“Hem dolardaki artış hem de talebin düşük olması nedeniyle fiyatlar üzerinde satış baskısı mevcut. Bununla beraber üretim rakamlarının azalacağı tahmini ise alım yönünde destek oluşturuyor. Haliyle bu farklı yöndeki veriler de piyasada kararsızlığa yol açmış durumda... Piyasanın, kurlardaki değişimin etkilerini bilmeden işlem yapmaktan çekindiği açık olarak görülüyor. Bu nedenle dalgalanmanın boyutu da artıyor. Kısaca merkez bankalarının faiz kararının netleşmesi, buğday fiyatının yönünün de netleşmesine yol açacaktır.” Zafer ERGEZEN Futures and Commodity Market Specialist contact@zaferergezen.com Mayıs ve Haziran aylarında buğday piyasası yine hareketli günler geçirdi. Her yıl aynı dönemde açıklanan yeni sezona yönelik tahmin raporları, buğday fiyatında yeni trendi belirliyor. Önceki yıllara bakıldığında hep aynı dönemde sert fiyat hareketleri olduğunu görüyoruz. Bu sene ise şimdiye kadar önceki yıllardan farklı bir seyir oluştu. Tahmin raporlarına rağmen buğday fiyatı dalgalı bir seyir izliyor ve halen bir trend yönü oluşmuş değil. Bunun etkileri de vadeli işlemlerde net olarak görülebiliyor. Yeni sezon üretim tahminleri sonrasında sert yükseliş yaşayan fiyatların, daha sonra başladığı noktaya geri döndüğünü söylemek yanlış olmaz. Fiyatlar, üretim tahminlerine rağmen 540 cent/bushel seviyesinin üzerinde kalmakta çok zorlandı. Satışlar ise 500 cent/bushel seviyesinin altında seyrediyor. Hem dolardaki artış hem de talebin düşük olması nedeniyle fiyatlar üzerinde satış baskısı mevcut. Bununla beraber üretim rakamlarının azalacağı tahmini ise alım yönünde destek oluşturuyor. Haliyle bu farklı yöndeki veriler de piyasada kararsızlığa yol açmış durumda... Piyasanın, kurlardaki değişimin etkilerini bilmeden işlem yapmaktan çekindiği açık olarak görülüyor. Bu nedenle dalgalanmanın boyutu da artıyor. Kısaca merkez bankalarının faiz kararının netleşmesi, buğday fiyatının yönünün de netleşmesine yol açacaktır. “ÜRETİMDEKİ ARTIŞ BEKLENTİLERİNE RAĞMEN FİYAT YÜKSEK” Türkiye’de ise geçen seneden beri fiyatlardaki istikrar sürüyor. Piyasada, dalgalanma fiyat aralıklarının azaldığını ve genelde yatay bir seyir olduğunu izliyoruz. Geçen sene, yaşanan kuraklık sonrası fiyatlar hızla yukarı çıkmıştı. Hatta fiyatların yüksek olmasından dolayı destekleme alım fiyatı da açıklanmamıştı. Bu süreçte ise fiyatların çok fazla gevşemediğini görüyoruz. Yatay eğilimli piyasa halen etkisini sürdürüyor. Fakat bu sene 2015 müdahale alım fiyatı açıklandı. 2015 yılı için 2 no.lu Anadolu kırmızı sert ekmeklik buğdayın müdahale alım fiyatı, ton başına 862 TL olarak belirlendi. TMO, Anadolu kırmızı sert ekmeklik buğdayın Kasım ayı satış fiyatını ise 960 TL/Ton olarak belirledi. Makarnalık buğday fiyatı ise 976 TL/ton olarak açıklandı. Bu sene buğday üretiminin de artması bekleniyor. Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) tahminlerine göre 2015 yılında buğday üretiminin geçen yıla göre %18 artışla 22,5 milyon tona ulaşması bekleniyor. Üretimdeki artışın nedeni olarak ise iklim şartlarının hububat üretimi açısından uygun seyretmesi gösteriliyor. Üretimdeki artış beklentilerine rağmen fiyatın halen yüksek kalması ise bir anomali olarak ortaya çıkıyor. Bu noktada piyasadaki talebin güçlü olduğu varsayılmaktadır. Özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki talebin önceki yıllara göre daha yüksek olması gayet anlaşılabilir bir durum. Özellikle bölgedeki çatışmalar nedeniyle Türkiye’ye gelen göçmenlerden kaynaklanan talebin yüksek olması beklenmektedir. Birleşmiş Milletler Mülteciler Örgütü’nün (UNHCR) rakamlarına göre, 26 Mayıs itibarıyla Suriye’deki savaştan kaçarak Türkiye’ye sığınan insan sayısı 1,76 milyona ulaşmış durumda. “HALEN 2012 YILINA GÖRE ÖNEMLİ BİR ÜRETİM ARTIŞI SÖZ KONUSU” ABD Tarım Bakanlığı’nın (USDA) yeni sezona ilişkin yayınladığı tahmin raporunda, üretim miktarı beklentileri bir önceki aya göre 2,62 milyon ton artış göstererek 721,55 milyon tona yükseldi. Yeni rakamlar bir önceki yıla göre 4,77 milyon ton düşüş gösterirken, 2012/13 sezonuna kıyasla 63 milyon ton artışa işaret ediyor. Dönem sonu stokları ise bir önceki sezona kıyasla 1,9 milyon ton artış gösterecek. Üretimdeki düşüşle birlikte fiyatların güçlenmesi beklense de halen 2012 yılına göre önemli bir üretim artışı söz konusu. Yani küresel üretimin yüksek seyrettiğini söyleyebiliriz. Yeni sezonda dünyanın en büyük buğday üreticileri Avrupa Bölgesi, Çin ve Hindistan olacaklar. Bu üç bölgedeki buğday üretimi dünya üretiminin yüzde 51,37’sine ulaşacak. Yani dünyadaki buğday üretiminin yarısını bu üç bölge gerçekleştirecek. Bu üç bölge, aynı zamanda buğday tüketiminin en çok yapıldığı bölgeler konumunda bulunuyorlar. Fakat daha fazla tüketim, üretimden dolayı daha fazla ithalat anlamına gelmiyor. En fazla buğday ithalatının yine Kuzey Afrika, Ortadoğu ve Güneydoğu Asya tarafından yapılacağı tahmin ediliyor. Bu üç bölgenin buğday ithalatı, toplam ithalatın yüzde 41,68’ine ulaşacak. Bu verilere bakıldığında aslında üretim ve tüketim tarafında bir yoğunlaşma olduğu görülmektedir. Bu nedenle arz ve talep beklentilerini anlamak için bu ülkelerdeki verilere bakmak, yatırımcılar için önemli hale geliyor. Tüketim tarafında yine her zamanki gibi Çin’in etkisi var. Çin’in buğday üretiminin 121,5 milyon ton olacağı tahmin ediliyor. Bu rakam önceki seneye göre 5,5 milyon ton azalışa işaret ediyor. Çin, dünya buğday üretiminin yüzde 16,8’sini tek başına tüketecek. Dünya buğday stoklarının ise yüzde 35,3’ü Çin’in elinde bulunuyor. Bu nedenle Çin’in ekonomisindeki yavaşlamanın, küresel buğday talebine olumsuz yansıması olabilir. Üretimdeki artışa rağmen dönem sonu stoklarının önceki ay tahminlerine göre 920 bin ton azalarak 202,4 milyon tona gerilediğini görüyoruz. Bunda, Rusya ve Ukrayna ile Ortadoğu’daki stoklardaki düşüş etkili oluyor. Bu ülkelerde hem tüketim hem de ihracat artışı, stokların azalmasında etkili oluyor. Uluslararası Hububat Konseyi (IGC), buğday üretim tahminlerini önceki aya göre 10 milyon ton artırarak 715 milyon tona çıkardı. Kısacası