Meksika’da çok çeşitli ürünlerin elde edildiği büyük bir tarım sektörü mevcut. COVID-19 pandemisi önemli zorluklar yaratmış olsa da tarım sektörü ülkede en imtiyazlı sektörlerden biri. Başta mısır, buğday ve pirinç olmak üzere birçok tahılın üretildiği Meksika, daha çok hayvan yemi olarak kullanmak amacıyla tahıl ithal ediyor. Meksika’nın büyüme trendindeki besi ve kümes hayvancılığı sektörü, ABD menşeli mısıra giderek daha çok ihtiyaç duyuyor.

Yaklaşık 130 milyon nüfusa, zengin bir kültürel geçmiş ve çeşitliliğe, bereketli doğal kaynaklara sahip olan Meksika, dünyanın en büyük 15. ve Latin Amerika’nın da en büyük ikinci ekonomisi. ABD piyasasına yakın olmanın avantajını kullanan Meksika, kendisini önemli bir imalat ve ihracat üssü olarak konumlandırmayı başardı. Son birkaç yıldır reform sürecinde olan Latin Amerika ülkesi; özelleştirme, denetimleri hafifletme ve devletin ekonomideki rolünü azaltma yolunda çaba harcıyor. 1990’lardan bu yana nispeten istikrarlı bir büyüme sürecindeki ülke ekonomisi, 2019’da küçülürken 2020’de ise COVID kaynaklı resesyona girdi. Ülke, Amerika’daki ekonomik duruma son derece bağımlı durumda.

Meksika, Kuzey Amerika kıtasının güney kısmında yer alıyor ve ABD’nin California ve Teksas eyaletlerine komşu. 2 milyon kilometrekarelik yüzölçümüne sahip ülke; Brezilya ve Arjantin’in ardından Latin Amerika’da en çok alan kaplayan üçüncü ülke.

Meksika, İspanyolca konuşulan en kalabalık ülke konumunda. Nüfusun yüzde 79’u şehirlerde yaşıyor. Meksika’da nüfusun yüzde 10’luk dilimi zengin iken, yüzde 44’lük kesim ise fakirlik içinde yaşıyor. Kalan yüzde 46’lık dilim ise orta sınıf olarak değerlendiriliyor.

Kuzey-güney yönünde büyük bir alan kaplayan ve yükselti bakımından farklı alanlara sahip olan Meksika, iklim çeşitliliği bakımından çok zengin. Geniş toprakları ve farklı iklim özellikler ile büyük ölçekli tarıma son derece müsait. Tarım ve hayvancılıkta dünya genelinde 11. sırada olan ülke, Latin Amerika’da ise 3. sırada. Kahve, şeker, mısır, portakal, avokado ve limonda dünyanın en büyük üreticilerinde biri. Büyükbaş hayvan yetiştiriciliği ve balıkçılık da önemli faaliyet alanları arasında yer alıyor. Ülkede tarıma elverişli 60,8 milyon karelik arazinin 53,3 milyon karesi ekiliyor ancak sadece 1,5 milyon karelik bölümde sulama teknolojileri kullanılıyor. COVID-19 pandemisi önemli zorluklar yaratmış olsa da tarım sektörü ülkede en imtiyazlı sektörlerden biri.

Tarım sektörünün Meksika ekonomisine katkısı son yıllarda düşüş eğiliminde. 2020 yılında tarım faaliyetleri istihdamın yüzde 12,4’ünü sağladı. Bu oran, 10 yıl önce yüzde 13,9 düzeyindeydi. Ancak tarım sektörünün Meksika GSYİH’nın katkısı 10 yıl içerisinde sürekli olarak arttı. Dünya Bankası verilerine göre, 2019’da Meksika’nın GSYİH’nın %3,38’ünü tarımsal faaliyetler oluşturdu.

Meksika’da çok çeşitli ürünlerin elde edildiği büyük bir tarım sektörü mevcut. Ormanlık araziyi yakarak tarım alanı açan ve geleneksel yöntemlerle yöreye özgü ürünler elde ederek ailesini besleyen köylülerden, gelişmiş teknolojiyi kullanarak büyük miktarlarda ürün pazarlayan ve ihracata yönelik sermaye yoğun tarımsal faaliyetlerde bulunan şirketlere kadar çok çeşitli oyuncular bu piyasada yer alıyor. Başlıca besin kaynakları; mısır, buğday, sorgum, arpa, pirinç, fasulye ve patates. En önemli ihraç ürünleri ise kahve, pamuk, şeker kamışı, meyve ve sebze. Kırmızı et, beyaz et, süt ürünleri ve ağaç ürünleri de önemli zirai mallar arasında.

