Zafer ERGEZEN Kasım ayında, Aralık vadeli buğday fiyatının, yüksek rekolte endişeleri sonrası destek bulma çabalarını izledik. Yüksek buğday üretimi tahminlerinin devam etmesi satış baskısını artırırken, buğday stoklarındaki beklenmedik yükseliş de bu eğilimin güçlenmesine neden oldu. Fakat tüm bu olumsuz tahmin ve endişelere rağmen buğday fiyatının 640 cent/bushel seviyesinin üzerinde dengelendiği görüldü. Özellikle Kuzey Afrika ve Çin kaynaklı talebin güçlü olması, buğday fiyatının destek bulmasında önemli bir etkendi. Artan talep nedeniyle Karadeniz Bölgesi ve Avrupa buğday fiyatlarında yükseliş yaşandı. Kasım ayı, genel olarak yüksek üretim ve yüksek talep arasında bir denge noktası arayışı ile geçti. Üretim ile ilgili tahminler, buğday piyasası üzerindeki en önemli etken olmaya devam ediyor. ABD Tarım Bakanlığı, 2013/14 sezonu için buğday üretiminin önceki yıla göre 50,89 milyon ton daha yüksek olacağını açıkladı. Böylece toplam buğday üretiminin 706,38 milyon tona ulaşacağı tahmin ediliyor. Üretimdeki bu artış sonucunda toplam buğday stokları ise 178,48 milyon ton olacak. Yıllık bazdaki bu artışa rağmen, geçen ay yapılan tahminler ile kıyaslandığında bu ayki tahminde 2,51 milyon ton düşüş söz konusu. Bu düşüşte Rusya, Kazakistan ve Arjantin’deki üretim kaybı önemli birer etken. Rusya’daki üretim kaybı 2,5 milyon ton olurken, Kazakistan’da ise 1,5 milyon ton düşüş var. Arjantin’de de toplam buğday üretiminin 11 milyon tona gerileyeceği tahmin ediliyor. Kanada ise neredeyse üretim artışının tek olduğu ülke olarak öne çıktı. Kanada’da buğday rekoltesinin 1,7 milyon artış ile 33,2 milyon tona ulaşacağı tahmin ediliyor. Üretimin geneline baktığımızda, tahminlerin önceki aya göre azaldığı görülüyor. Fakat buna rağmen buğday stoklarında 2,2 milyon tonluk artış var. Buğday tüketimindeki azalış, stokların artmasına yol açıyor. 2013/14 sezonunda buğday tüketiminin 857,21 milyon tona gerileyeceği tahmin ediliyor. Avrupa ve Çin’deki tüketim beklentilerinin ise azalması bekleniyor. Çin’deki toplam buğday üretim miktarı 121 milyon ton ile değişmezken, toplam buğday tüketimi 125,5 milyon tona gerileyecek. Dünya buğday üretiminin yüzde 17’sini sağlayan Çin, buğday tüketiminin de yaklaşık yüzde 17’sini tek başına yapıyor. Çin ile ilgili diğer bir önemli not ise dünya buğday stoklarının yüzde 32’sini elinde bulundurması... Uluslararası Hububat Konseyi (IGC), dünya buğday üretiminin önceki aya göre 4 milyon artışla 696 milyon tona ulaşmasını bekliyor. ABD Tarım Bakanlığı tahminlerinin aksine buğday üretiminde artış beklentisi olduğu görülmektedir. Özellikle Arjantin ve Karadeniz Bölgesi’ndeki buğday üretiminde artış beklentisi söz konusu. Aynı şekilde buğday tüketiminin de artması bekleniyor. 2013/14 sezonunda buğday tüketimi 690 milyon ton olacak. IGC verilerine göre; Çin ve Mısır kaynaklı buğday talebindeki artışın, buğday ticaretini 142 milyon tona yükseltmesi bekleniyor. Talepteki artışa rağmen dönem sonu stoklarının da artacağı ve 182 milyon tona ulaşacağı tahmin ediliyor. Buğday stokları, bu artışa rağmen halen 2011/12 rekor stok seviyesinin altında bulunuyor. Bu dönemde IGC’nin buğday fiyat endeksi aylık bazda yüzde 3 yükselerek yaklaşık 239 oldu. Geçen sene buğday endeksi 287 seviyesinde bulunuyordu. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), aylık yayınlanan raporunda, dünya buğday üretimine yönelik tahminini önceki aya göre 3,9 milyon artırarak 708,5 milyon tona yükseltti. Özellikle Karadeniz Bölgesi’nin, dünya buğday üretimine ilave katkı sağlayacağı öngörülüyor. 2013/14 sezonunda dönem sonu stoklarının ise 166,7 milyon tona ulaşacağı tahmin edilmektedir. Bu noktada FAO, diğer kurumlar ile karşılaştırıldığında en düşük dönem stoku tahmini yapan kurum olarak karşımıza çıkıyor. Dünya buğday ticaretinin 142 milyon ton olması beklenirken, IGC ile aynı rakama ulaştıkları görülüyor. Önceki seneye göre yüzde 1,9 artışa işaret eden dünya buğday ticareti, Asya kaynaklı ithalat ile destek bulurken, Avrupa Bölgesi’nde ithalatın azalacağı endişeleri ile dengelenmektedir. Bu sezon, üretimin bol olması nedeniyle ihracat tarafının daha güçlü olduğu görülüyor. Özellikle Rusya ve Ukrayna kaynaklı buğdaya olan talep yüksek seyretmeye devam ediyor. Dünya stok kullanım oranı ise önceki yıla göre artarak yüzde 23,6’ya ulaşacak. Yüksek buğday üretimine rağmen artan tüketim miktarı, dönem sonu stoklarının makul ölçülerde kalmasına neden oluyor. 