Nikolay Gorbachov

“Ukrayna’da tahıl üretimi her şeye rağmen yıllık bazda artıyor. UGA uzmanlarının öngörüsü, 2022 yılına kadar üretimin 100 milyon ton ve ihracatın da 70 milyon ton düzeyine çıkacağını gösteriyor. İhtiyacımızın 3 katı kadar tahıl ve yağlı tohum üretiyoruz. Tahıl üretimi ve ihracatında artış potansiyelimiz var. Bu potansiyelimizin farkındayız. Bunu gerçekleştirmek adına tarım üretimi teknolojisinin yanı sıra üretim ve ihracat yaklaşımımızı değiştiriyoruz. Ukrayna tahılı uluslararası pazarda giderek daha rekabetçi hale geliyor.”

Ukrayna, dünyanın en büyük tahıl ihracatçılarından biri. Ülkede 2019 yılında rekor düzeyde, (75,1 milyon ton) tahıl hasat edildi. Bir önceki yıl, bu miktar 70 milyon ton civarındaydı. Bir Karadeniz ülkesi olan Ukrayna’da üretimdeki bu artış, ihracat performansını da yükseltti ve Ukrayna’ya mısır ve buğday ihracatçısı olarak rekabet gücü kazandırdı. Ülke içindeki üretim artışının tüketimdeki artışa göre daha az olması sayesinde Ukrayna’nın global tahıl pazarlarındaki payı artacak.

Değirmenci dergisi olarak, uluslararası tahıl piyasalarında önemli bir rol oynayan Ukrayna Tahıl Birliği’nin (UGA) Başkanı Nikolay Gorbachov ile bir röportaj yaptık. Gorbachov’un 2017 yılından bu yana başkanlığını yürüttüğü UGA’nın üyeleri, Ukrayna’nın tahıl ihracatının %90’ını gerçekleştiriyor. Soufflet Group gibi tarım ürünleri ticareti yapan çeşitli uluslararası şirketlerde görevler üstlenen Gorbachov, tahıl piyasasında 20 yılı aşan bir tecrübeye sahip. 2008’de Ukrayna hükümetinden Onur Madalyası alan Gorbachov, 2009’da ise Bakanlar Kurulu tarafından ödüllendirilmiş duayen bir isim.

Değirmenci’nin sorularını cevaplayan Gorbachov, tahıl sektöründeki son gelişmeleri ve Ukrayna’nın tahıl ihracatıyla ilgili öngörülerini paylaştı.

Sayın Gorbachov, bize öncelikle Ukrayna Tahıl Birliği hakkında bilgi verebilir misiniz? Ukrayna Tahıl Birliği (UGA) tahıl üreticileri, işlemecileri ve ihracatçıları tarafından kurulan bir dernek. 1998 yılında, üyelerinin ortak meşru çıkarlarını korumak, Ukrayna’da tahıl piyasasını geliştirmek ve üyeleri arasında etkileşimi sağlamak için gereken organizasyonu oluşturmak için teşkil edildi.

UGA’nın üyeleri arasında dünyaca ünlü şirketler, Ukrayna’nın en büyük ihracatçıları ve tahıl üreticileri yer alıyor. Ukrayna’nın ihraç ettiği tahılın yüzde 90’ını üyelerimiz gerçekleştiriyor. Ayrıca IGC ve GAFTA ortağı olmaktan da memnuniyet duyuyoruz.

Koronavirüs salgınının Ukrayna’nın tahıl ihracatı üzerindeki ilk etkileri neler oldu? Bildiğiniz gibi mart ayında karantina önlemleri başladığında tarım sektöründe herhangi bir kısıtlama söz konusu değildi. Yani pandemi, tarımsal üretim üzerinde bir etki yapmadı. Ancak ihracatçılarımıza ait deniz limanlarında ve nakliye konusunda bazı sıkıntılarımız oldu. Çok büyük etkisi olmadı ancak bir miktar zorluk yaşadık. Buna rağmen 2019/2020 sezonu sona erdiğinde planlanan ihracatı gerçekleştirdik.

