Her ne kadar net buğday
ithalatçısı konumunu korusa da Azerbaycan, stratejik koridorlarını ve tam
kapasite kullanılmayan un değirmenlerini devreye alarak Avrasya tahıl
ticaretinde transit merkez olma yolunda ilerliyor.
İstanbul’da düzenlenen IAOM Avrasya Konferansı’nda konuşan Agro Dairy CEO’su Niyazi Amirbayov, Azerbaycan’ın tahıl piyasasındaki görünümünü ve Avrasya ticaret akışlarındaki artan rolünü değerlendirdi.
Azerbaycan’ın yıllık buğday tüketimi yaklaşık 2,8 milyon ton seviyesinde sabit kalırken, ülke üretimi 1,2–1,5 milyon ton arasında değişiyor. Aradaki açık ise ithalatla karşılanıyor. Geçmişte bu ihtiyacın büyük kısmı Rusya’dan sağlanırken, son yıllarda iki yıl üst üste rekor hasat gerçekleştiren Kazakistan’ın payı arttı.
ORTA KORİDOR: STRATEJİK KÖPRÜ
Amirbayov, Azerbaycan’ın özellikle Orta Koridor (Hazar Denizi üzerinden Güney Kafkasya’yı Avrupa’ya bağlayan Trans-Hazar Uluslararası Taşımacılık Hattı – TITR) üzerindeki stratejik konumuna dikkat çekti.
- 2024 yılında bu hat üzerinden taşınan tahıl miktarı %63 artarak 4,5 milyon tona çıktı.
- 2027’ye kadar bu hacmin 10 milyon tona ulaşması öngörülüyor.
- Kritik adımlardan biri de Zengezur Koridoru’nun açılması. Azerbaycan ile Ermenistan arasında yer alan 40 km’lik demiryolu bağlantısı, doğrudan Türkiye’nin demiryolu ağına ve oradan da Avrupa’ya erişim sağlayacak.
Amirbayov ayrıca, Kuzey-Güney Koridoru sayesinde Rusya’dan Azerbaycan üzerinden İran’a ve küresel pazarlara tahıl akışının mümkün hale geleceğini vurguladı. Bu gelişmeler, Azerbaycan’ı Avrasya tahıl ticaretinde kilit bir köprü konumuna taşıyabilir.
DEĞİRMENCİLİKTE YENİ FIRSATLAR
Azerbaycan un sanayisinin yaklaşık 1 milyon tonluk atıl kapasitesi bulunuyor. Amirbayov’a göre, ülkenin lojistik avantajı sayesinde bu atıl kapasite, Azerbaycan’ın yalnızca bir transit merkezi değil, aynı zamanda bir işleme ve ihracat üssü haline gelmesini sağlayabilir. Özellikle Orta Asya’daki denize çıkışı olmayan ülkelere un tedarikinde fırsatlar öne çıkıyor.
Amirbayov, bununla birlikte ülkenin karşı karşıya olduğu bazı zorluklara da işaret etti:
- Net ithalatçı olması nedeniyle buğdaydaki fiyat dalgalanmalarına karşı kırılganlık
- Doğrudan deniz çıkışının olmaması nedeniyle lojistik darboğazlar
- Buğday arzında Rusya ve Kazakistan’a bağımlılık
GÜÇLÜ YÖNLER VE YATIRIM İMKÂNLARI
Tüm bu engellere rağmen Amirbayov, Azerbaycan’ın sahip olduğu avantajlara da dikkat çekti:
- Bölgesel gerilimlere rağmen 20 yılı aşkın siyasi ve ekonomik istikrar
- Orta Asya’nın kara ile çevrili ülkelerine erişim, yeni ticaret yolları için fırsatlar
- Yatırım dostu ortam, cazip vergi politikaları ve agro-endüstriyel büyümeyi destekleyen teşvikler
Kısa vadede Azerbaycan’ın net buğday ithalatçısı olmaya devam edeceğini belirten Amirbayov, stratejik koridorlar, değirmencilik kapasitesi ve istikrarlı yatırım iklimi sayesinde ülkenin bölgesel ve küresel tahıl ile un ticaretinde giderek daha önemli bir rol oynayacağı mesajını verdi.