Yüzölçümü açısından dünyanın en büyük beşinci, nüfus açısından en büyük altıncısı ve ekonomik olarak da dünyanın en büyük dokuzuncu ülkesi Brezilya, geniş yelpazedeki tarım ürünlerinin önde gelen bir üreticisi, müşterisi ve ihracatçısı konumunda. Dünyanın en büyük tarım merkezlerinden biri. Brezilya ekonomisinin itici gücü endüstriyel tarım. Bu Güney Amerika ülkesi soya fasulyesinin önemli bir üreticisi haline gelirken dünya piyasasında Amerika’ya kafa tutar bir durumda.”  Türkiye’de en çok futbolcuları ve sambası ile bilinen Brezilya aslında yüzölçümü açısından dünyanın en büyük beşinci ülkesi olduğu gibi güney yarım kürenin en büyük ülkesidir. 206 milyon kişinin yaşadığı bu ülke, dünyanın en büyük dokuzuncu ekonomisidir. Aralarında Arjantin, Paraguay, Uruguay ve Venezüella’nın olduğu ve Bolivya, Şili, Kolombiya, Ekvador, Peru, Guyana ve Surinam ile özel ilişkilere sahip 301 milyonluk bir pazara hitap eden Mercosur ticaret bloğunun da giriş kapısı durumdadır. Brezilya’nın muazzam bir iç büyüme potansiyeli, geniş bir endüstriyel temeli ve çeşitlendirilmiş bir ekonomisi var. Brezilya, gelişmekte olan ülkeler arasında öncü pozisyonda. BRICS üyesi olan Brezilya, çok sayıda uluslararası şirket tarafından küresel iş dünyasının önemli bir pazarı olarak görülmektedir. Fortune Top 500 listesinde bulunan ülkelerin yaklaşık yüzde 80’inin bu ülkede iştirakleri var. Küresel Doğrudan Yabancı Yatırım (FDI) için ilk on ülke arasında yer alan Brezilya’nın 2,4 milyar dolarlık bir pazarı ve geniş bir orta gelir nüfusu bulunuyor. Bu göz alıcı rakamlara rağmen ülkede farklı bölgeler arasında ekonomik anlamda uçurumlar var olduğunu bilmek gerekli. Ülkenin ekonomik gücü güney ve güney-doğu bölgesinde yer alıyor. Özellikle Sao Paulo bölgesinin ülkenin GSYİH’sine katkısı yüzde 33 oranında. Brezilya dünya piyasalarına yoğunluklu olarak soya fasulyesi, demir cevheri, ham petrol, ham şeker ve kanatlı eti ihraç etmektedir. İhracatta Çin, ABD, Arjantin, Hollanda ve Almanya’ya en önemli rotalar olarak dikkat çekmekte. ABD, Çin, Almanya, Arjantin ve Güney Kore de Brezilya’nın en çok ithalat yaptığı ülkeler. Brezilya, 1990’ların ortasına kadar yerel üreticileri koruyan bir politika güderken genel vergi yükü yüksekti. Ticaret duvarları ülkedeki yerel endüstrinin geliştirilmesi ve dış borcu azaltmak için konulmuştu. Fakat son yıllarda ithalat vergileri düşmeye başlarken çeşitli ürünlerin ithal edilmesinin de önü açıldı. BÜYÜK TARIM POTANSİYELİ VAR Brezilya, dünya tarım pazarında rekabetçi bir oyuncu konumunda. Brezilya ekonomisinin ana sütunlarından biri olan endüstriyel tarım, ülke GSYİH’sinin yüzde otuzuna tekabül ediyor. Sambacıların ülkesi, işlenmiş gıda pazarında hacim açısından ikinci, mali açıdan en büyük beşinci ülke durumda olduğu gibi geniş kaynaklara ve sağlam bir yerleşik kapasiteye sahip. Brezilya’nın 2050 yılına kadar küresel gıda talebinin yüzde kırkını karşılaması bekleniyor. Bu potansiyele ulaşmak için endüstriyel tarım sektörü, dünyanın önde gelen gıda tedarikçisi olarak kalmak adına gıda işlemede yeni teknolojilere ihtiyaç duyuyor. Brezilya, küresel tarımsal ihracatın önemli bir oyuncusu ve küresel tarım ihracatının yüzde 7,3’ünü karşılıyor. Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri’nin ardından tarım ürünler piyasasında Brezilya, en büyük üçüncü ihracatçı durumunda. Soya fasulyesi en büyük ihracat kalemi olmaya devam ederken bunu şeker kamışı ürünleri (şeker ve etanol), et, kahve ve hububatlar takip etmektedir. DÜNYANIN EN BÜYÜK ÜÇÜNCÜ TARIM ÜRÜNLERİ ÜRETİCİSİ Topraklarının 75 milyon hektarını tarıma ayıran ve yüzde 8,8’lik bir ekilebilir alana sahip Brezilya, doğal olarak büyük tarımsal üretim için uygundur. Latin Amerika ülkesi, şu anda dünyanın en büyük üçüncü tarım üreticisidir. 2015-16’daki ekonomik durgunluğa ve 2017’deki hafif toparlanmaya rağmen, Brezilya tarım sektörü GSYİH’sı geçen yıl yüzde 13 büyüdü. Brezilya Tarım Bakanlığı, ülkedeki tarım şirketlerin yüzde 67’si yüksek hassasiyetli bir teknoloji kullandığını açıkladı. ARGE, Nesnelerin İnterneti, Büyük Veri ve Bioteknoloji’ye yatırım yaparak ülkenin bu anahtar konumdaki sektörü, üretim hattının başından sonuna devrimden geçiyor. Brezilya’nın tarımsal üretimi, artan küresel talep, güçlü fiyatlar ve teknolojik gelişmelerden dolayı son yirmi yılda hızla artmıştır. Ürün yönetimi uygulamalarındaki değişiklikler ve hasat edilen alandaki genişleme, Brezilya’nın soya fasulyesi, mısır, şeker, et, kahve ve etanolün önde gelen ihracatçısı olmasını sağlamıştır. Verimliliğin devam etmesi ve çiftçilik için ek alanların ortaya çıkması ile tarım üretiminde ve ihracatında ek büyümelerin ortaya çıkması beklenmektedir. Aynı zamanda, kişi başına düşen gelir ve nüfus artışı, yüksek değerli mallar da dâhil olmak üzere, Brezilya’daki tarım ürünlerine olan talebi artırmaya devam edecektir. Brezilya’nın tarım sektörü, modern teknolojilerin düşük kullanımı ile geleneksel bir üretim sisteminden dünyanın tarım lideri konumuna dönüşmüştür. Brezilya’nın bilim ve teknoloji yatırımları ve diğer kamu politikaları, ülkenin tarım potansiyelini keşfetmesi ve çiftlik üretimini artırması için çok önemli olmuştur. Bununla birlikte, başta gübre olmak üzere ithal girdiler, tarım finansmanı ve sigorta seçenekleri noktasında sınırlı erişim ve aşırı bürokrasi, düşük depolama kapasitesi, yetersiz lojistik ve ulaşım altyapısı yüzünden ülkenin tarım üretimi potansiyeli kısıtlanmaktadır. SOYA FASULYESİ ÜRETİMİNDE ABD’Yİ SOLLUYOR Brezilya soya fasulyesinin önemli bir üreticisi ve tüccarı haline gelirken dünya pazarlarında artık ABD ile rekabet etmektedir. 2010 ve 2017 arasında Brezilya’nın mısır ve soya fasulyesi ihracatı yüzde 145 oranında artarak 97 milyon tona yükseldi. Dünyadaki en büyük ikinci soya fasulyesi üreticisi olan Brezilya, bu mahsulün küresel üretiminin yüzde 30’unu karşılıyor. Brezilya bu yıl dünyanın en büyük soya fasülyesi üreticisi ünvanını ABD’nin elinden alarak tarihte ilk defa bu alanda liderliği yükselecek. Amerika Birleşik Devletleri, 2018 yılında 116,48 milyon ton soya fasulyesi üretmesi beklenirken Brezilya’nın ise 117 milyon tona ulaşacağı öngörülüyor. Brezilya Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği’ne (Abiove) göre, bu başarının arkasında lojistik iyileştirmeler ve rotasyon ürün olarak mısırın yetiştirilmesi bulunuyor. Brezilya’da yetişen soya fasulyesi, dünyanın birçok yerinde yetiştirilenlerden daha yüksek protein seviyelerine sahip olduğu için uluslararası pazarlarda daha yüksek fiyatlardan alıcı buluyor. Güney Amerika ülkesinde, soya ekilen alan her yıl 500 bin ila 700 bin hektar arasında bir hızla artırdığı için ilerleyen dönemde daha fazla kazanç sağlaması bekleniyor. Ek her 500 bin hektarlık alan ile ülke sezon başına 2 milyon ek soya fasülyesi üretimi yapabilir. Uluslararası