“Laboratuar koşullarında yapılan denemelerden elde edilen verilere göre K-Obiol EC 25 10 ve 15 ml ilaç + 1 litre su / 1 ton mahsul dozlarının mısır üzerinde depolanmış hububatta zararlı olan pirinç biti (Sitophilus oryzae) ve Kuru Meyve Güvesi (Plodia interpunctella)’ne karşı 6 ay süre ile koruyucu olarak tavsiye edilebileceği, ancak daha ekonomik olan 10 ml ilaç + 1 litre su / 1 ton mahsul dozunun uygulamada başarı ile kullanılabileceği kanısına varılmıştır.”
Ali Arda IŞIKBER, Hüseyin BOZKURT, İnanç DOĞANAY
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü
Özgür SAĞLAM
Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü
ÖZET
Deltamethrinin mısırda Sitophilus oryzae L. (Pirinç Biti) ve Plodia interpunctella (Hübner) (Kuru Meyve Güvesi)’ya uzun süreli etkisinin belirlenmesi amacıyla 25 ºC sıcaklık koşullarında litrede 25 g. saf Deltamethrin ve 250 g. saf Piperonyl butoxide (PBO) içeren K-Obiol EC25’in önerilen konsantrasyonu (10 ml ilaç+ 1lt su/ 1 ton ürün) ve bu konsantrasyonun alt ve üst konsantrasyonları kullanılarak 6 aylık biyolojik testler yürütülmüştür. Bu amaçla 5, 7.5, 10, 15, 20, ve 30 ml ilaç+ 1lt su/ 1 ton ürün konsantrasyonları mısır üzerine uygulanmış ve uygulama yapılan ürünlere uygulamadan 1 gün ve 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 ay sonra S. oryzae ve P. interpunctella erginleri bırakılmıştır. Yürütülen testlerden elde edilen sonuçlara göre 7.5 ml ilaç+ 1lt su/ 1 ton ürün ve daha üst konsantrasyonlarında uygulamadan 1 gün bırakılan S. oryzae ve P. interpunctella erginlerinin tamamen öldüğü gözlemlenmiştir. 20 ve 30 ml ilaç+ 1lt su/ 1 ton ürün uygulamalarında, ilaçlamadan sonra farklı tarihlerde sonra ürün içerisine bırakılan S. oryzae ve P. interpunctella erginlerinin tamamının öldüğü belirlenmiştir. Sonuç olarak 10 ml ilaç + 1 litre su / 1 ton mahsul dozunun uygulamada başarı ile kullanılabileceği kanısına varılmıştır.
1.GİRİŞ
Tahıllar hem insan beslenmesi bakımından hem de hayvancılık sektöründe önemlidir. Hasat sonrasında işlenmemiş tahıl çeşitli süreler ile depolanmakta ve hatta sonrasında işleme tesislerinde tekrar depolama süreci geçirebilmektedir. Depolanan ürünlerdeki kabul edilen %10 oranındaki kaybın yarısının (%5) böceklerden meydana geldiği belirtilmektedir (Esin, 1971). Ülkemizde depolanmış tahıl zararlılarının kontrolünde en yaygın kullanılan kimyasal mücadele yöntemi içerisinde aliminyum-fosfin ile fumigasyon ve kontak etkili sentetik insektisitler (Chlorpyrifos-metil, pirimiphos-metil, malathion, deltamethrin+piperonyl butoxide) yer almaktadır. Bu çalışmada etkili maddesi litrede 25 g. saf Deltamethrin ve 250 g. saf Piperonyl butoxide (PBO) olan ticari insektisit K-Obiol EC 25’in depolanmış tahıllarda zararlı Sitophilus oryzae (L.) (Pirinç Biti) ve Plodia interpunctella (Hübner) (Kuru Meyve Güvesi) erginlerine karşı biyolojik etkinliğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda laboratuvar koşullarında K-Obiol EC 25’in önerilen dozu ile iki alt ve 3 üst dozu mısır üzerine direk püskürtme yapılarak S. oryzae ve P. interpunctella’ya karşı biyolojik etkinliklerini belirlemesi amaçlanmıştır.
2. MATERYAL VE METOT
2.1. Test Edilen Ürünler ve Böcek Türleri
Standart ilaç denemesinde böcekler ile bulaşık olmayan %10±0.2 ürün nemi içeren danelik “Pioneer-3394” mısır çeşidi (Zea mays L.) kullanılmıştır. İlaç denemesinde mısır üzerinde Sitophilus oryzae (L.) (Pirinç Biti) ve Plodia interpunctella (Hübner) (Kuru Meyve Güvesi) erginleri kullanılmıştır (Şekil 1).
