Bundan iki yıl önce, dünyanın en büyük buğday ihracatçısı Rusya'nın, diğer bir ana tedarikçi Ukrayna'yı işgal ederek küresel buğday ticaretinin neredeyse %30'unun tehlikeye girmesine yol açmasının ardından Şikago Ticaret Borsası (CBOT) buğday vadeli işlemleri tüm zamanların en yüksek seviyelerini görmüştü. Ancak mart ayındxa, CBOT buğdayı Ağustos 2020'den bu yana en düşük seviyesine geriledi.
Fakat Reuters’te yayınlanan bir analize göre buğday için küresel arz görünümü, özellikle mısır ve soya fasulyesi ile karşılaştırıldığında aşağı yönlü olmayabilir. ABD Tarım Bakanlığı'nın tahminlerine göre 2023-24 sezonunda küresel buğday stokları üst üste dördüncü kez azalarak son sekiz yılın en düşük seviyesine gerileyecek. Çin hariç tutulduğunda ise stokların son on bir yılın en düşük seviyesine düşeceği tahmin ediliyor.
Başlıca buğday ihracatçıları hariç tutulduğunda, stok-kullanım oranı da 2023-24 sezonunda son üç yılın en düşük seviyesi olan %14,8'e gerileyerek bir önceki sezondaki %15,9'dan daha düşük olacak. Son 10 yıllık ortalama ise yaklaşık %16,9.
Küresel buğday ihracatçısı ülkeler için son tahminler, USDA'nın 2021-22 sezonu için Mart 2022'de, yani Rus işgalinden yaklaşık iki hafta sonra yaptığı tahminlerden pek farklı değil. Analizde, “O dönemde %14 olarak tahmin edilen stok-kullanım oranı, 2020-21 sezonu için tahmin edilen %15'ten daha düşüktü ve 14 yılın en düşük seviyesine gerilemesi bekleniyordu. Bunun yerine, 2021-22 sezonunda buğday ihracatçılarının stok-kullanım oranı yıllık bazda %15,4'e yükseldi, zira hızla yükselen fiyatlar yılın ikinci yarısında talebin bir kısmını durdurmuş gibi gözüktü. Bir sonraki yıl, Ukrayna'nın beklenmedik derecede güçlü ihracat performansı ve Rusya'nın arzındaki büyük artışa bağlı olarak stok-kullanım oranı tekrar yükseldi. Bu artış eğilimi 2023-24 sezonu için şimdiden görülmeye başlandı. Zira başlıca ihracatçılar arasında %14,8'lik stok-kullanım oranı, örneğin geçen eylül ayında öngörülen %13,5'ten daha yüksek.” tespitine yer verildi.
İHRACAT BASKISI
Küresel buğday fiyatları, en büyük ihracatçı Rusya'daki arz bolluğu nedeniyle aylardır baskı altında. Rusya'nın geçen ayki buğday sevkiyatları şubat ayı için rekor hacme ulaştı ve ihracat fiyatları 1 Şubat'tan bu yana yaklaşık %16 düştü. Refinitiv verilerine göre Rusya'nın ihraç buğday fiyatları Ağustos 2020'den bu yana ilk kez ton başına 200 doların altına gerileyerek 2017'den bu yana en düşük mart ayı başı fiyatına geldi.
Ukrayna'nın buğday programı da iyi gidiyor ve sezon başından bugüne buğday ihracatı bir yıl öncesine göre %6 arttı. USDA’nın, Ukrayna'nın 2023-24 sezonu buğday sevkiyatlarında yıllık %12'lik bir düşüş beklediği hatırlatılan analizde, şu değerlendirmeye yer verildi: “CBOT buğdayının buşel başına 5,31 dolarlık kapanışı, buğdayın 5,16 dolar civarında kapandığı 2020'den bu yana en aktif kontratın en düşük tarihi. Spekülatörler, 2020'nin başlarında bugünkü düşüş görüşlerinin aksine buğdayda nispeten yükseliş eğilimindeydi. Ancak fonların buğdaydaki mevcut net açığı, mısır ve fasulyedeki kadar aşırı değil ve bu da her bir ürün için geniş küresel arz tablosuna dayanarak makul. CBOT buğdayı 2024'te şu ana kadar %15 değer kaybederek geçen yılın aynı dönemine çok benzer bir düşüş yaşadı. Ancak fiyatlar bir yıl öncesine göre yaklaşık %24 daha düşük ve Mart 2022'nin başındaki yükselişin yaklaşık %60 altında.”
Uluslararası Tahıl Konseyi (IGC), en son açıkladığı mart ayı raporunda, 2023/24 sezonu için küresel buğday üretim tahminini 789 milyon tona revize ederken, 2024/25 sezonu için üretim öngörüsünü 799 milyon ton olarak açıkladı. Konsey, bu sezon için buğday tüketim tahminini değiştirmeyerek 803 milyon tonda korudu. 2024/25 sezonu için dünya buğday stoklarının 267 milyon tondan 262 milyon tona gerileyerek son altı yılın en düşük seviyesine ineceği öngörülürken, Türkiye ve Hindistan'daki düşüşlerin Çin'deki potansiyel stok birikimini fazlasıyla dengelemesi bekleniyor.