Ukrayna’nın önümüzdeki dönemde tahıl ihracatı ile ilgili kısıtlamalar getireceğini düşünüyor musunuz? Ukrayna’da bir gelenek var. Her yıl UGA ve sektörün diğer oyuncuları Ekonomi Ticaret ve Tarım Bakanlığı ile yeni sezon için bir mutabakat zaptı imzalar. Bu yıl 1 Temmuz’da bu imzaları attık. Bu belge, ülke içindeki tahıl tüketimi ile ülkenin ihracat imkanları arasındaki dengeyi sağlamak için çok önemli bir rol oynuyor. Ukrayna’da tahıl piyasasının temel öncelikleri ve ulusal gıda güvenliğinin en temel faktörleri arasında istikrar ve öngörülebilirlik yer alıyor. İmzalanan belgede, tahıl piyasası paydaşları arasında tahıl ihracatı öngörüleri, takibi ve piyasanın işlerliğine yönelik iletişim ve bilgi paylaşımını sağlayan mekanizmalar öngörülüyor.

Taraflar, Ukrayna’nın tahıl ihracatının durumunu aylık bazda kontrol etme konusunda anlaştı. Bunun yanında, tahıl ihracatı sekteye uğratılmadan ülkedeki tahıl piyasasında istikrarına katkı sağlanması hedefleniyor. Bu kapsamda, piyasadaki oyuncular kritik ihracat fırsatları ve dış ticaret düzenlemelerindeki değişiklikler konusunda önceden bilgilendirilecek. Bunun yanında, söz konusu mutabakat zaptına ek bir belge imzalanacak ve 2021/21 sezonu için maksimum buğday ihracat miktarı belirlenecek.

Söz konusu mutabakat zaptı, iş dünyası ve Ekonomik Kalkınma, Ticaret ve Tarım Bakanlığı arasındaki sürdürülebilir işbirliğinin bir ürünü. Yani ihracat konusunda herhangi bir kısıtlamaya gerek yok. Çünkü hükümet ile aramızda zaten böyle bir işbirliği var ve ihracat hacmini henüz yılın başındayken biliyoruz.

Ukrayna’nın tahıl ihracatı 2019/20 sezonunda rekor bir düzeye ulaştı. Yeni sezonda da bu başarı sürdürülebilecek mi? 2020/21 dönemi için buğday, mısır ve arpa üretimiyle ilgili öngörülerinizi paylaşır mısınız? Ukrayna’da tahıl üretimi her şeye rağmen yıllık bazda artıyor. UGA uzmanlarının öngörüsü, 2022 yılına kadar üretimin 100 milyon ton ve ihracatın da 70 milyon ton düzeyine çıkacağını gösteriyor. 2019/20 döneminde üretim 98 milyon ton, ihracat ise 62 milyon ton olarak gerçekleşti. Özellikle buğday ve mısırdaki rekor üretim ve ihracat rakamları bunu mümkün kıldı.

Bu yıl yine 97-98 milyon tonluk üretim hacmi bekliyoruz. İhracatın ise 58 milyon ton düzeyinde olacağını öngörüyoruz. Buğday üretiminde bir miktar düşüş, mısır üretiminde ise artış kaydedileceğini tahmin ediyoruz. Mısır üretiminde yeni bir rekor kırılacağını umuyoruz.

UGA her ay arz ve talep rakamlarını yayınlıyor ve bu rakamlar temelinde öngörülerde bulunuyoruz. Bunlar ücretsiz ve halka açık bilgiler. Herkes web sitemize girerek bu verileri görebilir.

‘İHTİYACIMIZIN ÜÇ KATI TAHIL ÜRETİYORUZ’ Covid-19’un uluslararası tahıl ticareti üzerinde kalıcı etkiler bırakacağına dair endişeler söz konusu. Siz de bu endişeleri paylaşıyor musunuz? Biz, her şeyin yolunda gideceğini ve Covid-19’un tahıl ticareti üzerinde büyük bir etkisi olmayacağını umuyoruz. Ancak pandeminin bazı mali sorunlara yol açabileceğini de kabul ediyoruz. Ancak bunun ticaret üzerinde kritik bir etkisi olmayacaktır. Çünkü her ülke yeterli miktarda gıda ve yem tedarik etmeye çalışacaktır. Ukrayna, ihtiyacının 3 katı kadar tahıl ve yağlı tohum üretiyor. Bu yüzden de ihracat konusunda sıkıntı yaşamıyoruz. Bununla birlikte, tüm dünyadaki ekonomik resesyon, uluslararası piyasada dalgalanmalara yol açabilir. Ancak ABD ve AB’nin ekonomiyi nasıl desteklediğini de görüyoruz. Ukrayna’da böyle bir mali destek söz konusu olmasa da herhangi bir kısıtlama da yok.

