Brezilya Buğday Endüstrisi Derneği (ABITRIGO) verilerine göre Brezilya’da 2013 yılında 8 milyon ton un üretilmiştir. Ülkedeki un piyasası ise 8 milyon 425 bin tonu kapsamaktadır. Arjantin’de ise yüzlerce üyesi bulunan Arjantin Değirmencilik Endüstrisi Derneği (FAIM) verilerine göre 2014 yılı Ekim ayı itibari ile üretilen buğday unu miktarı tahmini olarak 3 milyon 636 bin tondur. Ülkede 2014 yılı tahmini tüketim miktarı 3,5 milyon olmakla birlikte kişi başı buğday unu tüketimi ise yılık 83 kg’dır.

Latin Amerika’nın ekonomik açıdan iki önemli ülkesi olan Brezilya ve Arjantin, tahıl üretimi, tüketimi ve değirmencilikte de bölgenin önde gelen iki ülkesidir. Bazı tarımsal ürünlerin ihracatında dünya lideri olan Brezilya’da tarımsal üretim de ülkenin neredeyse 3’te birine yayılmış durumdadır. Özellikle mısır üretiminde göze çarpar bir yükseliş gerçekleştiren Brezilya, mısır üretiminde ABD ve Çin’in ardından üçüncü sırayı almış, ihracatta ise ikinci sıraya yükselmiştir.

Arjantin’de ise tarımsal üretim ekonomide yüzde 10 pay sahiptir ve tarımsal alanlar neredeyse ülkenin yarısını kaplamaktadır. Arjantin, mısır başta olmak üzere bazı tahıl ürünlerinin ihracatında da dünyanın önde gelen ülkelerinden biridir. Kalabalık nüfusu, kapladığı geniş alanlar ve maliye politikaları ile yatırımcılar için gelecek vadeden bir ülke konumundadır.

GENEL EKONOMİK GÖRÜNÜM Brezilya, hem kapladığı alan bakımından hem de 202 milyonluk nüfusu ile dünyanın beşinci büyük ülkesidir. Rusya, Hindistan ve Çin ile birlikte 2050’li yıllarda ekonomik olarak dünyada söz sahibi olacak ülkelerden biri olarak nitelendirilmektedir. Bunun yanı sıra yeni petrol rezervleri ve doğal kaynaklar açısından sahip olduğu zenginlikle birlikte ülkenin gelecekte ekonomi devi olması beklenmektedir.

T.C. Ekonomi Bakanlığı’nın verilerine göre; 2014 yılında hizmet sektörünün ülke ekonomisinin yüzde 68,7’sini oluşturduğu tahmin edilmektedir. Bununla birlikte sanayinin ülke ekonomisinin yüzde 25,8’ini, tarımın ise 5,6’sını oluşturduğu tahmin edilmektedir. 2018 yılında hizmet sektörünün ekonomideki payının yüzde 68,2’ye düşmesi öngörülmektedir. Buna karşılık, sanayinin yüzde 26’ya, tarımın payının ise yüzde 5,8’e yükselmesi öngörülmektedir.

Brezilya’dan sonra Güney Amerika’nın önemli ekonomilerinden biri de Arjantin’dir. Arjantin kapladığı alan bakımından bölgenin en büyük ikinci ülkesidir. Yaklaşık 42 milyonluk nüfusa sahip olan Arjantin, Güney Amerika’nın en kalabalık üçüncü ülkesidir.

T.C. Ekonomi Bakanlığının verilerine göre, 2014 yılında Arjantin ekonomisinin yüzde 61,1’ini hizmet sektörünün oluşturduğu tahmin edilmektedir. Sanayinin ekonomideki payının yüzde 29,5, tarımın ise yüzde 9,5 olduğu tahmin edilmektedir. Arjantin’de ekonomik büyümenin sağlanmasında hükümetin uyguladığı genişletici para ve maliye politikalarının etkili olduğu düşünülmektedir. Bu politikalar ile orta ve düşük gelir düzeyindeki insanların yaşam standardının artırılması böylece de tüketim oranının yükseltilmesi hedeflenmiştir.