Görevi Aralık 2018’de devralan Başkan Andrés Manuel López Obrador, küçük ölçekli üretim ve tüketimi destekleyerek ülkenin önemli tarım ürünlerinde kendi kendine yeter hale gelmesini hedefliyor. Tarım programlarında, büyük ticari operasyonlardan ziyade ötekileştirilmiş ve küçük çiftçilerin ve özellikle de güney ve orta eyaletlerdeki küçük üreticilerin desteklenmesine odaklanılıyor.

Lojistik bakımdan avantajları ve mevcut iş ilişkileri sayesinde ABD, Meksika’nın tarım ticaretinde en önemli ortağı konumunda. Meksika, ABD’ye yaptığı tarım ihracatından 29 milyar dolar elde ediyor. Meksika da ABD’nin mısır, süt ürünleri, beyaz et ve yumurta, şeker ve tatlandırıcılar, kurutulmuş damıtık tahıl ve pirinç gibi ürünlerinin en büyük alıcısı konumunda. Ancak Meksika, alternatif tedarik kaynakları arayışında. Son yıllarda; Avrupa Birliği, Güney Amerika ve Asya da Meksika pazarı için rekabete ortak oldu.

Mısır, buğday ve pirinç üreten bir ülke olmasına rağmen, Meksika’nın tahıl ithalatı sürekli şekilde artıyor. Ancak gıdadan ziyade yem amaçlı tahıl ithal ediliyor. Artan talep ve orta sınıfın büyümesi sayesinde ülkede tarıma dayalı işletmeler istikrarlı bir şekilde büyümeye devam ediyor.

MISIR

Meksika’da en önemli tahıl mısır. Üretim ve tüketim hacmi bakımından en çok tercih edilen bu ürün, binlerce yıldır Meksika mutfağını temel ürünü ve gurur kaynağı. İnsanlar, kalori ihtiyaçlarının büyük bölümünü mısırdan karşılıyor. Meksika tortillası gibi geçmişi binlerce yıl öncesine dayanan birçok ürün mısırdan yapılıyor.

Meksika yılda ortalama 27 milyon ton mısır üretiyor ve global mısır üretiminin yüzde 3’ünü karşılıyor. Tortilla yapımında kullanılan beyaz mısır üretiminde kendi kendine yeten Meksika, hayvan yemi olarak kullanılan GDO’lu sarı mısırın büyük bölümünü ABD’den alıyor.

Meksika’daki mısır çiftlikleri küçük (ortalama 3,6 hektar büyüklüğünde). Ülkedeki 32 eyaletin 10 tanesi üretimin %84’ünü gerçekleştiriyor. En çok mısır üreten iki eyalet olan Sinaloa and Jalisco ise toplam mısır üretiminin üçte birinden fazlasını karşılıyor.

ABD Tarım Bakanlığı (USDA) tahminlerine göre, Meksika’da 2020/21 döneminde 27,8 milyon ton mısır üretilecek. USDA raporuna göre, Meksika’da mısır üretimi için sulama suyunun bulunduğu tarlaların oranı yüzde 27,1. Geçtiğimiz döneme göre düşen bu oranın, mısır üretiminde verimi etkilemesi bekleniyor.

GDO’LU MISIR YASAĞI

Meksika, en çok mısır ithal eden ülkeler arasında yer alıyor ve yılda ortalama 17,7 milyon ton mısır ithal ediyor. Mısır ithalatının 2020/21 dönemi için 17,5 milyon tonu bulacağı tahmin ediliyor. ABD’de yetiştirilen mısır ve üretilen mısır bazlı ürünler için her yıl 3 milyar doların üzerinde ödeme yapıyor. Meksika, Amerikalı mısır yetiştiricileri için hem ihracat değeri hem de hacim bakımından en büyük dış pazar. Meksika’nın büyükbaş ve küçükbaş sektörü, ABD’den ithal edilen mısıra giderek daha fazla bağımlı hale geliyor. ABD Tarım Bakanlığı’nın uzun dönemli projeksiyonlarına göre, Meksika’da hayvancılık sektörü önümüzdeki 10 yılda daha da gelişecek ve mısır tüketimi de buna paralel olarak artacak.

