Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'nün (FAO) Nisan ayı Tahıl Arz ve Talep Görünümü raporuna göre, küresel tahıl ticareti 2024/25 sezonunda son beş yılın en düşük seviyesine gerileyecek. Raporda, dünya tahıl ticaretinin bu sezon yüzde 6,7 oranında azalarak 478,9 milyon ton seviyesinde gerçekleşmesi öngörülüyor. Bu rakam, 2019/20 sezonundan bu yana kaydedilen en düşük ticaret hacmine işaret ediyor. Düşüşte, Çin gibi büyük ithalatçılardan gelen talebin azalması ve ihracat tahminlerindeki aşağı yönlü revizyonlar etkili oldu.
FAO, Mart ayındaki tahminine kıyasla dünya tahıl ticaretine ilişkin öngörüsünü nisanda 5,3 milyon ton aşağı çekti. Bu revizyon, hem iri taneli tahıllarda hem de buğdayda zayıf ticaret beklentilerini yansıtıyor. Mısır ve sorgum gibi iri taneli tahılların ticaretinin 2023/24 sezonuna kıyasla yüzde 8,2 azalarak 224,2 milyon ton seviyesine düşmesi bekleniyor. Bu düşüş, büyük oranda Çin’in ithalatındaki gerilemeden ve önde gelen ihracatçı ülkelerden yapılan sevkiyatların yavaşlamasından kaynaklanıyor. Raporda, “Brezilya’nın mısır ihracat tahminleri, şimdiye kadarki sevkiyat temposuna paralel olarak aşağı çekildi; ABD’nin sorgum ihracatında ise Çin’e yönelik sevkiyatın düşeceği öngörüsüyle revizyona gidildi.” ifadeleri yer aldı.
Dünya buğday ticaretinde de önemli bir daralma bekleniyor. 2024/25 sezonu için dünya buğday ticareti tahmini 1,7 milyon ton azalarak 195 milyon tona indirildi. Bu da önceki sezona kıyasla yüzde 7,2’lik bir düşüş anlamına geliyor. Azalan Çin ithalatı ile Kazakistan ve Rusya’dan yapılacak ihracatların düşmesi bu gerilemeyi tetikliyor. FAO, tahıl ticaretine dair küresel tahminlerin daha da düşürüldüğünü ve bunun 2019/20 sezonundan bu yana en düşük seviye olduğunu vurguluyor.
Ticarete ilişkin bu daralmaya karşın, dünya tahıl üretimine yönelik beklentilerde yukarı yönlü bir revizyon yapıldı. 2024 yılı tahıl üretimi 7,1 milyon ton artırılarak 2 milyar 849 milyon tona çıkarıldı. Ancak bu rakam, yine de bir önceki yılın yüzde 0,3 gerisinde kalıyor. Revizyonda, Avustralya ve Kazakistan’da beklenenden güçlü gerçekleşen buğday hasatları ile Avustralya’daki rekor arpa üretimi etkili oldu. Pirinç üretimi ise 2024/25 sezonunda 543,3 milyon tonla tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşacak gibi görünüyor. Bu artış, Hindistan öncülüğünde Kamboçya, Çin ve Tanzanya’daki yüksek rekoltelerle destekleniyor.
KÜRESEL TAHIL STOKLARINDA DÜŞÜŞ
Bununla birlikte, küresel tahıl stokları açısından tablo daha karamsar. 2025 sezonu sonunda dünya tahıl stoklarının yüzde 1,5 oranında azalarak 873,3 milyon tona gerilemesi bekleniyor. Nisan ayındaki 4 milyon tonluk yukarı yönlü revizyona rağmen bu düşüş öngörülüyor. Azalma, özellikle Çin’in ithalatındaki düşüşe bağlı olarak iri taneli tahıl stoklarının yüzde 6 oranında gerilemesinden kaynaklanıyor. Buna karşın, dünya buğday stoklarının Hindistan, Kazakistan ve Rusya’daki artışlarla birlikte yüzde 0,8 oranında yükselerek 320 milyon tona ulaşması bekleniyor. 2024/25 sezonu için dünya tahıl stok/kullanım oranı ise yüzde 30,1 olarak öngörülüyor. Bu oran, 2023/24’teki yüzde 30,9 seviyesinin altında kalsa da hâlâ yeterli kabul ediliyor.
FAO’nun 2025 yılına yönelik ilk küresel buğday üretim tahmini ise 795 milyon ton seviyesinde sabit kaldı. Bu, revize edilen 2024 verileriyle birlikte geçen yılki üretimle aynı seviyeye işaret ediyor.