TARIMIN YERİ VE ÖNEMİ Tarımsal ürünlerin ihracatında dünya klasmanında önemli bir yere sahip olan Brezilya, başta kahve olmak üzere, soya fasulyesi ve şeker kamışında dünyanın en büyük ihracatçıdır. Tarımsal üretim, yaklaşık 275 bin hektarlık alana yayılmıştır. Bunun ülkenin kapladığı alanın yaklaşık üçte biri olduğu söylenebilir.

Son 20 yılda tarımsal üretimden aldığı verimi ikiye katlayan Brezilya’da,  tarım, gıda işleme ve dağıtım faaliyetleri de eklendiğinde gayrisafi milli hasılanın neredeyse üçte birini oluşturmaktadır. Bölgesel açıdan bakıldığında pirinç, mısır ve fasulyenin öncelikli olarak yetiştiği Güney bölümü, toplam tarımsal ekonominin yüzde 30’unu oluşturur. Bölge aynı zamanda dünyanın en büyük tütün üreticisi ve ihracatçısıdır. Güneydoğu bölgesi yüzde 41,8 ile tarımsal ekonomide en büyük paya sahiptir. Bu bölgede üretimi gerçekleştirilen başlıca ürünler ise meyve, şeker ve kahvedir. Kuzeydoğu bölgesi muz ve manyok üretiminde ülkenin lideri olmakla birlikte pirinç üretiminde de diğer bölgelere nazaran ikinci sıradadır. Daha çok Amazon ormanları ile kaplı olan Kuzey bölgesi ise muz ve manyok üretimi ile ön plandadır. Orta Batı bölgesi ise diğer bölgeler arasında tarımsal üretimde en geç gelişen bölge olup Brezilya’nın soya fasulyesi, mısır, pirinç ve fasulye üretiminin yüzde 46’ını oluşturmaktadır.

Tarım, Arjantin ekonomisinin de temel parçalardan biridir. Dünya Bankası’nın verilerine göre; tüm işgücünün yaklaşık yüzde 7’sini içinde barından tarım sektörü, toplam gayrisafi hasılanın da yüzde 7’sini oluşturmaktadır. Ancak son yıllarda bu oran giderek düşmüştür.

Arjantin’de tarımsal alanlar 2012 yılında ülke arazisinin yüzde 54,4’ünü oluşturmaktadır. İşlenebilir arazi oranı ise yüzde 14,4’tür. Tarımsal alanların yüzde 10-15 yabancı sermayeli olmakla birlikte tarımsal ürünler Arjantin’in döviz girdisinin yarısını oluşturmaktadır. Birleşmiş Milletler verilerine göre; ülkede ağırlıklı olarak mısır, buğday, sorgum gibi tahılların yanı sıra pirinç ve arpa da üretilip ihraç edilmektedir. Yılda yaklaşık 50 milyon ton tahıl üretildiği bilinmektedir. Bunun dışında üretimi yapılan diğer ürünler yağlı tohumlar, meyve, şeker kamışı ve pamuktur.

BREZİLYA’DA TAHIL ÜRETİMİ VE TÜKETİMİ Amerikan Tarım Bakanlığı Dış Tarım Servisi (USDA FAS) verileri incelendiğinde Brezilya’nın hububat üretiminde en yüksek miktarın mısıra ait olduğu görülmektedir. Ekim alanlarındaki büyüme oranının azlığına rağmen, Brezilya son yıllarda mısır üretim miktarında artış göstermektedir. Gübre kullanımı ve diğer çeşitli biyoteknolojik gelişmeler, mısır üretiminde verimin artmasına neden olmuştur.

2013/14 üretim miktarı bazında dünya mısır üretiminde üçüncü sırada yer alan Brezilya, mısır üretiminde en yüksek miktara 2012/13 sezonunda ulaşmıştır. 2012/13 sezonunda üretilen mısır miktarı 81 milyon 500 bin tondur. 2003/04 sezonundan 2008/09 sezonuna kadar ortalama 45 milyon ton miktarında seyreden üretim, 2008/09 sezonunda 51 milyon tona ulaşmış ve bu sezondan itibaren artış göstererek 2012/13 sezonunda en yüksek seviyeye ulaşmıştır. 2013/14 sezonunda 79,3 milyon ton mısır üretimi gerçekleştiren Brezilya’nın 2014/15 sezonunda da yaklaşık 75 milyon ton üretim gerçekleştireceği öngörülmektedir. Brezilya’nın mısır tüketimi ise üretim miktarından daha azdır. Buna göre Brezilya’nın 2003/04 sezonundan bu yana ortalama tüketim miktarı 46 milyon tondur. 2014/15 sezonu için öngörülen tüketim miktarı ise 56,5 milyon tondur.