pazardaki talep de yüksek seyrediyor. Brezilya’nın bu sezon 72 milyon ton soya fasulyesi ihraç etmesi bekleniyor. Dünyadaki en büyük soya fasulyesi ihracatçısı olan Brezilya’nın, ekim alanını genişletme konusundaki eşsiz yeteneği sayesinde önümüzdeki yıllarda bu potansiyelini artırması bekleniyor. Amazon nehri boyunca Brezilya’nın tahıl ihracat tesisleri ülkenin büyüyen ihracatının daha büyük bir kısmını karşılarken su yolları, mısır ile soya fasulyesinin limanlara taşınmasında daha büyük bir rol oynuyor. Ülkenin bir diğer önemli ihraç kalemi de mısır. ABD Tarım Bakanlığı’nın (USDA) nisan ayı raporuna göre, 2018/19 sezonu mısır üretimi 90 milyon ton olacak. Aynı dönemdeki mısır tüketiminin ise 63,5 milyon ton olması bekleniyor. Tüketimdeki artış, Brezilya’daki kümes hayvanı ve domuz sektörünün, ihracatta beklenen yoğunluktan dolayı daha fazla üretim için artan hammaddeye ihtiyaç duymasına bağlanıyor. 2018/2019 sezonunda mısır ihracatı ise artan iç tüketim ve daha düşük beklenen stokları yansıtacak şekilde 30 milyon ton olarak tahmin edilmektedir. Brezilya mısırının en büyük ihracat pazarı İran’dır. Brezilya mısırına yönelik diğer büyük pazarlar Mısır, Japonya, İspanya ve Vietnam’dır. PİRİNÇ, BREZİLYA’DA TEMEL GIDALAR ARASINDA Brezilya’nın diğer bir önemli tarım ürünü pirinçtir. Bu ürün Brezilya’da temel gıda maddelerinden biri olarak görülüyor. Brezilyalılar pirinci günde bir-iki kez tüketmektedir. 2018/19 sezonu pirinç üretimi, yüksek verim beklentisi çerçevesinde 8,2 milyon ton olarak tahmin ediliyor. Brezilya’daki toplam pirinç ekim alanı, son on yılın sekizinde düştü, çünkü çiftçiler pirinç yerine daha kârlı olan mısır veya soya fasulyesi eklmeye başladı. 2017/2018 sezonu tüketimi, daha küçük yerel üretime yanıt olarak 8 milyon ton olarak tahmin edilmektedir. 2018/2019 tüketimi ise beklenen nüfus artışıyla birlikte 8,1 milyon tondan biraz daha yüksek tahmin edilmektedir. BUĞDAY ÜRETİMİ, TÜKETİMİ KARŞILAMIYOR Brezilya mısırdan ete ve şekere kadar çok sayıda ürünün önde gelen bir üreticisi olmakla birlikte buğdayda ise tablo değişmekte. Ülke tükettiği buğdayın yarısını ithal ediyor. Daha fazla buğday tedarik kaynağı için çabalayan Latin Amerika ülkesi, aksi halde daha pahalı ekmek, makarna ve kurabiye tüketmek durumunda. Bloomberg’in haberine göre, Brezilya bu yıl buğday ithalatına daha bağımlı bir hale geldi. Çünkü stoktaki ürünler kısıtlıydı ve ülke kötü bir hasat dönemi geçirdi. Bu yüzden, bazı bölgelerde buğdayın toptan satış fiyatlarında yüzde ellilik bir artış meydana geldi. Problemin kaynaklarından biri de Brezilya’nın buğday ihtiyacının yüzde seksenini karşılayan Arjantin’deki buğdayın azalması oldu. Arjantin’den başka ülkelerden de ithalat yapmak isteyen birçok Brezilyalı değirmenci ve buğday tedarikçileri; ABD, Kanada ve Rusya gibi ülkelerden alım yapılması adına vergilerin düşürülmesi için lobi yapıyor. Brezilya Buğday Endüstrisi Birliği’nin (ABITRIGO) Başkanı Rubens Barbosa, “Değirmenciler buğday sıkıntısı çekmekten endişe ettiği için Tarım Bakanlığı ile bir vergi muafiyeti ihtimali için görüşme yapıyoruz.” dedi. Buğday fiyatının artması ile birlikte çifçilerin buğdaya yönelmesi ile ekim alanlarındaki artış sayesinde buğday üretiminin önümüzdeki sezon yüzde 14 artması bekleniyor. Ülkede buğday üretimi güney bölgesinde yoğunlaşmış durumda. MAPITOBA bölgesi (Maranhão, Piauí, Tocantins ve Bahia eyaletleri) tahıllar için ana üretim bölgesi olarak göze çarpıyor. USDA, 2017/2018 buğday üretimini, mahsulün kritik gelişme aşamalarında yaşanan olumsuz hava koşulları ve bazı terk edilmiş hektarlar yüzünden bir önceki yıla göre 4,264 milyon ton olarak tahmin ediyor. Bu da üretimde üçte birden fazla bir düşüş anlamına geliyor. 