“Haşereleri kontrol etmeye yönelik sistem, tüm gıda güvenliği sistemlerinin denetlenebilir bir parçasıdır ve bu protokollerin kılavuzlarını dikkatli bir şekilde okuduktan sonra uygulamaya koyduğumuz zaman gerçekten çok daha iyi olabiliriz. Mevcut gıda güvenliği protokollerinin birçoğu, kriterler listesinin ötesinde bir gelişme göstermiş ve sürekli incelenmiş iyi uygulamalar listesi olmuştur.”

Vasilis SOTIROUDAS Gıda Bilimi Uzmanı Control Union Değirmen veya silo elevatöründe haşere yönetimi, böcek ve kemirgenlerle savaşmak için kullanılan bir sistemdir. Aslında depolanan ürünlerdeki haşereler (güve ve kın kanatlılar) ile fare ve sıçanlarla mücadele ediyoruz. Bu geçmişten beri uğraştığımız bir konu ve bu konuda bizler insanoğlu olarak performansımızı geliştirmek için tüm yeni teknolojileri ve malzemeleri kullanmak zorundayız. Haşereleri kontrol etmeye yönelik sistem, tüm gıda güvenliği sistemlerinin denetlenebilir bir parçasıdır ve bu protokollerin kılavuzlarını dikkatli bir şekilde okuduktan sonra uygulamaya koyduğumuz zaman gerçekten çok daha iyi olabiliriz. Mevcut gıda güvenliği protokollerinin birçoğu, kriterler listesinin ötesinde bir gelişme göstermiş ve sürekli incelenmiş iyi uygulamalar listesi olmuştur. Satır aralarını dikkatli bir şekilde okuduğumuzda kazanacağımız çok şey var!

Bu makale Avrupa’daki (Eylül 2017’den itibaren) en önemli protokollerden alınan bilgileri bir araya toplamaktadır ve uzmanların desteğiyle kapsamlı bir IPM (Entegre Zararlı Yönetimi) sistemi geliştirmek için bir kılavuz niteliğinde kullanılabilir.

BRC 7. SAYI Bölüm 4.14’teki paragrafta bahsedildiği üzere, BRC Standardı temel olarak aşağıdakileri gerektirir: • Haşere aktivitesinin meydana gelmesi durumunda, hammadde, ambalaj veya ürünler risk oluşturmamak için kayıt altına alınacak ve işlemden geçirilecektir. Her bir alan, yetkin profesyoneller tarafından sunulan IPM sistemi ile kaplanacaktır. Hizmetlerin kapsamı analiz edilecektir. Uygulamaların sıklığı risk analizi ile belirlenecektir. • Kullanılan ve depolanan ürünlere, ruhsatlara ve profesyonellerin eğitimlerine ilişkin ilgili tüm yasal düzenlemelere uyulacaktır. • IPM kayıtları kullanılan ürünleri, dozajları, uygulama yöntemini, yem istasyonlarını ve kapanları, ölçülen faaliyeti ve takip işlemlerini kapsayacaktır. Kemirgenler için zehirli kapan, aktif bir istilaya müdahale edilmediği sürece üretim alanlarına kurulmayacaktır. • UV ve feromon kapanları haşere popülasyonunu izlemek için kullanılacak ve ürünler istilaya uğradığında uygun olmayan ürünler olarak işlem görecektir. • Tüm önleyici ve düzeltici önlemler kayıt altına alınacak ve kabul edilen sürede tamamlanacaktır. • Bir uzman en az yıllık olarak geniş kapsamlı bir IPM denetlemesi yapacak ve sistemi geliştirmek için istatistiksel trendler kullanılacaktır. • Haşere aktivitesini ve haşere korumalı yapılanmaların önemini anlamak için çalışanlara eğitim verilecektir.

IFS 6. SAYI Bölüm 4.13’teki paragrafta bahsedildiği üzere, Uluslararası Gıda Standardı (IFS) temel olarak aşağıdakileri gerektirir: Fabrikanın yasal düzenlemelere uyması, bir kapan haritasına sahip olması, kullanılan kimyasalları ve dozajını, sıklığını ve sorumlulukları belirlemesi gerekir. Sistem risk analizine dayanacak ve eğitimli profesyonel kişiler görevlendirilecektir. Sistem uygunsuzluğu ve yapılacak düzenlemeler belgelendirilecektir. Kemirgenler ve böcekler için yem istasyonları ve kapanların sayısı doğru olacak, kapanlar yerinde ve işler durumda olacaktır. Gelen tüm ürünlerin içerisinde haşere olup olmadığından emin olmak için ürün gelir gelmez kontrol edilecektir. Sistemin istatistiksel trendleri, geliştirmeler için kullanılacaktır.

Globalgap IFA VERSİYON 5.1 Bölüm 5.6’daki paragrafta bahsedildiği üzere, GlobalGap IFA (Entegre Çiftlik Güvencesi Standardı) temel olarak aşağıdakileri gerektirir: • Haşere popülasyonlarının izlenmesi ve giderilmesi için bir sistem uygulanacaktır. Sistemin ilgili kayıtlar ve düzeltici eylemlerle izlendiğinden emin olunacaktır. • Bölüm 5.5.3’teki tabloda ayrıca yasal düzenlemelere uyulması ve lisanslı ve/veya eğitimli profesyonel kişilerin işlemleri gerçekleştirmesi gerektiğinin altı çizilmiştir. Üretim ve depolama alanlarının yanında haşerelere ortam sağlayacak hiçbir nesne bulundurulmayacaktır.