Mısırdan sonra bir diğer önemli tahıl ise buğdaydır. Brezilya’nın buğday üretimi iç talebi karşılayamamakta ve ithalat çalışmaları yürütülmektedir. 2003/04 sezonundan günümüze kadar en yüksek üretim seviyesine 2014/15 sezonunda ulaşılacağı öngörülmektedir. Buna göre üretim miktarının 2014/15 sezonunda 6,3 milyon ton olması beklenmektedir. Dünyanın önde gelen buğday tüketicileri arasında yer alan Brezilya’da tüketim ise düzenli bir artış grafiği sergilemektedir. Son 10 sezon baz alındığında, en yüksek tüketim miktarına 12 milyon 300 bin ton ile 2014/15 sezonunda ulaşılacağı öngörülmektedir.

Pirinç üretiminde ise iç talebi karşılamaya yönelik üretim yapılsa da zaman zaman az miktarda ihracat ve ithalat faaliyetleri de yürütülmektedir. USDA verilerine göre; Brezilya en yüksek pirinç üretimine 9,3 milyon ton ile 2010/11 sezonunda ulaşmıştır. 2012/13 ve 2013/14 sezonlarında ortalama 8,1 milyon ton üretim gerçekleştiren Brezilya’nın 2014/15 sezonunda da yaklaşık olarak 8,3 milyon ton üretim miktarına ulaşması öngörülmektedir.

Sorgum üretim ve tüketiminde dengeli bir tutum izleyen Brezilya, ortalama 2 milyon tonluk üretim ve tüketim gerçekleştirmektedir.  Arpada ortalama 282 bin ton üretim yapan Brezilya, ortalama 600 bin tonluk tüketimde bulunmaktadır. İç talebi giderebilmek için zaman zaman ithalata da başvurulmaktadır.

ARJANTİN’DE TAHIL ÜRETİMİ VE TÜKETİMİ Arjantin, dünyanın önde gelen mısır, buğday, sorgum ve arpa üreticileri arasında yer almaktadır. Tüm bu tahıl ürünlerinde en önemli üretim miktarı mısıra aittir. Amerikan Tarım Bakanlığı Dış Tarım Servisi (USDA) verilerine göre; ülke en yüksek mısır üretimine 2012/13 sezonunda ulaşılmıştır. 2012/13 sezonunda mısır üretimi 27 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Son 10 yılda ortalama 22 milyon ton civarında seyreden mısır üretimi, tüketimi karşılayabilmekte ve büyük bir bölümü ihraç edilmektedir. Mısır tüketiminde ise en yüksek miktara 2014/15 sezonunda ulaşılacağı öngörülmektedir.

Arjantin’in dünya üretiminde söz sahibi bir diğer önemli tahıl ürünü olan buğdayda, yıllar bazında dalgalı bir üretim grafiği göze çarpmaktadır. Ancak bu dalgalı seyre rağmen üretim iç talebi karşılamakta ve ihraç edilmektedir. USDA verilerine göre; Arjantin en yüksek buğday üretim miktarına, 2007/08 sezonunda 18,6 milyon ton ile en yüksek üretim miktarına ulaşılmıştır. 2012/13 sezonunda 9,3 milyon tona kadar gerileyen ülkenin buğday üretimi, 2013/14 sezonunda 10,5 milyon tona ulaşmıştır. 2014/15 sezonunda da 12 milyon tona ulaşması beklenmektedir.

Üretime kıyasla ülkedeki buğday tüketimi oldukça kısıtlıdır. 2003/04 sezonunda 5,3 milyon ton olan tüketim, 2013/14 sezonunda 6 milyon tona ulaşmıştır. 2014/15 sezonunda ise 6 milyon 150 bin ton buğdayın tüketileceği öngörülmektedir.

