“Şikago Ticaret Borsası'nda Mart vadeli buğday fiyatı için 490-500 cent/bushel seviyesi öne çıkıyor. Bu fiyat bandı artık referans haline gelmiş durumda. Fakat yeni üretim tahminlerinde aşağı yönlü revizyonlar görebiliriz. Bu durumda yeni tepki alımları görülebilir. Özellikle gelişmekte olan ülke ekonomilerinin zayıflaması, talep tarafını olumsuz etkileyerek satış baskısının artmasına yol açabilir.”

Zafer ERGEZEN Vadeli İşlem ve Emtia Piyasaları Uzmanı contact@zaferergezen.com

Buğday fiyatının Aralık ayında toparlanma çabaları başarısız oldu. 499 cent/bushel seviyesini defalarca deneyen buğday fiyatı, bu bölgenin geçilememesi ile yeniden satışlarla karşılaştı. Yeni üretim tahminleri açıklandıktan sonra başlayan satış baskısı etkisini sürdürüyor. 490-500 cent/bushel bandı ise önemli bir referans noktası haline dönüşmüş durumda. Gelişmekte olan ülke ekonomilerinin zayıflaması, doların güçlenmesi ve rekor üretim tahminleri, satış baskısının etkili olmasına yol açıyor. Sonunda ABD Merkez Bankası (FED) Aralık ayında faiz artırımına gitti. FED kararlarıyla ilgili beklentiler uzun bir süre piyasalar üzerinde endişe kaynağı haline gelmişti. Faiz artırımı ile birlikte emtia piyasalarında satışların arttığını ve doların güçlendiğini izledik. Dolar, diğer para birimleri karşısında değer kazanıyor. Doların değer kazanmasıyla beraber fiyatı dolar bazlı belirlenen emtia fiyatları da değer kaybediyor çünkü diğer ülkelerde üretilen buğdayın maliyeti ve dolayısıyla fiyatı da düşüyor. Bununla beraber üretim tahminleri ise yüksek seyrini sürdürüyor. Rekor üretim seviyelerine ulaşılmış olmasına rağmen halen üretim tahminlerinde yukarı yönlü artışlar var. Elverişli hava şartlarının, üretimin artışındaki asıl neden olduğu görülüyor. Bu sene El Nino, bazı emtialarda üretimi olumsuz etkilese de, buğday üretimine olumlu etki yaptığı görülmektedir. TÜRKİYE’DE TALEP YÜKSEK Türkiye'de ise fiyatlar, daha önce sıklıkla belirttiğim gibi yatay trendini koruyor. Türkiye piyasasında güçlü talebin devam ettiğini görüyoruz: buğday ve un gibi temel gıdalara olan talep halen yüksek. Yüksek üretim beklentilerine rağmen güçlü seyrin korunması, önemli bir talep olduğuna işaret etmektedir. Özellikle göçmen sayısındaki artış ile beraber talep de artış yaşandığı tahmin ediliyor. Türkiye'de buğday üretimi tahminlerine baktığımızda, yüksek üretim beklentisi devam ediyor. Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) tahminlerine göre 2015 yılında buğday üretiminin geçen yıla göre %18 artışla 22,5 milyon tona ulaşması beklenmektedir. Bu rakam şimdiye kadarki en yüksek üretim rakamı demek. Buna rağmen fiyatların halen yüksek seyretmesi ise işaret ettiğimiz talep tarafının ne kadar güçlü olduğunu göstermektedir. TMO alımları ise toplam üretimin yüzde 14,6'sına ulaştı. TMO, 2015 yılı için şimdiye kadar 3,3 milyon ton buğday alımı gerçekleştirdi. En fazla buğday alımı yapılan şube 404 bin ton ile Diyarbakır oldu. TMO'nun buğday alımlarının büyük bir kısmını oluşturan ekmeklik buğday alım miktarı ise 1,8 milyon ton olarak gerçekleşti. TMO'nun 2015 yılı sonunda alımlar karşılığında üreticilere yaklaşık 2 milyar 750 milyon liralık ödeme yapması bekleniyor. ÜRETİM TAHMİNLERİNDEKİ ARTIŞ 12,9 MİLYON TON ABD Tarım Bakanlığı'nın (USDA) yayınladığı tahmin raporuna göre üretim miktarı önceki aya göre 1,95 milyon ton artış gösterdi. Böylece üretim rakamı 734,93 milyon tona yükseldi. Son üç aydaki üretim tahminlerindeki artış 12,97 milyon tona ulaştı. Geçen sezonun üzerinde bir üretim olması beklenmektedir. 