TÜRİB, tarım piyasalarında devrim niteliğinde bir adım atıyor. TÜRİB Genel Müdürü Ali Kırali, Ürün Piyasası Aracı Kurumları (ÜPAK) sisteminin yılın ikinci yarısında devreye alınacağını duyurdu. Kırali, ÜPAK’ın, üreticiler ve yatırımcılar için daha şeffaf, güvenli ve etkin bir işlem ortamı sağlayacağını belirtti.
Türkiye tarım ekosisteminin gelişimi ve sürdürülebilirliği için önemli çalışmalara imza atan Türkiye Ürün İhtisas Borsası (TÜRİB), faaliyete geçişinin 5. yılını kutluyor. TÜRİB; Covid-19 pandemisi, Ukrayna-Rusya savaşı, dünyada artan jeopolitik gerilimler ve iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinin piyasalarda dalgalanmalara yol açtığı bu zor dönemde başarılı bir performans sergiledi. Bu 5 yıllık faaliyet döneminde Elektronik Ürün Senedi (ELÜS) işlem hacmi, TÜRİB’den önceki 5 yıllık döneme göre 26 kat artarak 212 milyar TL oldu, lisanslı depo kapasitesi 3 kat arttı.
5 YILDA 26 KAT BÜYÜME, LİSANSLI DEPOCULUKTA BÜYÜK İVME
TÜRİB Genel Müdürü Ali Kırali, kurumun faaliyete geçişinin 5. yılı dolayısıyla Ankara'da, Tarım Gazetecileri ve Yazarları Derneği (TAGYAD) tarafından gerçekleştirilen basın buluşmasında, geride kalan beş yılda kat edilen mesafeyi anlattı, yeni plan ve projeleri hakkında açıklamalarda bulundu. Kırali, ELÜS piyasasında son 5 yılda işlem miktarının 44 milyon liraya ulaştığını, bu süreçte 1 milyon 143 bin alım-satım işlemi yapıldığını söyledi. Tarımsal ürünlerin sağlıklı ve güvenilir şekilde depolanmasını sağlayarak gıda güvenliğine önemli katkıda bulunan lisanslı depoculuğun gelişmesinde TÜRİB’in rolüne değindi. Türkiye’de şu an 212 lisanslı depo bulunduğu bilgisini veren Ali Kırali, 2019 yılında 4 milyon ton olan kapasitenin 2024’te ise 11 milyon tonu aştığını aktardı. Kırali, “İşlemlere başladığımızda lisanslı depo kapasitesi 4 milyon tondu. Bugün itibarıyla 11 milyon 400 bin tona yaklaşmış durumda. Türkiye'nin tahıl rekoltesi yıllık ortalama 35-40 milyon ton arası değişiyor. Yani bugün tahıl hasadımızın yaklaşık yüzde 30'u artık lisanslı depolarda depolanır hale geldi. Bunun, gerçekten yakalanmış ciddi bir ivme ve başarı olduğunu düşünüyorum.” yorumunda bulundu.
ÜPAK İLE TARIM ÜRÜNLERİNDE YENİ DÖNEM
ELÜS ve lisanslı depoculuğu bir adım daha ileri götürecek önemli bir eşikte bulunduklarını dile getiren TÜRİB Genel Müdürü, Ürün Piyasası Aracı Kurumları (ÜPAK) sisteminin yılın ikinci yarısında devreye alınacağını duyurdu. Üreticilerin lisanslı depolara daha fazla ürün getirmeleri ve gıda güvenliği açısından lisanslı depoculuk sisteminin geliştirilmesinin önemine değinen Ali Kırali, “Bu nedenle aracı kurumları devreye alıyoruz. ÜPAK, sahada müşterilerle muhatap olacak, verileri toplayacak ve bize iletecek. Şu ana kadar 7 ÜPAK kuruldu. Bunlar bölgelere kendilerini konumlandırdılar. Faaliyet izinlerini de 1-2 ay içinde aldıktan sonra aracılık sistemini en geç üçüncü veya dördüncü çeyrekte hayata geçireceğiz.” dedi. Kayıtlarla ilgili işlemleri 112 acente aracılığıyla yürüttüklerini dile getiren Kırali, “Şu anda 212 lisanslı depo var. Bunlar, şubelerle beraber 287 lokasyonda hizmet veriyor. Şu anda 232 bin yatırımcıyla işlem yapabilecek şekilde kaydedilmiş durumda. Bunu, inşallah, aracılı sistemle daha ileriye götüreceğiz.” ifadelerini kullandı. Bu konuda altyapı çalışmalarını tamamladıklarını kaydederek aracı kurumların devreye alınmasının amacını da şu şekilde anlattı: “Bölgesel ürün piyasası aracı kurumları yatırımcı tabanını genişletecek, ELÜS kullanımını yaygınlaştıracak. Aracı kurumlar, ülke genelinde yaygın ağlarıyla piyasanın tanıtımını sağlayacak. Müşteri emirlerini en iyi şekilde gerçekleştirme yükümlülüğüyle hareket edecek ve piyasanın şeffaflığına katkıda bulunacaklar.”
Ali Kırali, Sermaye Piyasası Kurulu dahil bu tarz kurumların yabancı menşeli yazılım kullandığını ancak, ELÜS piyasasında kullanılacak yazılımın tamamen yerli imkanlarla Türk mühendisler tarafından geliştirildiğini belirtti.
TÜRİB Genel Müdürü, basın buluşmasında ELÜS’lere sağlanan destek ve teşvikler konusunda da bilgi verdi. Çiftçi Kayıt Sistemi’ndeki çiftçilere, Ziraat Bankası üzerinden ihraç edilen ELÜS’lerin %75’ine kadar 9 ay vadeli olarak 15 milyon TL’ye kadar sıfır faizli kredi desteği sağlandığını aktardı. ELÜS alım-satımında; gelir ve kurumlar vergisi muafiyeti, zirai gelir vergisi stopaj muafiyeti ve KDV muafiyetinin yanı sıra damga vergisi muafiyetinin de bulunduğunu hatırlattı. Lisanslı depo yatırımlarına da 150 milyon liraya kadar yüzde 50 faiz indirimi sağlandığını dile getirdi.
TÜRİB’DEN VADELİ İŞLEMLER MÜJDESİ
Türkiye’de tarım ürünlerine yönelik vadeli işlemlerin daha önce iki kez denendiğini ancak istenilen sonucun alınamadığını belirten Ali Kırali, “Vadeli işlemler piyasası oluşturmak istiyoruz. 2025 yılında vadeli işlemler piyasasını hediye etmeyi planlıyoruz.” müjdesini verdi.