Arjantin’de pirinç üretiminin iç talebi karşılayacak şekilde yapıldığı söylenebilir. 2010/11 sezonunda 1,118 milyon ton pirinç üretilmiş ve sonraki sezonlarda da buna yakın miktarda üretim yapılmıştır. Tüketimde ise ortalama olarak 350 bin tona ulaşıldığı söylenebilir.

Sorgum ve Arpa üretimi de 2 ile 5 milyon ton arasında gerçekleşmekte ve iç talebi karşılamaya fazlasıyla yetmektedir. Bu ürünler için ithalat faaliyetlerine gereksinim duyulmamakla birlikte üretim fazlası ihraç edilmektedir.

BREZİLYA’DA TAHIL TİCARETİ Brezilya’nın tahıl ihracatındaki en yüksek miktar mısıra aittir. 2013/14 sezonu verilerine göre dünya mısır ihracatında ikinci sırada yer alan Brezilya’da, mısır ihracatı, iç tüketim talebine bağlı olarak da değişkenlik göstermekle birlikte istikrarlı bir grafik sergilememektedir. Amerikan Tarım Bakanlığı, Dış Tarım Servisi (USDA) verilerine göre; en yüksek ihracat miktarına yaklaşık 26 milyon ton ile 2012/13 sezonunda ulaşılmıştır. 2011/12 sezonunda da 12,6 milyon ton mısır ihracatında bulunan Brezilya’nın 2013/14 sezonunda da 22 milyon ton mısır ihraç ettiği belirtilmektedir. 2014/15 sezonu için öngörülen ihracat miktarı ise yine 22 milyon tondur. Her ne kadar mısır üretimi iç talebi karşılamaya yetse de ithalata da gidilmektedir. 1,4 milyon tonluk ithalat ile en yüksek miktara 2006/07 sezonunda ulaşan Brezilya, her yıl 500 bin ton ile 1,5 milyon ton arasında mısır ithal etmektedir.

Buğday üretiminin tüketimi karşılayamadığı Brezilya’da ithalat miktarı da giderek artmaktadır. Buna göre, 2007/08 ve 2010/11 sezonları arasında 6,7 milyon ton olarak seyreden buğday ithalatı, 2011/12 sezonundan itibaren 7 milyonun üzerine çıkmıştır. 2013/14 sezonunda yaklaşık 7,1 milyon tonluk buğday ithalatı gerçekleştiren Brezilya’nın, 2014/15 sezonunda ise yine bu miktarda bir buğday ithalatı gerçekleştireceği öngörülmüştür. İhracata bakıldığında ise istikrarlı bir artış görmek mümkün değildir. 2009/10 sezonunda 1,1 milyon ton buğday ihracatı gerçekleştirilmiş ve bir sonraki sezon yaklaşık 1,3 milyon tonluk artışa gidilmiştir. 2011/12 sezonunda da 2 milyon ton dolaylarında seyreden ihracat miktarı, 2012/13 sezonunda 1,5 milyon tona düşmüş, 2013/14 sezonunda ise 100 bin tona kadar gerilemiştir. 2014/15 sezonu için öngörülen ihracat miktarı ise 1 milyon tondur.

Brezilya’nın pirinç ihracatı ve ithalatı birbirine yakın miktarlarda seyretmektedir. 2010/11 sezonunda 1,2 milyon tona ulaşan pirinç ihracatı, 2013/14 sezonunda 840 bin tona kadar gerilemiştir. İthalatta ise son 11 yılın en yüksek miktarına 881 bin ton ile 2003/04 sezonunda ulaşılmıştır. 2012/13 sezonunda 712 bin ton olan ithalat miktarı, 2013/14 sezonunda 700 bin tona yükselmiştir. Aynı şekilde 2014/15 sezonu için öngörülen ithalat miktarı da 700 bin tondur.

ARJANTİN’DE TAHIL TİCARETİ Arjantin’de de tıpkı Brezilya’da olduğu gibi ihracatın ana ürünü mısırdır. Brezilya’dan sonra dünya mısır ihracatında üçüncü sırada yer alan Arjantin’de, mısır ihracatı istikrarlı olmamakla birlikte genel itibariyle 15 milyon tonun üzerinde izlenmektedir. En yüksek ihracat miktarına 22,7 milyon ton ile 2012/13 sezonunda ulaşılmıştır. 2013/14 sezonunda gerçekleştirilen ihracat miktarı 12,8 milyon ton iken, 2014/15 sezonu için öngörülen ihracat miktarı 12 milyon tondur.

