“Şikago Ticaret Borsası'nda Eylül vadeli buğday fiyatı, 500 cent/bushel seviyesinin üzerinde tutunmaya çalışıyor. Bu seviyenin aşağı yönlü kırılması durumunda satışların hızlandığı ve yeni bir düşüş trendinin içerisine girildiği görülebilir. Küresel ekonomiye ve dolayısıyla talebe yönelik endişeler giderilmeden sağlıklı bir yükseliş ise beklenmemektedir. Yani önümüzdeki dönemde yatırımcıların sadece üretim tahminleri ve hava durumu değil, aynı zamanda döviz kurları ve ekonomik gelişmeleri de yakından takip etmesi gerekiyor.”

Zafer ERGEZEN Vadeli İşlem ve Emtia Piyasaları Uzmanı contact@zaferergezen.com

Buğday fiyatı, Ağustos ayında dalgalı bir seyir izledi. 30 Haziran’da 622 dolardan kapanan buğday fiyatı, 12 Ağustos’ta 488,25 dolar seviyesini gördü. Böylece kısa bir sürede yüzde 21,5'lik bir düşüş görülmüş oldu. Bu dönemde yaşanan sert satışları sadece üretim rakamları ile açıklamak çok doğru değil. Küresel piyasalardaki kur hareketleri ve özellikle Çin kaynaklı ekonomik endişeler de satışlarda etkili oldu. ABD dolarının değer kazanması, buğday fiyatı üzerindeki satış baskısının artmasına yol açıyor. Bunun yanı sıra Çin ekonomisine yönelik endişeler de buğday talebini etkileyen bir unsur olarak görülmektedir. Çünkü Çin dünya buğday üretiminin yaklaşık yüzde 18'ini karşılıyor. Küresel buğday stoklarının ise yüzde 40'ı Çin'de bulunuyor. Çin’in, ekonomisindeki bozulma ile beraber buğday stoklarını azaltılabileceğine yönelik endişeler var. Fakat bundan önce Çin kaynaklı buğday talebi azalıyor. Ağustos ayı, bir önceki aya göre nispeten daha az çalkantılı geçti. Fiyatın 500 cent/bushel seviyesi üzerinde tutunmaya çalıştığı görülmektedir. Bu seviye daha önce Mayıs ve Haziran aylarında da test edilmişti. Üretim ve stok tahminlerinin ilk açıklamalara göre değişmesi de satışların artmasına yol açmıştı. Yeni sezona yönelik ilk tahminler sonrasında küresel ekonomiye yönelik endişeler, stok tahminlerinin yükselmesine neden oldu. Sonrasında ise elverişli hava koşulları nedeniyle üretim verilerinde de artış yaşandı. Böylece üretim tahminleri de satış baskısının artmasına yardımcı oldu. TÜRKİYE’DE BUĞDAY FİYATLARI GÜÇLÜ Türkiye'de ise fiyatlar, küresel piyasalara göre güçlü durmaya devam ediyor. Sadece iki aylık sürede yaşanan buğday fiyatlarındaki dalgalanma, yerel fiyatlara çok fazla yansımadı. Trakya Bölgesi'ndeki buğday fiyatlarının 2014'in ilk aylarına göre fazla değişim göstermediği görülmektedir. İç Anadolu Bölgesi'nde ise buğday fiyatlarının bir miktar gerilediğini görüyoruz. Küresel fiyatlardaki düşüşe rağmen yerel fiyatların yüksek kalmasının, iç talepte görülen artış ve buğday ithalatının sınırlı olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Özellikle Suriye'den gelen göçmen sayısının 2 milyona ulaştığı düşünüldüğünde, talepteki artış normal karşılanmaktadır. Bu miktardaki yeni talep, sırasıyla ekmek-un-buğday talebini artırıyor. Yurtdışından ithalatın ise şimdilik aynı oranda artış göstermediği anlaşılmaktadır. Geçen sene yaşanan kuraklık sonrası fiyatların yüksek olmasından dolayı, destekleme alım fiyatı da açıklanmamıştı. 2015 yılı için 2 no.lu Anadolu kırmızı sert ekmeklik buğdayın müdahale alım fiyatı ton başına 862 TL olarak belirlendi. Türkiye'de buğday üretimi de artış gösteriyor: Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) tahminlerine göre 2015 yılında buğday üretiminin geçen yıla göre %18 artışla 22,5 milyon tona ulaşması bekleniyor. ÜRETİM VE STOKLAR ARTIYOR ABD Tarım Bakanlığı'nın (USDA) yayınladığı tahmin raporuna göre üretim miktarı önceki aya göre 4,59 milyon ton artış gösterdi. Böylece üretim rakamı 726,55 milyon tona yükselerek önceki yılın üzerine çıkmış oldu. Önceki yıla göre artış 1,3 milyon ton olurken, 2012 yılına göre ise artış 68,61 milyon tona ulaşmış oldu. Türkiye'nin üretiminin yaklaşık 22,5 milyon ton olduğu düşünüldüğünde, 2012 yılına göre artışın boyutu çok daha iyi anlaşılacaktır. Dönem sonu stoklarındaki artış eğilimi de devam ediyor. Önceki ay sert bir artış gösteren stokların, Ağustos ayında da 1,66 milyon artarak 221,47 milyon ton