önceki aya göre ciddi bir artış söz konusu. Hava koşullarının üretimi desteklemesi ile tahminlerde artış yaşanıyor. Önceki seneye göre en önemli artış ABD’de yaşanıyor. Bu ülkedeki üretim artışının 6,2 milyon tona ulaşacağı tahmin ediliyor. Aynı şekilde Çin’de de 5,2 milyon tonluk bir üretim artışı olacağı tahmin ediliyor. Dönem sonu stokları ise önceki aya göre 6 milyon artarak 200 milyon tona ulaşacak. Bu rakam, bir önceki sene ile aynı rakama işaret ediyor. 2012 yılına göre ise 29 milyon tonluk bir artış demek. Yani Türkiye’nin yıllık üretiminden daha yüksek bir rakam. Kısaca IGC’nin verileri önceki aya göre yukarı yönlü sert bir düzeltmeye işaret ediyor. Dünya Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) tahminlerine göre de dünya buğday üretiminin 723,4 milyon ton olması bekleniyor. Böylece önceki aya göre tahminlerde 4,3 milyon ton artış gerçekleşti. Afrika ve Kuzey Amerika’da beklentilerin üzerinde bir hasat rakamı var. Bu ülkelerden kaynaklı üretim artışı bekleniyor. Dünya buğday ticaretinin ise önceki yıla göre azalması bekleniyor. FAO’nun tahminlerine göre dünya buğday ticareti 150 milyon tona gerileyecek. FAO’nun raporuna göre dönem sonu stoklarının ise önceki aya göre 2,6 milyon artarak 201,5 milyon tona yükselmesi bekleniyor. Sonuç olarak, hububat piyasalarında küresel tahmin gerçekleştiren üç kuruluşun tahmin ortalamaları (2014–15) göz önüne alındığında, dünya buğday üretiminin ortalama 719,98 milyon ton olması bekleniyor. Dönem sonu stokları ise 201,3 milyon tona ulaşacak. Yani kuruluşların üretim ve stoklara dair tahminlerinde artış görülmektedir. ABD MERKEZ BANKASI’NIN ALACAĞI FAİZ KARARI DOLARI ETKİLER Şikago Ticaret Borsası’nda Mayıs vadeli buğday fiyatı, 480 ile 540 cent/bushel arasına sıkışmış durumda. İlk açıklanan üretim tahminlerine göre artış yaşanması satış baskısının artmasına yol açıyor. Bunun yanı sıra dolardaki değişim de piyasa tarafından yakından izlenmektedir. Özellikle ABD Merkez Bankası’nın alacağı faiz kararı doların değerine direkt etkide bulunabilecek. Dolardaki değişim ise emtia fiyatları üzerinde önemli bir değişken olmaktadır. Bu nedenle yatırımcıların işlemlerinde bu noktayı da mutlaka göz önüne alması yararlı olacaktır. 480 ve 540 cent/bushel seviyeleri buğday fiyatı için referans olarak görülüyor. Bu noktaların altında veya üstünde kalınması durumunda fiyat hareketleri sertleşebilir. Bu sene içerisinde 540 cent/bushel seviyesi yaklaşık 4 defa denendi ama geçilemedi. Bu seviyedeki satıcılar güçlenmiş durumda. Bu seviyenin geçilebilmesi için daha fazla olumlu verinin veya beklentinin oluşması gerekiyor. 480 cent/bushel seviyesi ise alıcıların arttığı bölge olarak görülüyor. Fakat doların değer kazanmasıyla birlikte bu seviyenin önemi daha fazla öne çıkacaktır. Bu seviyenin aşağı geçilmesi durumda satışların hızlandığını görebiliriz. Yurtdışındaki fiyatların son bir senede kabaca yüzde 20 değer kaybetmişken yurtiçi fiyatların halen aynı olması ise yerel fiyatlar için risk unsuru içermektedir.