2019-2020 yılları ile başlayan gıda krizi ile çok kısa sürede dünyanın üzerine 3’lü bir saç ayağı kurulmuş oldu. Gıdanın kıyameti de başlamış oldu. İnsanlık tarihinde bu kadar kısa zamanda bu kadar sert etki yapan olaylar zinciri çok nadir görülmüştür. Bu 3’lü saç ayağının üzerine ise temel olarak “gıda” oturunca, gıdada büyük bir kazan kaynamaya başlamış ve bugün bu kazan taşmaya başlamıştır. Gıda artık bir kriz dalgasına girerken bu krizin en temel argümanı da tahıl ve bakliyat olmuştur.

İklim değişimi uzun süredir üzerinde durulan konulardan birisidir. Pandemi ise 2019 sonu ve 2020 yılı başı ile tüm dünyayı etkilerken önce sağlık kaygıları ve hemen ardından gıda lojistik sorunları ve gıda fiyatlarında bozulmalar görülmüştür. Sonrasında ise gıda ekonomisi kontrol edilemez hale gelmiştir. Son dönemde ortaya çıkan Rusya-Ukrayna savaşı ise gıda krizi özelinde tahıl ve bakliyatta kriz tüm dünyayı sarmıştır.

Özellikle güney kuşağında, geçen yaz yaşanan kuraklıkla (bu kuşakta yer alan) pek çok ülkede ciddi bir rekolte düşüşü yaşanmıştır. Buğday rekolteleri beklenenin çok altında kalırken süreç içerisinde gübre fiyatlarının artması ve tarım girdilerinin yükselmesi bir sonraki sezonu da riske atmıştır. Hemen devamında Rusya-Ukrayna savaşı da önce hızlı şekilde enerji fiyatlarını artırmış ve temelde doğalgaza bağlı olan azot bazlı gübre fiyatlarını artırmıştır. Mazot ve ilaç fiyatlarının da artması ile birlikte kriz bir nevi kaosa doğru evrilmeye başlamıştır.

Bu sorunların üst üste geldiği bir dönemde İstanbul’da dünyayı ilgilendiren tahıl, bakliyat ve yemle ilgili çok önemli bir “Zirve” gerçekleştirildi. Dünyanın önemli şehirlerinde belli aralıklarla zirveler yapılır. Ekonomi, güvenlik ve kalkınma vs. gb. konularda ciddi bilgiler toplanır, değerlendirilir, konunun uzmanlarından öngörüler alınır ve yeni planlamalar yapılır. 

Savaşın olduğu bir dönemde ve direkt olarak savaşla ilgili bir konuyu ele alan Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) ve Tahıl ve Bakliyat İşleme Teknolojileri, Depolama ve Analiz Sistemleri Derneği (TABADER) işbirliği ile 10-12 Mart 2022 tarihinde İstanbul WOW Convention Center yapılan 2. Uluslararası Tahıl, Bakliyat ve Yem Zirvesi, global pandemi, iklim değişimi ve savaş kaynaklı gıda krizinden çıkış için sektörlerin umudu oldu. 

Özellikle son 2 yılda dünyada yaşanan tahıl ve bakliyat bazlı krizlerin ardından ülkelerin ve sektörlerin gözü bu yılın yeni sezonuna ve rekoltelerine yönelmiş durumda. Yeni sezon öncesi mart ayında yapılan Zirve bu sebeple özel bir önem taşıdı. Herkes, “Bu yıl nasıl olacak? Yeterli ürün olacak mı?” sorusuna yönelmiş durumda. Savaşın gölgesinde ise tahıl ve bakliyat temini ise üzerinde en çok düşünülen bir konu oldu. Bu sebeple bu Zirve’ye herkes özel bir ilgi duydu ve dünyadan da Zirve ziyaretleri için yoğun bir talep oldu. Zirve gerçekleşirken an be an Zirve’ye dünyadan bilgiler akarken, aynı paralelde Zirve’de konuşulan konularda dünyada gündem oldu. Zirve gerçekleşirken savaş hattından Zirve’ye online bağlanan Ukraynalı bir uzman ile savaşın diğer tarafında bulunan Rusya’dan başka bir uzman aynı zirvede görüşlerini ve durumu değerlendirdiler. O esnada Zirve’nin gerçekleştiği salonda ise dünyanın farklı yerlerinden gelmiş olan konunun diğer tarafları ve gözlemcileri anlık ve birebir bilgiler aldılar. Türkiye’den katılanlar ise saatler ve günler içinde değişen durumlara anında kamu ve karar vericilerle görüşmeler gerçekleştirerek, düzenlemelerin çok hızlı bir şekilde gerçekleşmesini sağladılar. Özetle; çok hızlı şekilde bilgiler alındı ve çok hızlı şekilde kararların verilmesi sağlanmış oldu. Kuzeyde savaş sürerken aynı zaman paralelinde güneydeki İstanbul’da Zirve bu savaşın da etkilerini ele almış oldu.