Şekil 1. Plodia interpunctella (Kuru Meyve Güvesi) ve Sitophilus oryzae (Pirinç Biti) erginleri
2.2. Biyolojik testlerde kullanılan ilaç ve uygulama konsantrasyonu
Biyolojik testlerde ülkemizde depolanmış tahıl zararlılarına karşı koruyucu insektisit olarak ruhsatlı ve litrede saf 25 gr Deltamethrin aktif madde ve litrede 250 gr saf Piperonyl butoxide (PBO) K-Obiol EC 25 kullanılmıştır. Standart ilaç denemesinde depolanmış tahıl zararlılarına 6 ay koruma için önerilen 10 ml ilaç + 1 litre su /1 ton mahsul dozu ile bu önerilen dozun iki alt dozu (5 ml ve 7.5 ml ilaç + 1 litre su / 1 ton mahsul) ve üç üst dozu (15 ml, 20 ml ve 30 ml ilaç + 1 litre su / 1 ton mahsul) ürün üzerine Airbrush (havalı boya tabancası) yardımıyla direk püskürtülerek kullanılmıştır.
2.3. Laboratuar Koşullarında İlacın Etkinliğini Belirleme Testleri ve Deneme Yöntemi
Tüm biyolojik etkinlik testleri 25±1 ºC sıcaklıkta % 60±5 nispi nemde ve karanlık iklim odasında mısır üzerinde yürütülmüştür. Mısır daneleri terazi yardımıyla 3 kg’lık partiler halinde tartılarak tek sıra olacak şekilde plastik küvetlerin içerisine yerleştirilmiş ve uygulanacak insektisit solüsyonu Airbrush boya tabancasıyla ürün üzerine püskürtülmüştür. Kontrol grubu için aynı işlem su kullanılarak yapılmış ve ilaçlama yapılan ürünler 24 saat süreyle kurumaya bırakılmıştır. Ürün kuruduktan sonra her 3 kg’lık ilaçlı üründen 200 gr numune alınarak 250 ml’lik cam kavanozların içerisine konulmuş ve üzerine 25 adet S. oryzae ve P. interpunctella erginleri bırakılmıştır. İlacın 6 aylık koruyucu etkisini belirleme testlerinde ise mısır üzerine ilaç püskürtülmüş ancak ergin böcekler ilacın ürün üzerine püskürtülmesinden 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 ay sonra ürün üzerine bırakılmıştır. Böcekler ilaçlı ürüne bırakılmasından S. oryzae için 6 gün sonra ve P. interpunctella için 2 gün sonra 2 mm’ lik elek ile ölü -canlı sayımları yapılarak ölüm oranları hesaplanmıştır.
3. SONUÇLAR
3.1. Sitophilus oryzae ile yürütülen testlerden elde edilen sonuçlar
K-Obiol EC 25 preparatının biyolojik etkinliğini belirlemek amacıyla mısır üzerinde Pirinç biti (S. oryzae) erginlerine karşı yapılan ilaçlamadan 24 saat ve 1 ile 6 ay sonra yapılan sayım sonuçlarında elde edilen % etki değerleri incelendiğinde uygulama dozlarının (F5,168 = 405.94, P<0.0001) ve ilaçlı ürünün bekletilme süresinin (F6,168 = 153.75, P<0.0001) ilacın % etki değerleri üzerinde istatistiksel açıdan önemli seviyede etkiye sahip olduğu saptanmıştır. K-Obiol EC 25 preparatının 20 ve 30 ml ilaç + 1 litre su / 1 ton mahsul dozunda % etkisi 24 saat ve tüm aylarda % 100 olarak bulunurken, 15 ml ilaç + 1 litre su / 1 ton mahsul dozunda % etki 24 saat ve 1., 2., 3., 4. ve 5. aylarda %100 olarak belirlenmiş ancak 6. ayda %92 olarak tespit edilmiştir. Bununla birlikte önerilen konsantrasyon olan 10 ml ilaç + 1 litre su / 1 ton mahsul konsantrasyonunda % etki yalnızca 24 saat ve 1. ay % 100 olurken 2., ve 3. aylarda % 99 ve 4., 5., 6. aylarda sırasıyla % 97, % 88 ve % 82 olarak tespit edilmiştir. 5 ml ilaç + 1 litre su / 1 ton mahsul konsantrasyonunda hiçbir uygulamada % 100 etki gözlemlenmemiştir (Şekil 2).