2018/2019 üretimi ise 6 milyon ton olarak tahmin ediliyor. USDA, 2017/2018 sezonu Brezilya buğday ithalatının 7 milyon ton olacağını tahmin ediyor. İthal buğday, Brezilya’nın yurt içi tüketiminin yaklaşık yarısını oluşturuyor ve çoğu ithalat, MERCOSUL ortağı Arjantin’den gümrüksüz olarak getiriliyor. Brezilya Tarım Bakanlığı (MAPA) 2017’nin aralık ayında yeni bir yönetmelik yayınlayarak Rusya’da ilk defa buğday ithal edilmesinin önünü açtı. Brezilya, bitki sağlığı endişesi nedeniyle Rusya’dan buğdayın ithal edilmesine izin vermiyordu. Yeni yönetmelik ile Brezilya’nın kuzeyinde limana yakın değirmenlerin, Rus buğdayı ithal etmesine izin verildi. Limana yakın olması şartı, bir hastalık durumunda bunun yayılmasını engelleme çabası olarak görülüyor. 2018/2019 sezonu ithalatının ise normal verim ve üretim seviyelerine beklenen geri dönüşü telafi etmek için 7 milyon ton seviyesinde olacağı tahmin ediliyor. Genel olarak bakıldığında Brezilya, yüksek kaliteli buğday ihraç edip bunu yerel buğday ile karışırtırıp Fransız tipi ekmekler (pão francês) için arzulanan kalitede un elde etmek için kullanıyor. Ülkede 2017/2018 sezonu buğday tüketiminin 12 milyon ton olması bekleniyor. Bu da tüketimin, yerel üretim ve yavaşlayan ticaret ile aynı seviyede olacağı anlamına geliyor. Buğday endüstrisi kaynakları, ticaretin yavaş seyrinin, değirmencilerin buğday stoklarını düşürmeyi seçtikleri anlamına geldiğini düşünüyor. 2018/2019 sezonu tüketiminin, beklenen nüfus artışına ve Brezilya ekonomisinin durgunluktan toparlanmaya devam etmesiyle kişi başına yaşanacak küçük bir artışa bağlı olarak 12.55 milyon tondan biraz daha yüksek olacağı tahmin ediliyor. İhraç noktasında ise Brezilya’nın dikkat edilecek bir ağırlığı yok. Sadece Vietnam gibi Asya ülkelerine buğday ihraç edip Venezüella’ya da küçük miktarda buğday unu ve makarna gönderiyor. BREZİLYA DEĞİRMEN SEKTÖRÜ Brezilya Buğday Endüstrisi Birliği’ne (ABITRIGO) göre, ülkede 200’ün üzerinde un değirmeni bulunuyor. Öğütme kapasitesinin de 18-19 milyon ton olduğu tahmin ediliyor. Birlik, Brezilya’daki buğday unu tüketiminin 2017 yılında yüzde 0.42’lik bir düşüşle 8.409 milyon tona olarak gerçekleştiğini bildirdi. ABITRIGO istatistiklerine göre geçen yıl Brezilya değirmenleri 7.964 milyon ton un üretim yaparken, 445 bin ton un da ithal edildi. Bu rakamları değerlendiren ABITRIGO Başkanı Rubens Barbosa, “Satın alma gücündeki düşüş, insanların ekonomik büyüme döneminde elde ettikleri bazı alışkanlıkları gözden geçirmesine neden oldu. Lokantalarda yemek alışkanlığı geriledi ve daha değerli ürünlerin tüketimi de düştü.” dedi. Ülkede kişi başına un tüketimi 40,5 kilogram. Bu rakam, Brezilya’nın un tüketiminde komşuları Arjantin ve Şili’nin gerisinde kaldığını gösteriyor. Brezilya’nın un sektöründe ciddi bir potansiyeli olduğunu belirten Barbosa’nın selefi Sergio Amaral, Değirmenci Dergisi’ne üç sene önce verdiği röportajda, “Brezilya’nın buğday ürünleri tüketimini genişletmek için ciddi bir potansiyeli var.” ifadelerini kullanmıştı. KAYNAKLAR: www.fao.org www.usda.gov www.export.gov https://www.igc.int/en