Zirve’nin olduğu tarihlerde; yağ fiyatlarının zirve yaptığı, spekülasyonların önüne geçilemediği, buğday tedarikinin aksadığı, Ukrayna limanlarında Türkiye’ye yağ ve buğday taşıyacak olan gemilerin durdurulduğu, gıda fiyatlarının zirve yaptığı bir dönem olan mart ayıydı. Kimsenin ne olacağını bilmediği, stoklardaki ürünlerin daha ne kadar dayanacağının tahmin edilmeye çalışıldığı bir süreçte gerçekleşen Zirve, aynı zamanda diğer ülkelerin tarım ve gıda temsilcilerinin de katılımına ve izlemelerine mekan vermiş oldu. 

11-12 Mart 2022 tarihlerinde İstanbul’da TMO ve TABADER işbirliği ile yapılan “2.Uluslararası Tahıl, Bakliyat ve Yem Zirvesi” tam da bu dönemde savaşa ve iklim şartlarına karşı gerçekleştirildi. Beş ayrı oturumda tahıl, bakliyat, yem, lojistik ve teknoloji konuları ele alınarak, hem savaş şartları hem de bir süredir devam eden gıda fiyatlarının durumu, lojistik ve tedarik sorunları, emtia ticareti, sektörlerin gelecekleri ve alınması gereken kararlar ayrı ayrı masaya yatırılmış oldu. Zirve’de hem karar verici otoriteler, hem sektörün aktörleri, hem akademisyenler hem de konunun diğer uzmanları yer aldı. Zirve’ye Tarım ve Ormancılık Bakanı Prof. Dr. Vahit Kirişçi, Bakan Yardımcısı Fatih Metin, TMO YKB ve Genel Müdürü Ahmet Güldal, FAO Türkiye Temsilci Yardımcısı Dr. Ayşegül Selışık, TÜRİB Genel Müdürü Ali Kıralı, Ukrayna Bakliyat Birliği Başkanı Antonina Sklyarenko, Rusya Buğday Birliği Direktörü Elena Tyurina, Dünya Bakliyat Birliği YK üyesi Cem Boğuşoğlu, Dünya Bakliyat Birliği Önceki Dönem Başkanı Hüseyin Arslan ve konusunda uzman pekçok uzman ve araştırmacı katılım sağladı. Zirve konuları Tabader Youtube kanalında tüm kamuoyuna açık olarak yayınlandı.

Gıda fiyatlarının global ve ulusal ölçekte artışa geçtiği geçtiğimiz dönemde ülkelerde gelecek için riskleri azaltmak için minimum gıda stok seviyelerini artırmaya yönelmiş durumdadır. Ülkeler özellikle uzun raf ömrüne sahip olduğu için tahıl ve bakliyata özel bir önem verdikleri için stoklarda da bu ürünler ayrı bir önemde tutulmaktadır. Zirve’nin diğer bir özelliği ise pandemi ile kapanan dünyanın yeniden açılışı olarak değerlendiriliyor. Son 2 yılda pek çok organizasyon iptaller yaşamışken, uzun bir süre sonra taraflar, uzmanlar, sanayiciler, kamu otoriteri ilk kez bir araya gelmiş oldu. Bu yeniden başlangıç ve dünyanın hayata yeniden açılışı da oluyor. Son 2 yıldır, insanoğlu hiç bilmediği bir tecrübeyi yaşayarak öğrendi. Toplantılar, fuarlar, konferanslar ve zirveler yapılamaz haldeydi. Tarafların bir araya gelememesi pek çok kayıplara sebep oldu. Bu kopuş hem ekonomik hem de geleceği görememe için büyük bir sorun yarattı. Pandemi dünyayı kapattı ve çok büyük bedel ödetti. İklim değişimi yavaş yavaş tahıl ve bakliyat kıtlığını gerçekleştiriyor. Savaş ise çok kısa sürede tüm tedarik kanallarını durdurmuş durumdadır.