olması bekleniyor. Buna göre son iki ayın tahminleri göz önüne alındığında, buğday stoklarındaki artış miktarının 19,07 milyon tona ulaşmış oldu görülmektedir. Tahminlerde bu derce sapma görülmesinin nedeni ise Çin ekonomisinde görülen yavaşlamadan kaynaklanmaktadır. Bu artışın büyük bir kısmı Çin'in stoklarındaki artıştan kaynaklanıyor. Daha önce belirttiğim gibi Çin ekonomisinin bozulması ile beraber buğday talebinin azalması bekleniyordu. Buğday tüketiminin 116,5 milyon tona gerileyeceği tahmin edilmektedir. Yeni sezona yönelik ilk açıklanan tahminlere göre Çin'in tüketiminde 16,3 milyon tonluk düşüş yaşandı. Kısaca Çin'deki yavaşlama, iki ay önce tahminlerin içerisinde yer almıyordu ancak artık içinde... Çin, dünya buğday üretiminin yüzde 16'sını tek başına tüketecek. Dünya buğday stoklarının ise yüzde 40'ı Çin'in elinde bulunuyor. Bu nedenle Çin'in ekonomisindeki yavaşlamanın, küresel buğday talebine olumsuz yansıması kaçınılmaz oluyor. Yeni sezonda dünyanın en büyük buğday üreticileri Avrupa Bölgesi, Çin ve Hindistan olacaklar. Neredeyse dünyadaki buğday üretiminin yarısını bu üç bölge gerçekleştirecek. Bu üç bölge aynı zamanda buğday tüketiminin en çok yapıldığı ülke konumunda bulunuyorlar. Fakat daha fazla tüketim, üretimden dolayı daha fazla ithalat anlamına gelmiyor. En fazla buğday ithalatının yine Kuzey Afrika, Ortadoğu ve Güneydoğu Asya tarafından yapılacağı tahmin edilmektedir. AYLIK BAZDA YÜKSEK DALGALANMALAR RİSKİ ARTTIRYOR Uluslararası Hububat Konseyi (IGC), buğday üretim tahminlerini önceki aya göre 1 milyon azaltarak 710 milyon tona düşürdü. USDA'nın tahminlerindeki dalgalanma, IGC tahminlerinde de görülüyor. Fakat son tahminler daha istikrar kazanmış görülüyor. Bununla beraber Ağustos ayında yaşanan Çin etkisi ve küresel talep endişeleri nedeniyle ay sonu tahminlerini görmek daha yerinde olacaktır. IGC’nin tahminlerinde dönem sonu stokları ise önceki aya göre 5 milyon artarak 201 milyon tona yükseldi. Yani bir önceki ay azalan tahminler yeniden yükseldi. Aylık bazda tahminlerin bu kadar değişmesi, ciddi bir belirsizlik ortamına işaret etmektedir. Yatırımcıların, tahmin kurumlarının ellerindeki detaylı verilere rağmen bu kadar farklı yönde tahminler açıklaması nedeniyle, işlemlerinde minimum risk almaları faydalı olacaktır. Ayrıca IGC’nin verilerinin, 2012 yılına kıyasla dönem sonu stoklarının 30 milyon ton artacağına işaret ettiğini de belirtmek gerekir. Dünya Gıda ve Tarım Örgütü'nün (FAO) tahminleri Ağustos ayında açıklanmadı. Önceki ay tahminlerine göre dünya buğday üretiminin 723,4 milyon ton olması bekleniyor. FAO'nun tahminlerine göre dönem sonu stokları ise 197,5 milyon ton olacak. KÜRESEL EKONOMİ VE TALEP Sonuç olarak, hububat piyasalarında küresel tahmin gerçekleştiren üç kuruluşun tahmin ortalamaları göz önüne alındığında, dünya buğday üretiminin ortalama 719,98 milyon ton olması bekleniyor. Önceki ay tahminlerine göre 1,21 milyon tonluk bir artış var. Dönem sonu stokları ise 206,66 milyon tona ulaşacak. Yani önceki aya göre 2,26 milyon daha fazla stok artışı olacağı tahmin edilmektedir. Kısaca önceki aya göre hem üretimde artış beklenirken hem de dönem sonu stok beklentilerinde artış yaşandığı görülüyor. Şikago Ticaret Borsası'nda Eylül vadeli buğday fiyatı, yeniden 500 cent/bushel seviyesinin üzerinde tutunmaya çalışıyor. Bu seviyeye yaklaştıkça alımların etkili olduğu görülmektedir. Bu seviye daha önce Mayıs ve Haziran aylarında da görülmüştü. Bu seviyenin aşağı yönlü kırılması durumunda satışların hızlandığı ve yeni bir düşüş trendinin içerisine girildiği görülebilir. Küresel ekonomiye ve dolayısıyla talebe yönelik endişeler giderilmeden sağlıklı bir yükseliş ise beklenmemektedir. Yani önümüzdeki dönemde yatırımcıların sadece üretim tahminleri ve hava durumu değil, aynı zamanda döviz kurları ve ekonomik gelişmeleri de yakından takip etmesi gerekiyor. Zaten daha önce belirttiğim gibi tahmin kurumlarının tahminlerindeki dalgalanmalar da piyasadaki belirsizliğe işaret ediyor. Bu nedenle yatırımcıların riskten mümkün olduğunca kaçınmaları yararlı olabilir.