Meksika’da 31 Aralık’ta yayınlanan kararname ile glifosat kullanılarak üretilen ve GDO’lu mısırın insanların tüketimine sunulması yasaklandı. Yabani otların öldürülmesi için kullanılan glifosatın uygulandığı ya da genetiği değiştirilmiş mısır ürünlerinin satışı Ocak 2024 itibariyle piyasadan tamamen kalkmış olacak.

BUĞDAY TÜKETİMİNDE DÜŞÜŞ

Meksika’da mısırın ardından en önemli ürün buğday. Geçtiğimiz sezon, ülkede 3,2 milyon ton buğday üretildi. ABD Tarım Bakanlığı, 2020/21 sezonu için Meksika’nın buğday üretim tahminini 2,9 milyon ton olarak revize etti. Rapora göre; buğday ekilen alanların genişliği planlanandan yüzde 9 daha düşük. Meksika hükümetinin ekmeklik buğday için küçük ve orta ölçekli çiftçilere taban fiyat garantisi vermesinden dolayı bu yıl birçok çiftçi durum buğdayı yerine bu ürünü ekmeyi tercih etti. Ancak, ekmeklik buğdayın veriminin daha düşük olduğuna da dikkat çekildi.

MEKSİKA DEĞİRMENCİLİK SEKTÖRÜ

Meksika’da 2020/21 sezonunda 7,2 milyon ton buğday tüketileceği tahmin ediliyor. Meksika Buğday Değirmenciliği Endüstrisi Birliği’ne göre, pandemiden dolayı 2020 yılında buğdaya olan talep düştü. Geleneksel fırınlardaki satışlar ortalama yüzde 30 oranında azaldı. Raf ömrü uzun olan ekmek, makarna ve kurabiyelere talep ise yüzde 15 arttı. Ancak bu durum; restoranlar, oteller ve kurumlara olan satıştaki kaybı telafi edemedi. Un değirmenleri, mevcut müşterilerden alacaklarını tahsil edemezken, para ödeyebilecek durumdaki müşteriler edinme konusunda da acımasız bir yarış söz konusu. Yerel para birimi Peso’nun değer kaybetmesinden dolayı değirmenlerin satın alma gücü düşmüş durumda. Kredi maliyetleri yükselirken, tesislerdeki hijyen önlemlerinin maliyeti de arttı.

ÇİN’E SORGUM İHRACATI

Meksika, dünyanın dördüncü büyük sorgum üreticisi. Latin Amerika ülkesinin 2020/21 sezonunda 4,6 milyon ton sorgum üretileceği öngörülüyor. Çin ve Meksika arasında geçtiğimiz yıl imzalanan bitki sağlığı anlaşması sayesinde Meksika’dan Çin’e insanların tüketimi için sorgum ihraç edilebilecek. Meksika daha önce Çin’e yalnızca hayvan yemi olarak sorgum satabiliyordu. Çin ve ABD arasında 2019’da patlak veren ticaret savaşından sonra Pekin yönetimi sorgum tedarik kaynaklarını çeşitlendirmek için müzakereler başlatmıştı. Meksika’nın güçlü ulaşım ağları ve liman altyapısı sayesinde Çin’in artan sorgum talebinden yararlanarak Arjantin ve Avustralya gibi ülkelerle rekabet edebileceği belirtiliyor. Özel sektör temsilcileri, Meksika’dan Çin’e sorgum ihracatının 2021/22 sezonunda 50 ila 100 bin tonu bulacağını tahmin ediyor. Bazı analistler, beyaz mısır üreticilerinin de sorguma geçiş yapabileceğini ifade ediyor.

PİRİNÇ

Meksika için önem taşıyan bir diğer temel besin maddesi ise pirinç. Meksika’da kişi başına düşen yıllık pirinç tüketimi 8,5 kg. Ülkenin çeşitli bölgelerinde farklı pirinç türleri yetiştiriliyor ancak üretim miktarı iç talebi karşılayamıyor. Meksika’da tüketilen pirincin %60’ı başka ülkelerden alınıyor. ABD pirincinin en büyük müşterisi (%20 pay ile) Meksika. Meksika’da 2020/21 sezonunda 281 bin ton pirinç üretileceği ve 800 bin ton kadar pirinç ithalatı yapılacağı tahmin ediliyor.