Bir diğer önemli tahıl olan buğday da Arjantin’in tahıl ihracatında öne çıkan ürünlerden biridir. 2011/12 sezonunda yaklaşık 11,9 milyon ton olarak gerçekleştirilen buğday ihracatı, 2012/13 sezonunda 7,4 milyon tona düşmüş, bir sonraki sezon ise çok daha belirgin bir düşüş göstererek 1,6 milyon tona gerilemiştir. 2014/15 sezonu için öngörülen ihracat miktarı ise 6 milyon tondur.  Buğday ithalatında ise oldukça düşük miktarlar göze çarpmaktadır.

İhracatı gerçekleştirilen bir diğer ürün sorgumdur. 2013/14 sezonu verilerine göre dünya sorgum ihracatında ikinci sırada yer alan Arjantin’de, sorgum ithalatına hemen hemen hiç rastlanmazken ihracatta 2007/08 sezonundan itibaren hemen hemen 1 milyon tonun altına düşülmemiştir. Son 10 yılda en yüksek ihracat miktarına ise 3 milyon ton ile 2012/13 sezonunda ulaşılmıştır.

Pirinçte de tıpkı sorgum ve mısırda olduğu gibi ithalat oldukça düşük miktardadır. Ancak ihracat miktarına bakıldığında 2005/06 sezonundan bu yana 400 bin tonun altına inilmediği göze çarpmaktadır. 2010/11 sezonunda 732 bin ton pirinç ihracatı gerçekleştirilmiş ve son 10 yılın en yüksek ihracat miktarına ulaşılmıştır. 2014/15 sezonu için öngörülen miktar ise 600 bin tondur.

UN DEĞİRMENCİLİĞİ Brezilya’da her yıl 10 milyon tonun üzerinde buğday tüketilmektedir. Brezilya Buğday Endüstrisi Derneği (ABITRIGO) verilerine göre; 2013 yılında 8 milyon ton un üretilmiş, 400 bin ton un ise ithal edilmiştir. Toplam un pazarı ise 8 milyon 425 bin tonu kapsamaktadır. Brezilya’da bulunan toplam değirmen sayısı ise 229 olarak belirtilmektedir. Değirmenlerin yüzde 77’si Güney’de bulunmaktadır. Tüm değirmenlerin, yaklaşık 10 milyon ton un üretecek kapasitesi bulunmaktadır. Üretilen unun yüzde 44’ünün ise ülkenin güneyinde üretildiğini söylemek mümkündür. Ülkedeki un kullanımına bakılacak olursa; üretilen unun yüzde 55’i fırıncılıkta kullanılmaktadır. Yüzde 14’ü ise makarna sektöründe kullanılmaktadır. Bisküvi sektörü için kullanılan un ise yüzde 10’dur.

Arjantin’de ise yüzlerce üyesi bulunan Arjantin Değirmencilik Endüstrisi Derneği (FAIM) verilerine göre; 2014 yılı Ekim ayı itibari ile üretilen buğday unu miktarı tahmini olarak 3 milyon 636 bin tondur. 2014 yılı tahmini tüketim miktarı 3,5 milyon olmakla birlikte kişi başı buğday unu tüketimi yılık 83 kg olarak açıklanmaktadır. Un ihracatında da önemli bir paya sahip olan Arjantin’in 2014 yılında 124 bin 890 ton un ihracatı gerçekleştirdiği tahmin edilmektedir. Ülke,  2008, 2009 ve 2011 yıllarında un ihracatında 1 milyon tonun üzerine çıkmış olsa da bu miktar 2012 yılında 953 bin 149 tona, 2013 yılında ise 279 bin 692 tona kadar düşmüştür. 2014 yılında da yukarıda da belirtildiği üzere 124 bin 890 tona gerilemiştir. 2013 yılında toplamda 4,011 milyon ton buğday unu üretilmiş ve bunun 3,731 milyon tonu tüketimde kullanılmıştır.

Kaynaklar: 1- Amerikan Tarım Bakanlığı, Dış Tarım Servisi (USDA FAS) 2- T.C. Ekonomi Bakanlığı www.ekonomi.gov.tr