Rusya, küresel tahıl piyasasındaki konumunu güçlendirmek için ihracatını 2030’a kadar önemli ölçüde artırmayı hedefliyor. 22 Temmuz’da Transbaykal Bölgesi’nin Chita kentinde Başbakan Mihail Mişustin ile Tarım Bakanı Oksana Lut’un katılımıyla gerçekleştirilen üst düzey toplantıda, ülkenin tahıl üretimi ve ihracatını artırma stratejisi ele alındı. Stratejinin merkezinde Sibirya ve Uzak Doğu’nun henüz tam olarak değerlendirilmemiş tarımsal potansiyelinin devreye alınması yer alıyor. 

Rusya’nın gelecekteki tahıl ihracat planlarında kilit rol oynaması beklenen stratejik konumdaki Transbaykal Tahıl Demiryolu Terminali ziyaretinin ardından yapılan toplantının açılışında konuşan Başbakan Mişustin, hükümetin gıda güvenliğine ve tarımsal ihracatın artırılmasına olan bağlılığını yineledi. Mişustin, “Geçen yıl dünya buğday ihracatının yüzde 25’ini Rusya gerçekleştirdi ve 2024’te dünyanın en büyük arpa ihracatçısı olduk. Bu, çiftçilerimizin yalnızca iç talebi karşılamakla kalmayıp, küresel gıda güvenliğine de önemli katkı sağladığını gösteriyor,” diye konuştu. Mişustin, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 2021 seviyelerine kıyasla tarımsal ihracatı 2030’a kadar yüzde 50 artırma talimatını hatırlatarak, bu hedefe ulaşmada tahıl ihracatının kilit rol oynayacağını vurguladı.

RUS BUĞDAYI 70 ÜLKEYE ULAŞIYOR

Rusya Tarım Bakanı Oksana Lut da toplantıda tahıl üretimi, ihracat dinamikleri ve devlet destek mekanizmalarına ilişkin kapsamlı bir değerlendirme yaptı. 1 Temmuz 2025’te sona eren sezonda Rusya’nın 44 milyon ton buğday ve toplamda 53 milyon ton tahıl ihraç ettiğini belirten Lut, bu sezonda da 53–55 milyon ton tahıl ihracatı öngördüklerini, bunun 43–44 milyon tonunun buğday olacağını kaydetti. Lut’un verdiğini bilgilere göre Rusya şu anda 108 ülkeye tahıl ihracatı gerçekleştiriyor. Rus buğdayı 70 ülkeye sevk ediliyor. Rusya son bir yılda 11 yeni pazara girdi, 7 ülkeye ise buğday ihracatı yeniden başlatıldı.

BUĞDAYDA 90 MİLYON TONLUK REKOLTE BEKLENTİSİ

Bakan Lut, bazı bölgelerde olumsuz hava koşullarına rağmen 2025/26 tahıl hasat sezonunun güçlü başladığını belirtti. 46 milyon hektarlık alanda tahıl ekimi yapıldığını paylaşan Lut, 88-90 milyon tonu buğday olmak üzere toplam tahıl üretiminin 135 milyon ton olmasını tahmin ettiklerini aktardı. 

DEVLET DESTEKLERİ ARTIRILIYOR

Bakan Lut, tahıl üretimi ve ihracatının sürdürülebilirliğinde devlet desteğinin kritik önem taşıdığını vurguladı. Lut’a göre sadece bu yıl:

• Tahıl üreticilerine doğrudan destek için 10 milyar ruble (yaklaşık 110 milyon ABD doları) ayrıldı. Bunun 1,3 milyar rubleden (14,3 milyon ABD doları) fazlası Sibirya ve Uzak Doğu bölgelerine tahsis edildi.
• Bu iki bölgede çiftçilere 780 milyon ruble (8,6 milyon ABD doları) tutarında tarımsal destek ödemesi yapıldı.
• Sezonluk tarla çalışmalarını finanse eden 18,6 milyar ruble (204,6 milyon ABD doları) tutarındaki düşük faizli kredi programı en önemli destek mekanizması olarak öne çıkıyor.
• Kaliteli tohum üretimi ve yerli ıslah çalışmalarını artırmak için 2,4 milyar ruble (26,4 milyon ABD doları) kaynak sağlandı. Bunun sonucunda yerli ıslah tohumlarının toplam tahıl tohumu içindeki payı geçen yıla kıyasla yaklaşık 6 puan artarak yüzde 77,5’e ulaştı.

