İran, Rusya ve Kazakistan hükümetleri, buğday ticaretiyle ilgili üçlü mutabakat zaptı imzaladı. Anlaşmaya göre, Rusya ve Kazakistan buğdayı İran’a gümrüksüz olarak ve harç ücretleri ödenmeden girecek.
Kazakistan, Rusya ve İran tarım bakanlıkları, buğday ticareti ile ilgili işbirliğini öngören bir mutabakat zaptı imzaladı. Uzun süren müzakerelerin ardından varılan anlaşmaya, Kazakistan adına Tarım Bakan Yardımcısı Gulmira Isayeva, İran adına Tarım Bakan Yardımcısı Ali Ekber Mehrfard ve Rusya adına da Tarım Bakan Yardımcısı Sergey Levin imza koydu.
Varılan anlaşmaya göre, Rus ve Kazak buğdayı İran’a gümrüksüz olarak ve harç ücretleri ödenmeden girecek. Buna ek olarak İran, buğdayın ülkesi üzerinden transit geçişine ve takas anlaşmaları kapsamında buğday ithalatına izin verecek. Bunun yanında anlaşma, İran’a buğday pazarlanması, satışı, tedariki ve bu buğdayın kullanılması üzerine getirmiş olduğu ya da ileride getirebileceği yasak ve sınırlamalardan; yeniden işlenip ihraç edilmek üzere İran’a geçici olarak ithal edilecek buğdayın etkilenmemesini sağlayacak. Rus ve Kazak tarafları, kendilerinden buğday alabilmeleri için İranlı alıcılara kredi açacak ve İran’a gönderilecek olan buğdayın hijyen ve bitki sağlığı standartlarını karşılayacak şekilde sevk edilmesini garanti edecek. Taraflar, buğday tedarikinde ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkları ele almak üzere üçlü bir çalışma grubu da kurmayı planlıyor. Grubun, yılda bir kez toplanması öngörülüyor. Mutabakat, beş yıllık süre için geçerli olacak.
İRAN; IRAK VE AFGANİSTAN’A UN İHRAÇ EDECEK
Taraflar arasındaki görüşmeler bir yıl önce başlamış ancak finansman sorunu sebebiyle çıkmaza girmişti. Anlaşma kapsamında, Rusya ve Kazakistan, İranlı değirmencilere buğday tedarik ederken, şu anda Türk değirmencilerin hakim olduğu Irak pazarına İranlılar tarafından un satılması öngörülüyor. İran, iç piyasada ihtiyaç duyulan unu karşılayacak kadar buğday üretimini zaten yapıyor. Ancak, Irak ve Afganistan gibi komşu ülkelere un ihracatı için öğütmek üzere Kazak ve Rus buğdayı alacak.
İran Gıda Sanayii Birlikleri Federasyonu Başkanı Kave Zergeran, Reuters’a yaptığı açıklamada, “Üç taraflı yeni anlaşmaya göre, alıcıların bir banka tarafından açılan krediyi kullanabilecekleri belirtiliyor. Böylece finansman sorunu çözülmüş olacak. Bu durumda, Rusya ve Kazakistan’dan transit buğday girişi ve takas işlemlerinin artacağını tahmin ediyoruz.” dedi. İran, 2016 yılına kadar Rus buğdayının en büyük pazarlarından biriydi. Ancak Tahran yönetimi, kendi kendine yeterlilik politikası sebebiyle Rusya’dan buğday alımını durdurmuştu. Bununla birlikte, un ihracatı için yerli buğday kullanmalarına izin verilmeyen özel sektör değirmencilerinin ithal buğdaya ihtiyacı var. İranlı değirmenciler, Rus buğdayını kullanarak Irak ve Afganistan’a un ihraç etmeyi hedefliyor. Zergeran’a göre, İran’a buğday ithalatı iki ya da üç katına çıkabilir. Rusya, 2017/18 sezonunda İran’a 137,5 bin ton buğday ihraç etmişti. Öte yandan, yılda 7,5 milyon ton mısıra ihtiyaç duyan İran, mart ayında başlayacak olan yeni sezonda Rusya’dan 3 milyon ton ithalat yapmayı planlıyor.