Son yıllarda tahıl piyasalarında ne gibi değişiklikler gözlemlediniz? Tahıl üretimi ve ihracatında artış potansiyelimiz var. Örneğin, Fransa’da buğday verimi hektar başına 8 ton iken Ukrayna’da 4 ton. Mısır üretiminde verim Ukrayna’da hektar başına 7 ton iken aynı iklim ve hava şartlarına sahip Amerikan eyaleti Iowa’da 12 ton. Yani büyük bir potansiyele sahip olduğumuzun farkındayız. Bu potansiyeli gerçekleştirmek adına tarım üretimi teknolojisinin yanı sıra üretim ve ihracat yaklaşımımızı değiştiriyoruz. Ukrayna tahılı uluslararası pazarda giderek daha rekabetçi hale geliyor.

‘ASYA’YA TAHIL İHRACATI İÇİN BÜYÜK POTANSİYEL VAR’ Ukrayna dünyanın en önemli tahıl üreticileri ve ihracatçıları arasında ve ihracatını da artırmayı hedefliyor. Ancak Ukrayna’nın tahıl ticaretine ket vuran bazı lojistik sorunlar söz konusu. Bu sorunları çözmeye yönelik yatırım planlarından ve projelerden bahseder misiniz? Ukrayna’nın tahıl ihracatının %95-98’i limanlardan yapılıyor. Burada en önemli zorluk, tahılın tarladan limana götürülmesinde ortaya çıkıyor. Bu süreçte başlıca nakliye yöntemi demiryolu. Ülkede sadece devlet demiryolları faaliyet gösteriyor ve bu şirket de lokomotifler konusunda sıkıntı yaşıyor. Tahıl ihracatı arttığı için demiryolu kapasitesinin de artması gerekiyor ancak demiryolu şirketi bu ihtiyacı karşılayamıyor. Yakın dönemde demiryolu taşımacılığında rekabetin ortaya çıkmasını ümit ediyoruz. Yüklerin özel demiryolu şirketleri tarafından taşınabilmesini sağlayacak bir yasa tasarısı hazırlandı. Böylece lokomotif yetersizliği sorunu da çözülebilecek.

Bunun yanında, nehir taşımacılığı da sorunu kısmen çözebilir. Ülkeyi kuzeyden güneye doğru neredeyse baştan başa kat eden Dinyeper nehrini kullanabiliriz. Şu ana kadar 5 milyon tondan fazla yükü nehir taşımacılığı ile naklettik ve bu miktarı 30 milyon tona kadar çıkarabiliriz. Ancak bunun için altyapı kapasitesinin artırılması gerekiyor. Yakın dönemde şirketlerin nehir terminalleri inşa ettiklerine ve mavnalar satın aldıklarına şahit olacağız.

Ukraynalı tahıl ihracatçılarının karşı karşıya kaldığı diğer önemli zorluklar neler? Ukraynalı ihracatçıların tabii ki bazı iç sorunları var. Öncelikle, mevzuatımız AB ile adapte olma sürecinde. Bunun kaçınılmaz olduğunu biliyoruz. Uluslararası piyasalarda güçlü bir rekabet söz konusu ve bazı ülkeler tarife dışı engeller çıkarıyor. UGA bunları çözmek için mümkün olan her şeyi yapıyor ve başarılı da oluyor. Örneğin, Vietnam pazarını Ukrayna tahılına yeniden açtık. Vietnam, mısır ihracatı için çok önemli bir pazar. Hindistan ile aramızda fumigasyon konusunda anlaşmazlıklar var. Bunun yanında Endonezya ve Çin ile bitki sağlığı konusunda birer anlaşma imzalamaya çalışıyoruz. Asya’ya tahıl ihracatı için büyük bir potansiyel var ve ihracatçılarımızın bu fırsatı değerlendireceklerini umuyorum. Diğer taraftan, komşularımız olarak nitelendirebileceğimiz Türkiye ve Mısır’ın yanı sıra AB ülkelerine de tahıl ihracatında büyük bir potansiyel var. Bu ülkelerle aramızda iyi bir iletişim var ve ticaretin her iki taraf için de kârlı olacağına inanıyoruz.

Ukrayna’nın önünde felaket olarak nitelendirilebilecek kritik sorunlar yok. Tahıl ürünlerimize tüm dünyadan büyük talep var. Ürünlerimizin kalitesi yüksek ve fiyatı makul. Bu yüzden de Ukrayna tahılını her durumda satacağımızdan eminiz.