2030 HEDEFLERİNDE SİBİRYA VE UZAK DOĞU’NUN ROLÜ

Rusya, 2030’a kadar toplam tahıl üretimini yüzde 25 artırarak 170 milyon tona çıkarmayı, bunun 80 milyon tonunu ihraç etmeyi hedefliyor. Bu kapsamda Sibirya ve Uzak Doğu’nun toplam üretime 22 milyon ton civarında katkı sağlaması bekleniyor. Sibirya’nın tarımsal arazi potansiyelinin Orta Rusya’nın iki katı olduğu tahmin ediliyor. Bu kapasiteyi kullanıma açmak için hükümet, özel bir arazi geliştirme programı ve bu bölgelere özgü ayrı bir devlet destek paketi başlattı.

TRANSBAYKAL TERMİNALİ: ÇİN’E AÇILAN KAPI

Tahıl ihracatını artırma stratejisinin lojistik ayağının merkezinde, 8 milyon tonluk tahmini işleme kapasitesine sahip Transbaykal Tahıl Demiryolu Terminali yer alıyor. Kritik bir transit güzergâh üzerinde bulunan terminal, Sibirya’nın ihraç fazlası tahılının yüzde 80’ini Çin’e ulaştırabilecek kapasitede. Ancak Çin’in yüksek tahıl gümrük vergileri önemli bir engel oluşturuyor. Rusya şu anda Çin’e yılda 1 milyon tondan az tahıl ihraç edebiliyor ve bu da sınırlı kotalar çerçevesinde gerçekleşiyor. Tarife muafiyetli kotaların genişletilmesine yönelik müzakereler sürerken, domuz eti ticaretinde elde edilen geçmiş başarılar temkinli bir iyimserlik yaratıyor.

ULAŞTIRMA ALTYAPISINA YATIRIM

Toplantıda Bakan Lut, Rusya’nın tahıl lojistik altyapısına ilişkin verileri de paylaştı:

• Tahıl ihracatının yüzde 88’i limanlar üzerinden yapılıyor; mevcut aktarma kapasitesi 77 milyon tonun üzerinde.
• Başlıca ihracat koridorları Azak–Karadeniz, Baltık, Hazar ve Uzak Doğu limanlarını kapsıyor.
• Rusya, demiryolu taşımacılığına bağımlılığı azaltmak için karma taşımacılık ve nehir terminallerine yatırım yapıyor.

Bu doğrultuda Rus hükümeti:

• Sibirya’dan güney ve Baltık limanlarına yapılan demiryolu taşımalarını sübvanse ediyor.
• 2025 yılında demiryolu lojistiği için 8 milyar rubleden (88 milyon ABD doları) fazla kaynak ayırdı. Bu, geçen yıla kıyasla artış anlamına geliyor.
• Liman altyapısına karayolu ve demiryolu erişim kapasitesini 50 milyon ton artırmayı planlıyor.

Sibirya’nın yeni büyüme merkezi olarak konumlanması ve Transbaykal Terminali’nin Doğu Asya pazarına açılma potansiyeliyle, Rusya küresel tahıl ticaretinde liderliğini daha da pekiştirmeye hazırlanıyor. Bakan Lut’un sözleriyle, Sibirya’nın tahıl potansiyelinin geliştirilmesi “sadece bir tarımsal hedef değil, aynı zamanda Rusya’nın iddialı 2030 hedeflerine ulaşması için stratejik bir zorunluluk.”