2009/10 sezonunda 655,3 milyon ton olan toplam tüketim miktarı, son dört yıl içerisinde 40,8 milyon ton artış gösterdi. Oysa toplam üretim miktarı sadece 22,7 milyon ton yükseldi. Aradaki bu fark ise dönem sonu stoklarında azalış olarak ortaya çıkıyor. Sonuç olarak, hububat piyasalarında küresel tahmin gerçekleştiren üç kuruluşun tahmin ortalamaları göz önüne alındığında, dünya buğday üretiminin ortalama 703,63 milyon ton olması bekleniyor. Bir önceki aya göre artış 1,33 milyon tona ulaştı. Geçen sene ortalaması ise 656,7 milyon ton olarak gerçekleşmişti. Yani yıllık bazdaki artış yüzde 7,14 oldu. Bu ayki veriler baz alındığında ABD Tarım Bakanlığı’nın, diğer iki kurum tahminlerinden ayrıldığı görülmektedir. Fakat aslında bu farklılığın sebebi, bütçe sorunu nedeniyle ABD’de Ekim ayı verilerinin yayınlanmamış olmasından dolayı, bazı tahminlerin gecikmeli olarak Kasım ayı tahminlerinde yer almasıdır. Bu nedenle tahminler arası farkın, genel trend üzerinde bir değişime neden olmayacağı öngörülmektedir. Bu çerçevede talep tarafındaki gelişmelere baktığımızda, dünyanın en büyük buğday ithalatçısı Mısır’ın, darbe sonrası buğday alım ihalelerine devam ettiğini görüyoruz. Yeni Mısır Yönetimi, buğday stoklarının 6,5 milyon ton seviyesine çıkarılacağını daha önce açıklamıştı. Mısır kaynaklı alımların yeniden arttığı görülüyor. Son olarak Rusya’dan 120 bin ton buğday ithalatı gerçekleştirdi. Bu sene içerisinde ithal edilen buğday miktarı 2,6 milyon tona ulaştı. Fakat alımlarda fiyatın arttığı görülüyor. Avrupa buğdayının fiyatı, Karadeniz Bölgesi fiyatlarına oldukça yaklaştı. Böylece Mısır kaynaklı buğday alımlarında rekabetin daha da artacağı tahmin ediliyor. Kuzey Afrika kaynaklı buğday talebi, Avrupa buğdayı için önemli bir fırsat olabilir. Özellikle Karadeniz Bölgesi’nde de buğday fiyatlarının yükselmiş olması, Avrupa buğdayına olan talebi canlandırıyor. Kuzey Afrika’da özellikle Fas kaynaklı talepte artış var. Fas, buğday ithalatı üzerindeki vergileri Ocak-Nisan arasında durdurmayı planladığını açıkladı. Bu haber sonrasında Fransa kaynaklı buğday alımlarında artış görüldü. Hatta talepteki bu artışı öyle bir noktaya ulaştı ki Fransa’nın Dunkirk limanından yapılan yüklemelerde yoğunluktan dolayı gecikmeler yaşandığı belirtiliyor. Fas’ın buğday ithalatının bu sene yüzde 22 azalacağı tahmin ediliyordu. Ağustos ayında buğday ithalatı üzerindeki vergi miktarının yüzde 45’e çıkarılmasıyla beraber buğday ithalatı ciddi darbe almıştı. Fakat son gelişmelerden sonra ithalat rakamının yeniden 5 milyon tonu aşması bekleniyor. Şikago Ticaret Borsası’nda Aralık vadeli buğday fiyatı, yüksek üretim tahminleri ile gerileyerek 640 cent/bushel seviyesine oldukça yaklaştı. Böylece Ekim ayında gördüğü en yüksek seviyesinden yaklaşık yüzde 9,7 değer kaybetti. Bir aydaki değişimin bu kadar yüksek olması satış baskısının yüksek olduğuna işaret etse de talebin halen canlı olduğu söylenebilir. 640 cent/bushel seviyesinin altında uzun vadeli trend kanalının bulunması, tepki alımlarının gelmesine ve kısa pozisyonların bu seviyede kapanmasına yol açıyor. Bu noktada sırasıyla 640 ve 630-35 cent/bushel bandının, vadeli buğday fiyatı için oldukça kritik bir referans noktası olduğu söylenebilir. Bir çok defa destek ve direnç noktası olan bu seviye, aynı zamanda dört yıllık yükselen trend çizgisinin geçtiği seviye olarak göze çarpıyor. Aralık ayı içerisinde 640 cent/bushel seviyesi üzerinde güçlenme çabalarını izleyebiliriz. Ay sonuna doğru tatillerin artması nedeniyle fiyat hareketleri yavaşlayacaktır. Fakat bu döneme kadar olan süreçte dengeli ve yatay hareket görülme olasılığı da oldukça yüksek. Üretim ile ilgili tahminler yine fiyatlar üzerinde önemli rol oynayacak. Fakat son dönemde özellikle talep tarafında yaşanan gelişmeler, yükseliş için asıl etken olarak görülmektedir. Bu nedenle talep tarafında gelecek olan her yeni haber, piyasa tarafından yakından takip edilecektir. Mevsimsel etkilerden dolayı Uzakdoğu’da soğuk ve yağışlı hava buğday talebini artırırken, Karadeniz Bölgesi’nde soğuk hava nedeniyle buğday yüklemelerinde gecikmeler yaşanması muhtemel görünüyor.