2012 yılına göre ise üretimdeki artışın 76,21 milyon tona ulaşması dikkat çekiyor. Bu rakam dünya buğday üretiminin yaklaşık yüzde 10'una denk gelmektedir. Son üç yılda yaşanan bu miktardaki artış, fiyatların gerilemesindeki asıl neden olarak ortaya çıkıyor. Avrupa ve Kanada'da artan üretim tahminleri var. Özellikle Kanada'da, üretimin beklentilerin üzerine çıktığı görülmektedir. Aynı şekilde dönem sonu stok tahminleri de yükseldi. Dönem sonu stok tahminleri 2,56 milyon artarak 229,86 milyon tona yükseldi. Böylece son üç ayda buğday stoklarındaki artış miktarı 27,46 milyon tona ulaşmış oldu. Buğday stoklarındaki artış, yine Avrupa ve Kanada'dan kaynaklanıyor. Buradan anlaşıldığı üzere, üretim tahminlerindeki artışa rağmen buğday talebinde fazla bir değişim beklenmemektedir. Bunun sonu olarak buğday talebinin önceki aya göre artması, stokların da artmasına yol açıyor. Çin, yine dünyanın en büyük buğday tüketicisi olmayı sürdürecek. Çin, dünya buğday üretiminin yüzde 16'sını tek başına tüketiyor. Dünya buğday stoklarının ise yüzde 40'ı Çin'in elinde bulunuyor. Kuzey Afrika ve Ortadoğu ülkeleri ise dünyanın en büyük buğday ithalatçıları olmaya devam edecek. Bu ülkelerde hem talep hem de üretim tarafında önemli bir değişim beklenmiyor. Kısaca Aralık ayında üretimde artış devam ederken, tüketim tahminlerindeki artışın stoklarda da artışa yol açtığı görülmektedir. Yeni sezonda dünyanın en büyük buğday üreticileri yine Avrupa bölgesi, Çin ve Hindistan olacaklar. Neredeyse dünyadaki buğday üretiminin yarısını bu üç bölge gerçekleştirecek. En fazla buğday ithalatının yine Kuzey Afrika, Ortadoğu ve Güneydoğu Asya tarafından yapılacağı tahmin edilmektedir. SON 5 YILIN EN YÜKSEK ÜRETİMİ Uluslararası Tahıl Konseyi (IGC), Aralık ayında buğday üretim tahminlerini açıklamadı. Kasım ayında açıklanan tahminlerinde de önemli bir değişikliğe gitmemişti. Bu anlamda IGC'nin buğday piyasasına yönelik tahminlerinin daha istikrarlı gittiğini söylemek mümkün. Bununla beraber rekor üretim beklentileri sürüyor. IGC, dünya buğday üretiminin 726 milyon ton olmasını bekliyor. Bu rakam son beş yılın en yüksek üretimine işaret ediyor. Dönem sonu stokları ise önceki aya göre 1 milyon azalarak 208 milyon tona geriledi. Dönem sonu stoklarında önceki ay tahminlerine göre düşüş olsa da, halen yüksek olduğu görülmektedir. 2012 yılında 170 milyon ton olan dönem sonu stokları, 2016 yılında 208 milyon tona ulaşıyor. Buna göre 38 milyon ton artış yaşanacak. Bu rakam ise dünya buğday ithalatının yüzde 23,9'una denk gelmektedir. Bu açıdan bakıldığında dünya buğday piyasasında önemli bir buğday arzı olacağı tahmin edilmektedir. Bunun ise fiyatlar üzerinde satış baskısı yaşatması normal karşılanabilir. Zaten talebin düşük kalmasının da fiyatlar üzerindeki satış baskısını da izliyoruz. TOPLAM BUĞDAY ARZI 937,5 MİLYON TON Dünya Gıda ve Tarım Örgütü'nün (FAO) tahminlerine göre dünya buğday üretiminin 734,5 milyon ton olması bekleniyor. FAO önceki ay tahminlerine göre 1,7 milyon tonluk düşüş öngörmektedir. Fakat üretim tahminindeki düşüşe rağmen halen son beş yılın en yüksek üretim rakamı olacağı tahmin ediliyor. Üretim tahminlerindeki düşüşe Pakistan, Brezilya ve Arjantin'deki elverişsiz hava koşullarının neden olduğu belirtiliyor. FAO'nun tahminlerine göre dönem sonu stokları ise 206,9 milyon tona gerileyecek. Önceki tahminlere göre 500 bin ton düşüş bekleniyor. Böylece toplam buğday arzı 937,5 milyon tona gerileyecek. Sonuç olarak, hububat piyasalarında küresel tahmin gerçekleştiren üç kuruluşun tahmin ortalamaları göz önüne alındığında, dünya buğday üretiminin ortalama 731,81 milyon ton olması bekleniyor. Önceki ay tahminlerine göre sadece 8 bin tonluk bir artış var. Dönem sonu stokları ise 214,92 milyon tona yükselecek. Yani önceki aya göre 690 bin ton daha fazla stok bulundurulacağı tahmin edilmektedir. REFERANS NOKTASI 490-500 CENT/BUSHEL Şikago Ticaret Borsası'nda Mart vadeli buğday fiyatı için 490-500 cent/bushel seviyesi öne çıkıyor. Bu fiyat bandı artık referans haline gelmiş durumda. Daha önce görülen 465 cent/bushel seviyesinin aşağı yönlü geçilmesi ise yeni dip arayışlarına yol açacak. 490-500 cent/bushel bandının geçilememesi satış baskısının artmasına yol açıyor. Fakat yeni üretim tahminlerinde aşağı yönlü revizyonlar görebiliriz. Bu durumda yeni tepki alımları görülebilir. Bu nedenle piyasa yeni üretim tahminlerini yakından takip edecektir. Yüksek üretim beklentileri ile beraber doların da güçlenmesi, satış baskısının daha etken olabileceği tahminlerini artırıyor. Özellikle gelişmekte olan ülke ekonomilerinin zayıflaması, talep tarafını olumsuz etkileyerek satış baskısının artmasına yol açabilir.