ISO22000:2005 Bölüm 7.2.3’teki paragrafta bahsedildiği üzere, ön koşul programlarından (PRP) biri haşere kontrolüdür. IPM’den protokolde tekrar açıkça bahsedilmemiştir, ancak iyi eğitim almış bir danışman veya denetleyici, risk değerlendirme ve tehlike yönetimi ile IPM risklerini yönetecektir.

AIB OCAK 2017 BASKISI Haşere Yönetimi, Amerikan Fırıncılık Enstitüsü’nün (AIB) temel konusudur. Protokolün ilk sayfalarında, IAB denetlemesi sırasında haşereleri kontrol altına almanın öneminden açıkça bahsedilir. Örneğin, 17. sayfadaki Bölüm 4’te “istenmeyen” sonuçlara yönelik bir değerlendirmeye olanak tanıyan IPM’ye ilişkin birçok bulguya rastlanabilir.

Bölüm 2.2’de, ekipmanın dışarıya yerleştirilmesi durumunda haşere oluşumunu önlemek amacıyla yönetilmesi gerektiğinden bahsedilir. Ayrıca, oluşumu önlemek amacıyla bitkilendirme uygun olarak korunur. Son olarak çöp kutuları, haşere oluşumunu en aza indirecek şekilde yönetilecektir.

Bölüm 2.4’te, haşere oluşumunu önlemek amacıyla kırık ve çatlakların tamir edilmesi önerilir. Binanın, Bölüm 2.5, 2.6, 2.10, 2.23’teki paragraflarda gösterildiği üzere haşere korumalı olması gerektiğinden söz edilir.

3.7. Bölümde, çalışmayan hatların ve ekipmanların denetlenmesinin öneminden bahsedilmektedir.

Bölüm 4.0’deki 4.paragrafın bütününde, Haşere Yönetim Sistemi’nin gereklilikleri sıralanır. Bu makalenin amacına yönelik olarak, aşağıda AIB’in yukarıda bahsedilen diğer protokollerden farklı olan gerekliliklerinden bahsedeceğiz. AIB, en bilinen gıda güvenliği protokollerinin ötesine geçer ve IPM’e yaptığı vurgu ile ESAS protokol haline gelmiştir. Gerçekten ekstra olan bu gereklilikler ise şunlardır: • Haşere Biyolojisi konusunda yıllık olarak denetleme yapacak bir uzmanla çalışın. • Minimum olarak aylık değerlendirme bazında yapılacaktır. • Kullanımdan önce onaylı kimyasalların listesi ve değişiklik bildirimleri. • Binalara giren her bir IPM uzmanının tescil numarası listesi veya eğitim günlüklerinin kaydı. • IPM sağlayıcı, sorumluluk kapsamını belirten bir sigorta ilmühaberini gösterecektir. • Tüm haşere ilacı etiketleri ve MSDS belgeleri mevcut olacak ve yerel dilde olacaktır. • Uygulama sertifikaları ürün adını, tescil numarasını, hedef haşereyi, uygulama derecesini, uygulama yerini, yöntemini, kullanılan miktarı, tarihi, zamanı ve uygulamayı yapacak kişinin adını ve imzasını içerecektir. • Haşere ilaçları alandayken kilit bir bölgede kontrol edilecek, etiket talimatlarına uygun olarak orijinal konteynırlarda uyarı işaretleri ile birlikte uygun olarak atılacak ve dökülme kontrol prosedürleri uygulanacaktır. • Haşere görme günlüğü veya raporlama sistemi tesis personelinin kullanımına müsait olacaktır. • Kemirgen izleme aygıtları 15-30 metre aralıklarla dışarıda konumlandırılacaktır. Bu istasyonlar kilitli olacak ve içeride bulunan yem güvenlik altına alınacaktır. • İç alana yerleştirilen kemirgen izleme aygıtlarında toksik yem kullanılmayacak ve aygıtlar 6-12 m aralıklarla konumlandırılabilecektir. • Böcekler için ışıklı kapanlar, böcekleri açık gıda hatlarına çekmeyecek şekilde konumlandırılacak ve gıdaların temas ettiği yüzeylerden en az 3m uzakta olacaktır. Bu kapanlarda kırılmaya dayanıklı ampuller kullanılacak ve haftalık olarak denetlenecektir. Yakalanan böcekler tanımlanacak ve sayıları belirlenecektir. • Feromon kapanları üzerinde yakalanan böcekler tanımlanacak ve sayıları belirlenecektir. • Kuş veya diğer vahşi hayvanların kontrolüne yönelik bir yöntem kullanılırsa, bu yöntem açıklanacaktır. • Tesis her türlü kemirgen aktivitesini ortadan kaldırmalı ve IPM sisteminin verimliliği aktivitenin meydana gelmemesi ile kanıtlanır. • Ekipman veya hatların tasarımında haşere istilasının ve konuşlanmasının önlenmesi dikkate alınacaktır.

Haşere Yönetimi ciddi bir ön koşul programı olup verilen detaylara uygun şekilde tasarlanacak ve korunacaktır.