapılmasından sonra verimleri de artmıştır.

Silindirler, proses içinde un fabrikaları için 2 grupta tasnif edilmiştir; 1. Kırıcı Vals Silindirleri: Kırıcı silindirler, aşınmaya dayanıklı özel kimyasal alaşım ile çift kat savurma döküm olarak yapılan, diş açması alaşım ile kolaylaştırılmış olan silindirlerdir. Sertlikleri genelde 500 ile 550 brinell arasındadır. Sertlik derinlikleri 25 milimetredir. Amaca uygun yapıldığından sürekli yüksek verim alınmaktadır. Kırıcı silindirler B1-B2 pasajlarında aynı izden taşlayıp dişleme yapıldığında, ekonomik olarak 10 defa dişleme ömrüne sahip olurlar. Bir dişleme ömrü ise vals sayısına ve kırma-öğütme metrajına göre değişmektedir. Testlerimize göre, klasik alışılmış toplara kıyasla yüksek aşınma dayanıklılığı göstermesi nedeniyle ömrü daha uzundur. Üzerine açılacak diş sayısı, diş derinliği, diş açıları, zaviyesi ve diş sırtı yüzey kalitesi prosesçinin (diyagramcının) tam istediği şartlarda olmalıdır. Aksi halde istenen sonuç alınamaz ve hedefe ulaşmak diyagramcı için zor olur.

Çapı 250 mm olan vals silindirlerinin en düşük ekonomik kullanım çapları, 10 dişleme sonucu 242 mm olarak gözlenmiştir. İrmik fabrikalarının özel talepleri üzerine sert buğdayı kırmak için daha sert ve daha dayanıklı silindirler bir üst alaşım ile 550 ila 600 Brinell sertlikte yapılmaktadır. Genelde irmik fabrikalarında kullanılan bu silindirler, “İrmik Silindirleri” olarak adlandırılır. Dayanıklılığından dolayı un fabrikalarında da B1 ve B2 pasajları içinde tercihen kullanımı yaygınlaşmaktadır. Bu silindirlere diş açmak diğerlerine göre daha zor olduğundan tekrarının yine üreticide açılması önerilmektedir.

Kırma silindirleri, kırma pasajları için yapıldığından liso amaçlı kullanılmamalıdır. Bu silindirler liso pasajda sertlikten dolayı parlayacağı için ürün kayar, iki silindir arasında ürün birikir, saniyeler içinde aniden araya alarak alta geçer, geçerken de vals makinesini sarsar ve hatta ürüne zarar verir.

2. Liso Vals Silindirleri: Liso vals silindirleri son yıllarda üzerinde en çok çalıştığımız silindirlerdir. Çünkü konumları itibariyle ürüne en son şeklini veren bu silindirlerdir. Sistem içinde kırma pasajlarında hazırlanmış granül halindeki ürün, liso valslerinde öğütülerek istenilen un kalitesi elde edilmektedir. Granül haldeki irmik taneciklerini öğütmek, istenen mikron boyutuna getirmek, liso valslerinin kalibrasyon hassasiyeti ile ilgilidir. İstenilen öğütmeyi yapmak için farklı devirlerde dönen silindirler, tanelikten gelen granül halindeki ürünü hasar vermeden öğütmelidir. Bunun için silindir yüzeyi, granül taneciklerini tutacak kadar pürüzlü olmalıdır. Bu pürüzlülük, pasaja gelen granül veya irmiğin tane iriliğine göre kaba, orta ve ince olmak üzere 3 farklı pürüzlülük gerektirmektedir. Pürüzlülük değerlerinin; ilk pasajlar için 5,000 ila 6,000 µm; orta pasajlar için 4,000 ila 5,000 µm ve son pasajlar için 3,000 ila 4,000 µm olması istenmektedir.

Silindir yüzeyinde bu değerlerde pürüzlülük yapabilmek için liso silindirlerinin metal malzemesinin pürüzlendirme özelliğine uygun alaşım ile yapılmış olması gerekmektedir. Hatta bu pürüzlülüğü çalıştıkça muhafaza eden bir yapıya sahip olması tercih edilmelidir.

Entil A. Ş.’nin son yıllarda liso vals silindirlerinin malzeme yapısında amaca uygun iyileştirme yaparak geliştirdiği yeni vals silindirleri, müşterileri memnun eden, iyi sonuç alınan silindirlerdir. Bu silindirlerin en önemli özelliği, ön pürüzlendirmeden sonra uzun süre pürüzlülüğünü devam ettirmesidir.

Liso silindirlerde sertlik sınıflandırması değişken olup 350 ile 450 brinell arasında değişmektedir. Liso silindirlerin çalışma sıcaklıkları yaklaşık 30 ile 45 C˚ arasında olmalıdır. Sıcaklık bölgeye ve iklime göre değişmektedir. Çalışma sıcaklığının dışında kayış, kasnak ve sürtünmelerden dolayı silindirlerin baş kısımlarına yansıyan ısıl genleşmelere karşı, (silindirlerin çapına ve boyuna göre) başlardaki genleşmeyi karşılayacak bombelerin taşlama anında verilmesi gerekmektedir. Bombe değeri, malzeme genleşme katsayısına bağlı olarak sıcaklığa göre tespit edilmeli, silindirin özelliğine göre o ölçüde yapılmalıdır. Daha sonra pürüzlendirme yapılmalıdır.

Sonuç olarak makineci müşterilerimiz ve tüm un farikaları için kalite, kapasite ve randıman hedefini gerçekleştirmek amacıyla çalışmalarımızı sürdürmeye devam edeceğiz.