Birol KOCAMAN Yönetim Kurulu Başkanı Pirinç Değirmencileri Derneği

Değerli Değirmenci Dergisi okurları,

Bu yazımda sizlerle ülkemizde pirinç ve çeltik üretiminin son verilerini, Türkiye’nin çeltik-pirinç ithalat ve ihracatındaki durumunu ve sektörün hedeflerini paylaşacağım.

Türkiye’de çeltik ekimi son yıllarda gelişerek ve artarak devam etmektedir. 2000 yılında 58 bin hektar ekili alanda 350 bin ton üretim ve 6.04 ton/hektar verim elde edilirken, 2012 yılında 120 bin hektar ekili alanda 880 bin ton üretim ve 7,35 ton/hektar verim elde edilmiştir.

2015 yılında 115 bin 856 dekar alanda 820 bin ton çeltik üretimi gerçekleşmiştir. Derneğimiz tahminlerine göre 2016 yılında 850 bin ton çeltik üretimi karşılığı olarak 510 bin ton pirinç üretimi gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Çeltik ekiliş, üretim ve veriminde ciddi bir artış söz konusudur.

Türkiye genelinde toplam 150 dolayında çeltik fabrikası bulunmaktadır. Fabrikalar ve paketlemeciler olarak sektörün 10 bin kişinin üzerinde direkt istihdamı mevcuttur.

Türkiye’de mevcut çeltik işleme kapasitesi ihtiyaçtan fazladır ve fabrikalar yüzde 40 kapasite ile çalışmaktadır. Son yıllarda çeltik fabrikalarında yaşanan kapasite artışı ve çeltik gümrüğünün sanayi açısından daha avantajlı olması, pirinç ithalatını azaltmakta ve sanayicileri çeltik ithalatına yönlendirmektedir. Örneğin, 2015 yılında çeltik ithalatı 188 bin 906 ton olarak gerçekleşmiştir. Bu da kapasite kullanımı ve istihdam açısından ülkemize yarar sağlamaktadır. Türkiye, 1984 yılından beri çeltik ve pirinç ithalatçısı bir ülkedir. Ancak son yıllarda verilen destekler ve yurt dışı fiyatların yüksek seyretmesi, üreticimizi teşvik etmiş ve alınan ilave tedbirlerle birlikte yerli üretimimiz sürekli yükselmiştir.

2014 yılında 192 bin 768 ton olarak gerçekleşen pirinç ithalatı, 2015 yılında bir önceki yıla göre yüzde 60 azalarak 119 bin 835 tona gerilemiştir.

Ürdün, Suriye, Belçika, İtalya, İsrail, Irak, Lübnan, Filistin en fazla ihracat gerçekleştirdiğimiz ülkeler arasındadır.

Üretimin sürdürebilir olması ülkemiz açısından önemlidir. Çeltik üretimi geniş alanlarda yapılmakta olup, özel izine tabi bir üretim çeşididir. Ülkemizde son on yılda çıkan çıkan uygulamalara göre Çiftçi Kayıt Sistemi(ÇKS) kaydı, çiftçi kullanım yasası, su birliklerinin oluşturulması, baraj ve enerjinin özelleştirilmesi gibi yasal düzenlemeler nedeniyle çeltiğin özel izine tabi ürün olmaktan çıkarılması gerekmektedir. Türk çiftçisi kendi özgür iradesi ile üretim yapıp yapmamaya karar verebilmelidir.

Türkiye’de üretim ihtiyacın yüzde 70-75’ini karşılamaktadır, yüzde 25-30 oranında ise ithalat yapılmaktadır. Aynı zamanda Türkiye ihracat gerçekleştiren bir ülke ancak ihracatın gerçekleşmesi ithalata dayalı. Yakın çevremizdeki ihracat sebebi ile Dahilde İşleme Rejimi revize edilerek rejimin daha iyi kullanılması sağlanmalıdır.

Gerek dünyada, gerek ülkemizde hızla gelişen ürün çeşitleri sebebi ile şu anda uygulanmakta olan kodeksin revize edilmesi gerekmektedir. Kodeks ile ilgili çalışmalar devam etmektedir. Ciddi bir şekilde ülkemizin üretim artışına ihtiyaç vardır. Üretim artışı dışarıya döviz ödenmesini engelleyip cari açığın kapatılmasına yardımcı olacak, halkımızın daha kaliteli ve sağlıklı pirinç tüketimini sağlayacaktır. İhracat da kendi üretimimiz üzerinden sağlanıp döviz geliri yükseltilecektir.

Daha rekabetçi yapı ve üretim için bu sorunlara çözüm ise genel olarak yüksek maliyet sebebiyle ürün desteğinin yüzde 100 arttırılmasıdır. Sektörün hedefi ihracatta bölgede lider olmaktır. Devletin stratejik amacı haksız rekabetin önlenmesi ile üretici ve tüketicinin korunması olmalıdır.