Dünya tahıl arzını olumsuz etkileyen Rusya-Ukrayna savaşının ardından buğday ihracatına kısıtlama getiren ülkeler arasında Kazakistan da katıldı. Orta Asya ülkeleri için hayatî bir tedarikçi olan Kazakistan, en az 15 Haziran'a kadar yürürlükte kalacak kota uygulaması kapsamında buğday ihracatını 1 milyon tonla, un ihracatını da 300 bin tonla sınırladı. Kazak değirmenciler ise buğday stoklarının bitmekte olduğu ve kepenk kapatmak zorunda kalacakları uyarısında bulunuyor.

Küresel tahıl tedarikçilerinden biri olan Kazakistan’daki kota uygulaması 15 Nisan'da yürürlüğe girdi. Kazak yönetiminin kota kararı, Rusya’nın mart ayı ortalarında Belarus, Kazakistan, Ermenistan ve Kırgızistan'ın üye olduğu Avrasya Ekonomik Birliği (AEB)ülkelerine tahıl satışını geçici olarak yasaklama hamlesinin ardından geldi. Ancak Moskova daha sonra AEB üyelerinin, Rusya Tarım Bakanlığı'nın izniyle tahıl ithal edebileceklerini duyurdu. Bunun uygulamada nasıl işlediği ise tam olarak belli değil. Zaten Kazakistan’ın ihracat yasağı, Rusya’dan buğday arzında sorun olduğunu gösteriyor.

Özgür Avrupa Radyosu'nun (RFE/RL)  geçen hafta yayınladığı bir habere göre Türkiye’nin ardından dünyanın ikinci büyük un ihracatçısı olan Kazak değirmenciler, buğday stoklarının bitmekte olduğu ve kepenk kapamak zorunda kalacakları uyarısında bulundu. Ülkede, hem Karadeniz’deki savaşın etkisi hem de artan maliyetlerle birlikte iç piyasada buğday, Rus buğdayından daha pahalı hale geldi.

Uluslararası Tahıl Konseyi'ne (ICG) göre, Kazakistan geçtiğimiz sezon 8,1 milyon ton buğday ihraç etti. Bu ihracatın büyük bir bölümü komşu Orta Asya ülkelerine gerçekleştirildi. Kazakistan'ın Özbekistan'a yaptığı tüm ihracatın dörtte birinden fazlasını buğday oluşturdu. Buğday, Tacikistan'a yapılan Kazak ihracatının da yüzde 33'ünden fazlasını karşıladı. Tacikistan'ın ithal ettiği buğdayın yüzde 96'sı Kazakistan'dan gitti. Tacikistan, Kazakistan'dan her yıl yaklaşık 1 milyon ton buğday alıyor. Tacik Tarım Bakanlığı geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada 2021 yılında ülkede 864 bin ton buğday yetiştirildiğini, ülkenin buğday talebinin ise 2 milyon tonu aştığını bildirdi. Kalan talep açığı, ithalat yoluyla karşılanacak.

ABD Tarım Bakanlığı’nın (USDA) rakamlarına göre Kazakistan, 2021/2022 sezonunda 11.8 milyon ton buğday üretti. Bu, geçen sezona göre yüzde 18’lik bir düşüş anlamına geliyor. USDA, Orta Asya ülkesinin gelecek sezon da 12 milyon tona yakın buğday üreteceğini öngörüyor. Kazakistan’ın aynı dönem için buğday ihracat tahmini ise 7.4 milyon ton.