Dünyanın en büyük tahıl ihracatçıları arasında yer alan Rusya ve Ukrayna arasında devam eden çatışmalar, tarımsal emtia fiyatlarındaki artırırken, özellikle Ortadoğu ve Afrika'da hububat ithalatına bağımlı ülkelerde gıda güvencesi risklerine ilişkin endişeler arttı. Uluslararası Tahıl Konseyi (IGC), tahıl piyasalarında belirsizliğin ve volatilitenin arttığı bu süreçte dünya tahıl arz ve talebine dair yeni raporunu açıkladı.

IGC, 2021-22 sezonu küresel tahıl ihracatı tahminini, Karadeniz bölgesinden mısır ve buğday sevkiyatlarındaki düşüşün etkisiyle şubat ayına göre 9 milyon ton düşürerek 415 milyon ton olarak revize etti. Konseyin 17 Mart’ta açıkladığı son tahıl piyasaları raporunda, Avrupa Birliği, ABD, Hindistan ve Brezilya'nın Karadeniz'deki arz açığını kısmen dengeleyebileceği belirtildi. 

IGC, küresel tahıl üretimi tahminini 3 milyon ton artırarak 2 milyar 284 milyon tona yükseltti. Dünya tahıl tüketimi tahminini ise 2 milyar 278 milyon tona düşüren Konsey, devir stoklarını 596 milyon tondan 607 milyon tona yükseltti.

KÜRESEL BUĞDAY TİCARETİ TAHMİNİ 194 MİLYON TON

Şubatta 197 milyon ton olarak öngörülen küresel buğday ticareti tahmini, 194 milyon tona düşürüldü. Konsey, 781 milyon tonluk dünya buğday üretim tahminini ise korudu. IGC, küresel buğday tüketimi tahminini geçen aya göre 3 milyon ton azalışla 781 milyon tondan 778 milyon tona düşürdü. Ayrıca, küresel buğday devir stokları tahminini 278 milyon tondan 281 milyon tona yükseltti.

IGC, mısırda küresel ihracat tahminini, önceki raporuna göre 6 milyon ton düşüşle 173 milyon tona indirdi. Şubat ayında bir milyar 203 milyon ton olan mısır üretim tahmini, bir milyon 207 milyon tona çıkarıldı. IGC, 2021-22 sezonu küresel mısır tüketim tahminini ise 2 milyon ton azaltarak 1.197 milyon tona düşürdü.

Konsey, bu sezon dünya pirinç üretimi ve tüketiminin 514 milyon ton, pirinç ticaretinin de 51 milyon ton olmasını bekliyor. Raporda, küresel pirinç devir stokları da 181 milyon ton seviyesinde tutuldu.

UKRAYNA’NIN TAHIL İHRACATI TAHMİNİ 15 MİLYON TON DÜŞÜRÜLDÜ

Raporda, Ukrayna'nın Karadeniz limanlarında tahıl yüklemelerinin askıya alındığı hatırlatılırken, Karadeniz’deki Rus terminallerinin ise faaliyette olmasına rağmen Rusya'ya yönelik yaptırımların sevkiyatları aksattığına dikkat çekildi. IGC, bu gelişmeler neticesinde Ukrayna tahıl ihracatına dair tahminini bir ay önceye göre 15 milyon ton düşüşle 47.8 milyon ton olarak revize etti. Ukrayna'nın mısır ihracatı tahmini, 10,9 milyon ton azaltılarak 21 milyon tona, buğday ihracatı 3,7 milyon ton azaltılarak 20.8 milyon tona düşürüldü. Rusya'nın buğday ihracatı öngörüsü de 600 bin ton azalışla 37.1 ton olarak revize edildi.

Karadeniz'den dünya piyasalarına yapılan tahıl arzı, Rusya'nın 24 Şubat'ta Ukrayna'ya yönelik saldırılar başlatmasının ardından durma noktasına geldi. IGC'ye göre, Karadeniz bölgesi, dünya buğday ihracatının yaklaşık %30'unu ve küresel mısır ticaretinin de %17'sinden fazlasını oluşturuyor.

ALTYAPI HASARLARI TAHIL SEVKİYATLARINI  UZUN VADEDE OLUMSUZ ETKİLEYEBİLİR

IGC, 17 Mart tarihli raporunda, bu iki ülkeden tahıl arzıyla ilgili asıl tehdidin, ihracat akışlarındaki kesinti olduğunu dile getirirken, “Ukrayna'da Karadeniz limanlarındaki yüklemeler şu anda askıya alındı. Ülkenin batı sınırlarından geçen demiryolları yoluyla ihracatı artırmaya yönelik çabalar olsa da, toplam hacmin sınırlı olması muhtemel. Yakın zamanda buğday, mısır ve ayçiçeği tohumu yağı için bir ihracat lisansı sistemi uygulamaya konulurken, arpa, çavdar, yulaf ve darı sevkiyatı şu anda yasaklandı. Altyapı kayıplarının boyutu bilinmemekle birlikte, liman tesislerine, demiryollarına ve silolara yönelik potansiyel hasar, uzun vadede sevkiyatları etkileyebilir.” uyarısını yaptı.

Konsey, Ukrayna'nın 2022/23 sezonu tahıl ve yağlı tohum üretimini düşürecek risklerin de bulunduğunu, bu durumun hububat arzında uzun vadeli eksiklikleri artırabileceğini kaydetti. Raporda, “Yakıt, üretim girdileri ve iş gücünün kısıtlı mevcudiyetine ek olarak, bazı tarlalara erişim şu anda imkansız. Bu da çiftçilerin kışlık mahsullerini gübreleme ve bahar ekilişlerini yapma konusunda artan endişelere yol açıyor.” değerlendirilmesi yapıldı.

GIDA ENFLASYONU ARTABİLİR

IGC, ayrıca Rusya ve müttefiki Beyaz Rusya’nın dünyanın önde gelen gübre tedarikçilerinden olduğunu belirterek, bu iki ülkeye yönelik son yaptırımların gübre arzına dair endişeleri artırdığını kaydetti. Azotlu gübre üretiminde önemli bir girdi olan doğal gaz fiyatlarındaki artışa da dikkat çeken Konsey, “Artan girdi fiyatları ve kısıtlı bulunabilirlik, (Karadeniz’deki) düşmanlıklardan önce zaten bir endişe kaynağı olduğu için, artan üretim maliyetleri, küresel verim ve mahsul kalitesi için olası etkilerle birlikte, yaklaşan ekim kararlarını ve uygulama oranlarını etkileyebilir. Kriz, diğer ülkelerde zaten bir dizi politika müdahalelerini tetikledi, korumacılığı ve gıda güvencesi olmayan ülkeler için potansiyel olarak olumsuz sonuçlarla ilgili korkuları artırdı. Ek olarak, daha geniş piyasa çalkantıları ve küresel ekonomik büyümeye yönelik aşağı yönlü riskler de arz ve talep dinamiklerini etkileyebilir, artan ham petrol ve emtia fiyatları enflasyonist baskıyı daha da artırabilir.” uyarısında bulundu.