Şekil 2. K-Obiol EC-25’in Sitophilus oryzae (Pirinç Biti) erginleri üzerinde 6 aylık etkinliği
3.2. Plodia interpunctella ile yürütülen testlerden elde edilen sonuçlar
K-Obiol EC 25 preparatının biyolojik etkinliğini belirlemek amacıyla mısır üzerinde Kuru meyve güvesi (P. interpunctella) erginlerine karşı yapılan ilaçlamadan 24 saat ve 1 ile 6 ay sonra yapılan sayım sonuçlarında elde edilen % etki değerleri incelendiğinde uygulama dozlarının (F5,168 = 188.78, P<0.0001) ve ilacı ürünün bekletilme süresinin (F6,168 = 131.34, P<0.0001) ilacın % etki değerleri üzerinde istatistiksel açıdan önemli seviyede etkiye sahip olduğu saptanmıştır. K-Obiol EC 25 preparatının 20 ve 30 ml ilaç + 1 litre su / 1 ton mahsul dozunda % etki 24 saat ve tüm aylarda %100 olarak bulurken, 15 ml ilaç + 1 litre su / 1 ton mahsul dozunda % etki 24 saat ve 1. ve 2. aylarda % 100 olarak belirlenmiştir. İlacın önerilen dozu olan 10 ml ilaç + 1 litre su / 1 ton mahsul dozunda % etki yalnızca 24 saat ve 1. ay %100 olurken 2., 3., 4., 5. ve 6. aylarda sırasıyla % 97, % 93, % 90, % 84 ve % 80 olarak tespit edilmiştir. 5 ml ilaç + 1 litre su / 1 ton mahsul dozunda ise sadece uygulamadan 1 gün sonra kurulan testlerde %100 etki saptanmıştır (Şekil 3).
Şekil 3. K-obiol EC-25’in Plodia interpunctella (Kuru Meyve Güvesi) erginleri üzerinde 6 aylık etkinliği
4. TARTIŞMA
K-Obiol EC 25 preparatının biyolojik etkinliğini belirlemek amacıyla mısır üzerinde Pirinç biti (S. oryzae) ve Kuru meyve güvesi ( P. interpunctella)’ya karşı yapılan ilaçlamadan 24 saat ve 1 ile 6 ay sonra yapılan sayım sonuçlarında elde edilen % etki değerlerine uygulanan varyans analizi sonuçları K-Obiol EC 25 ‘in uygulama dozlarının ve ilaçlı ürünün bekletilme süresinin ilacın % etki değerleri üzerinde istatistiksel açıdan önemli seviyede etkiye sahip olduğu saptanmıştır. Yapılan çalışma sonucuna göre K-Obiol EC preparatı depolanmış hububat ve mamullerinde görülen zararlılara karşı (1-6 ay)uzun süre ile etkili olduğu ve ürünü bu sürede zararlılardan korunduğu ortaya konulmuştur. Bu sonuca benzer olarak, Bengston ve ark. (1983) tarafından laboratuar koşullarında yapılan çalışmada, preaparatın, S. granarius, S. oryzae, Sitophilus zeamais, R. dominica, O. surinamensis, T. castaneum, T. confusum ve Ephestia cautella’ ya karşı K-Obiol EC 25 preaparatının % 10-12 nem oranında ve 29-33 °C sıcaklıkta depolanmış buğdaylarda uzun süre etkili olduğu ve ürünü zararlılardan 9 aydan daha fazla bir sürede koruduğu belirlenmiştir. Ayrıca Duguet (2006) tarafından tarla ve laboratuvar koşullarında yapılan bir çalışmada, K-Obiol EC 25 preaparatının S. garanarius, S. oryzae, S. maize, R. dominica, O. surinamensis, T. castaneum ve T. confusum’ a karşı ürünü 365 gün süre ile koruduğu ortaya konulmuştur.
Sonuç olarak; laboratuar koşullarında yapılan denemelerden elde edilen verilere göre K-Obiol EC 25 10 ve 15 ml ilaç + 1 litre su / 1 ton mahsul dozlarının mısır üzerinde depolanmış hububatta zararlı olan pirinç biti (Sitophilus oryzae) ve Kuru Meyve Güvesi (Plodia interpunctella)’ne karşı 6 ay süre ile koruyucu olarak tavsiye edilebileceği, ancak daha ekonomik olan 10 ml ilaç + 1 litre su / 1 ton mahsul dozunun uygulamada başarı ile kullanılabileceği kanısına varılmıştır.
KAYNAKLAR
- Esin, T., 1971. Hububat ve Bakliyat Ambar Zararlıları Mücadele Talimatı. Ayyıldız Matbaası, Ankara, 145s.
- Bengston ,M.A., H. Davies, M. Desmarchelier, R. Hening, W. Murray, B.W. Simpson, J.T. Snelson, R. Sticka, B.E. Wallbak., 1983. Organophosphorothioates and Synrgised Synthetic Pyrethoids as Grain Protectants on Bulk Wheat. Pestic. Sci., 14: 373-384.
- Duguet, J., 2006. Report Showing The Biological İnterest On On Cereal Grain Pests During The Storage. Translation of trials used in the biological dossiers K-Obiol EC 25 and K-Obiol ULV 6. June 2006. Department Biologie Applique Roussel Uclaf- Procida.